Интнил гьантрацIунсса маслихIатру

Ххяххияртту дугьияра кьюкьрай, баргъ бу­ккавал чулуха баргъ лагавал чулийннай. Мукун дургьуни, ххя­ххиярттайн баргъ ххуйну щилан бикIайссар.

* * *
КIурхру дучIан дурсса гьанна кьаркьсса аьрщараву бугьан къабучIиссар.

* * *
КIурх дуркIсса нувщуя кIурхру риттурча, бакIлахъия чан шайссар. Мунияту кIурх дуркIсса нувщи бугьан аьркин­ссар мугъаятну, кIурхру къагъагъанну, хъунтIуллуву бишин анавар къабувккун.

* * *
Нувщул къатIрал кьюкьрай, къатIрал дянивух мюрш хъюрув дугьарча, колорадуллал гъангъаратIи чан хьунтIиссар. Магъарда-хъюруврайсса жук-богомоллал колорадуллал гъан­гъаратIул личинкартту духлаган дувайссар.
Мукунна къатIравух дургьуну хъинссар хъахъи-тIутIивгу (календула), миннуягу колорадуллал гъангъаратIи нигьабусайссар.

* * *
Нувщун ххирассар лах. Ххя­ппа рирщуну, бугьайсса нувщи луххавух буккан бувара. Яла, хъунтIуллувун бивчуну махъ, нувщул ялун чансса лах ва парагу бивчуну хъинссар. Бугьлай чIун лахъи лагарчагу, ссуттил ххари хьунтIиссару.

* * *
Нувщун бакъасса, лах ххирассар къурун, чIикIунтIалун, кьаяран, лухIи кьаяран. Рассада дугьлагьисса хъунтIравун, гьанна бугьлагьисса кюнтIравун ххяппух бичин аьркинссар чан-кьансса лах, амма гьарза къахьунну, лах чIяву хьурча, ххя­ххиярттаву инсаннал чурххан заралсса минерал элементру гьарза шайссар.

* * *
Рассадалийну ягу гьанналийну дургьусса ххяххиялул мархри хъунисса шаврин хъунмасса кумаг шайссар фосфор оьргъашиврул, мирив чIявусса буссар луххаву.

* * *
Луххаву дуссар ххяххиярттан аьркинсса 30 минерал элемент, калийрая тIайла хьуну. Амма атил хьусса луххаву бухлагайсса бур калий, мунияту лах ябуван аьркинссар кьавкьсса кIанай. Лах бичлачийнигу, ми аьрщараву най бунува кIучI буван аьркинссар.

* * *
Редискалул, лухIи кьаярал, къурул ккижуву бусса бур цавува гайннувунияр чан бакъасса, кув затру гьарзассагума, инсаннал чурххан хайр бусса витаминну, минерал элементру.

* * *
Царагу дукайсса ххяххиялуву бакъассар лухIи кьаярал ккижувуксса кальций. Ми мукунма чIявуссар гъарандалуву, петрушкалуву, кIурх дучIан дур­сса лачIаву.

* * *
Къур, бюхъавай, дугьияра хъункIултIутIул, банавша-тIутIул рангсса. Миннуву, каротиндалун кIанай, буссар ликопин, дурухлу хьун къаритай­сса, хьумур хъин давриву мюнпат хъунмасса. Мукунсса задру ялагу дуссар ятIул помидордануву, къалпузраву, кетчуправу, томат­рал сокраву.

* * *
Дахьра хьуну нанисса ххя­ххиярттайн щин рутIин аьркин­ссар бюхъавай чIапIайн къадагьанну ва бюхъавай ахттакьуннай. Дяркъусса щин дутIирча ххяххиярттайн, азарду диллан дикIайссар, бакIлахъиягу лащинсса шайссар.

* * *
Щин чан-чанну чIяруну рутIлайнияр, лях-лях гьарзану руртIуну хъинссар. Цанчирча, чан-чансса рутIлатIийни, аьрщарал ялттусса къат кьакьан дувайссар, мархри ялуввасса хьуну, аьрщи зузна дуллалийни, буцари хъанан бикIайссар.

* * *
Ца-царай ххяххиярттал мархри чIумуйсса щин къарутIаврил куртI бувайссар, щингу, цинна аьркинмур оьргъашивугу ля­къиншиврул куртIну най.

* * *
Къур дугьлагьисса кIанттайн цIусса пара бичин къабучIиссар. Интту дугьлай бухьурча къур, пара бичин аьркинссар ссу­ттилва.

* * *
Манталукь (топинамбур), пархтIутIи, шагьнал лачIа бувгьуну хъинссар ухссавнил чулух, вайми ххяххиярттайн ххют къадагьланшиврул. Ягу цирдалу, чулух, личIисса кIанай.

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал