Февраль зурул байран

На школалий дуклакисса ппурттуву бавахъал Ватан дуруччайминнал кьинилийн кутIану февраль зурул байран учайва. Цуппа шяраваллил кIанттай байраннайн март зурул, май зурул куну кутIа бай. Амма цинявннан кIулну бикIай цумур байрандалиятурив ихтилат.
ХIакьину чIявусса жагьилтуран ва оьрчIан февраль зурул байрандалия, тарихрая личIину кIулшиву къакIулли. Гьашину, байран барачат хьуну, мукьра бигьалагай кьинигума ккаккан дунни. Бусанну кутIану байрандалул тарихрая.
Ва байран цIакь дурну дур 1922 шинал, Совет Союз хIасул хъанахъисса бакIщаращуйсса ппурттуву. Таний ванийн ЯтIул армиялул кьини учайсса бивкIссар, ва байрандалул оьрмугу 24 шинал мутталийсса хьуссар. Тания махъ байрандалул цIарду даххана хьуссар, амма число, дата даххана къархьуссар:
1922-1946 ш.ш. — ЯтIул армиялул кьини;
1946-1949 ш.ш. — Совет армиялул кьини;
1949-1993 ш.ш. — Совет армиялул ва Хьхьирил аьралуннал кьини;
1993-2006 ш.ш. — ЯтIул армия Германнал кайзернал аьралуннаяр ххув хьусса кьини (1918 шин) — Ватан дуруччултрал кьини, 2006 шиная хIакьинусса кьининийн — Ватан дуруччултрал кьини.
Гьаннайсса, даххана хъанай диркIун дур байрандалул цIа, дахханашивуртту хъанай диркIун дур билаятрайгу, мунияту 23-мур февраль Совет Союзрай ва Аьрасатнал Федерациялий личIи-личIисса датардур, амма вай датардал аьмсса тарихрал мархри бур. Февральданул 23-мур кьини мудангу къадиркIссар бигьалагай кьини. Аьрасатнал хъуниминнал ва байран бигьалагай кьинину цIакь дурссар 2002 шинал, армиялул ва аьралитурал хIурматран. Ва байран лахъа-хъунну кIицI лагай Совет Союзравун дагьлай диркIсса чIявусса билаятирттайгу, хаснува Белоруссиянаву, Къиргъизиянаву, Таджикисттаннай ва м.ц.

Утти байрандалул хIакъиравусса цаппара пикрирдугу.

Алхас Асланов:
– Украиннаву жулва чиваркI талай буну тIий ва байран хIакьину личIинура кьиматрай дикIан аьркинсса кунна чIалай ура. Байрандалул кьимат ялу-ялун гьазгу хьунссар тIий ура. Ватандалул мурадру буручлачисса чиваркIрихха, тай хIакьину тукун кьянкьану къабацIарча, гьунттий-сара жува тайннал кIанттай окопирттаву хьун бюхъайссару. Дякъиву, замгьардануву яхI бунни, буллайгу бур. Мунияту, хьхьичI ирглий, барча буван ччива кьини чувшиврий лахълахъисса вирттал. Тайннан, аьрай бунугу, байран дувансса хIалу дагьаннав, циняв цIуллуну шаппай зана хьуннав тIий ура.

Раисат МахIаммадхIажиева:
– Ватан дуруччайминнал кьини тIур­чагу, ва байран жучIара арамтурал кьини хIисаврай машгьурну дур. Жува, аьралий статус дусса, дакъасса хIисав къабувну, циняв чиваркI барча бувару. Нагу ттула ичIувацириннан хIадур дуллай бура бахшишру.

Юнус Ибрагьимов:
– Ва кьини къулагъас дувай аьралий иширттаву гьуртту хьуминнах, хаснува ветерантурах. Ххуйри. Ххувшаврил байран укунсса барча бавурттан чанни. ЧиваркI бакъагу, душругу къуллугъ буллай бур армиялий, аьралий иширттавугу хьхьичIунну бур. Вайннухь барчаллагь учинсса, вайннал савлугъ дувансса байран душиврия зарал бакъархха.

Ися Аминов:
– Ккалли дансса байран дур, ххариссара, бигьалагай гьантри бур. АрхIал дуклакисса душваврал одеколон пишкаш къадуварча, жулардурагу пишкаш дуванссар. Ттун ми, циксса духьурчагу, диял къашай. Къадуварчагу, къапашманна. Ттунна бахшиш дарча, хъаннил байрандалул гьантрай душвавран ци пишкаш дуван хъинавав тIий буруккин багьай, багьригу зунма чIалай бурхха, ххуйсса аьтри ласун шинай­сса стипендиявагу биял къагьахьунссар.

Барият Хизриева:
– Цинявгу вай жулва бишин-битан кIану бакъа ххирасса, бусравсса чиваркI барча буллай бура. ЧиваркIуннал хIурмат бикIан аьркинссар, чиваркIуннал хIурмат лахъну бакъахьурча, цукунчIавсса барачатшиву жяматрай къадикIайссар. КIилчинмур классраву дуклакисса арснал душ бия школалий цащалва дуклакисса оьрчIру барча буван арцу датIлай буссиявча, къадуллуссагу хьунни тIий. Гьаксса тIайласса давур учав. Ва ттул арснал душнил барча увсса оьрчIан цува барча аву дакIний личIантIиссар, асар къавхьуну къабикIайссар. Чувнал хIурмат буваннив, кIанттуву бахIайнива тIиссакссагу, лахьхьин буллан аьркинссар.