Жагьилсса оьрмулий лархъун най ур хъуннасса хъар

Саэд Рамазанов

Аэропортрал гендиректорнащалсса ихтилат

Хъунма хIал къавхьунни Загьидинал арс Саэд Рамазанов АхIмад-Хан Султаннул цIанийсса МахIачкъалаллал аэропортрал хъунаману ивтун, зунсса гъирагу, бюхъугу бусса, ттининнин цува зий ивкIсса даврийгу агьалинан бусрав хьуну ивкIсса жула лакку оьрчI. Жагьилсса къуллугъчитурал ккурандалуву лайкьсса кIантту бувгьусса специалистнал бюхъу кIулми тIурча, вихшала дирхьуну бур чIумуцIун бавхIуну къуццу тIунсса, даврил масъалартту чулийн буккан бансса каялувчинал гьунарданийн.
ЦIусса шин дайдишин хьхьичI жу, хьунабавкьуну, ванащал буварду дакI тIиртIусса ихтилат.


Ларгсса шинал жуща бювхъуна, 2 млн пассажиртурал кьамул бувну, рекорд дишин. Гьашину тIурча, му ккал октябрь зуруйра лархъунни 2 миллиондалийн.


– Саэд, байбихьулун бувсун ччива виятува, инава ттинин лавсъсса шаттирдая.
– На увссара 1980 шинал Каспийск шагьрулий. Каспийскаллал 2-мур школагу къуртал бувну, дуклан увхссара Да­гъусттаннал паччахIлугърал университетрал юридический факультетрайн. Университет къуртал бувну махъ зий уссияв Да­гъусттаннал Пенсионный фондрай. Тикку зий ивкIра на 2006-ку шинайн ияннин. Мура шинал юристконсультну кьамул увнав «Дагъусттаннал Авиалиниярттайн». Хъунма хIал къавхьуну, аэропортрай на ивтунав хьхьичIунма юристконсультну, яла – юридический отделданул хъунаману. Мунияр махъ, 2021-ку шинайн ияннин, зий ивкIра аэропортрал генеральный директорнал ихтиярду дулаврил ва персоналданул хъиривчуну. Ларгсса шинал май зурул 17-нний ттуйн тапшур дунни МахIачкъалаллал Авиапредприятиялий каялувшиву даву. Ва къуллугърайн учIаннин МахIачкъалаливсса Аьрасатнал Юстициялул министерствалул Правовой академиялуву Граждан ихтиярдал ва процессрал кафедралул доцентну уссияв .

– Цукунсса кьимат бищунна ина хIакьинусса аэропортран ?
– Зунмагу хIисав шайхьунссар цIанасса аэропортал тагьар лайкьсса даражалийсса душиву. Ухссавнил Ккавкказуллал округрайсса аэропортирдал дянив, ца МахIачкъалаллал аэропортрал терминалданийри бусса цIусса телетрапру. Дунияллул авиапредприятиялул даражалийн жула аэропорт буциншиврул хъунисса инвестицияртту дихьлай ур меценат Сулайман Керимов. Ванал хIарачатрайн бувну, аэропортрай цалнияр цал гьарза хъанай дур рейсру, муницIун бавхIуну чIяву хъанай бур пассажиртал, нирхиравун дагьлай дур кьай-кьуй духхаврил даву. Аэропортрай бувссар цIусса терминал, ххуй хьуну буссар цуппа аэропорт ва лагма-ялттусса чIалачIин. Учин бюхъанссар, ва цIанакулсса бигьа бакъасса заманнай, авиапредприятиялул даву цалий дарцIусса дур куну. Уттигъанну жуща бювхъунни зузалтран харжру гьаз буван.

– Ци дахханашивуртту хьунтIиссар аэропортрай реконструкциялул проектрал кIилчинмур бутIа дузрайн буккан бувну махъ?
–ТIайламур бусан, жу ччянива хъирив буклай, хIукуматрал бюджетрава тIалав дуллай бивкIссару аэропортрал реконструкциялул проектрал кIилчинмур бутIуйн дагьайсса давуртту дансса арцу. Гьашину жун ва иширавугу тIайлабацIу хьунни – 515 миллион арцул итабавкьунни республикалул бюджетрава аэропортрал лагма-ялттусса инфраструктура сакин дуван. ЦIусса реконструкциялул проектрал лагрулий бантIиссар ххассал бувултрал станция, гьаваллавухсса кабеллал к1ира электролиния, щин марцI дайсса сооруженияртту, хозяйствалун аьркинсса канализацияртту, пассажиртурансса укра­сса ликказан, гостиница, строительствалул ряхра объект ва па­ссажиртуран къулайшиву дусса шартIру сакин дансса цаймигу давуртту. Му бакъассагу, жула аэропортран «Развитие транспортной системы» тIисса паччахIлугърал проектрал лагрулий федерал бюджетрава 13 миллиард арцул итабакьлай буссар. Вай арцух аэропортрай бантIиссар самолетру леххайсса ва ликкайсса цIусса ща (полоса), самолетирттансса стоянкартту. Уттинин жула аэропортрай самолетирттансса 8 стоянка дуну, чIярусса рейсру дусса чIумал диял хъанан къадикIайва. ЦIана ва проектрал лагрулий вай стоянкарттал аьдадгу 20-ннийн лахъантIиссар. АрхIал дуркIсса самолетру дацIан дансса кIанттурду бакъа, цаппара рейсру аглан дуллан багьлан бикIайва. ЦIусса полоса бувну махъ жула аэропорт­рай цинярда журалул маркардал самолетру кьамул дуллансса ихтияр дикIантIиссар. Вай давуртту, 2023-ку шинал дайдирхьуну, къуртал дан ккаккан бувну буссар 2025-ку шинал.

– Дузалну бурив авиапредприятиялий зунсса хасъсса кIулшивуртту дусса пишакартал?
– Дагъусттаннайсса цайми предприятиярттах бурувгун, жучIа даврил шартIругу къулай­сса дуссар, зузалтрансса харжругу лайкьсса буссар. Мунияту жучIа зун ччиссагу чIявусса бикIай. Амма хIакьинусса кьини хъунна­сса мюхтажшиву дур ларайсса квалификация дусса авиациялул инженертурах. Нажагь авиациялул хасъсса кIулшивуртту дусса пишакар даврийн учIарчан, жу вакансияртту бакъанагу кьамул ару. Шиккува лахьхьин буллан багьай вайннан цала пишалий зунсса куц. ХIасил, авиациялуцIун дархIусса инженершиврул кIулшивуртту дусса пишакартал жучIа мудангу тIалавну буссар.
ЦIанасса чIумал уборщица­хъал харжиран 25-30 азарда къуруш дуссар, вайгума лякъин захIматну бур, цанчирчан миннан, пособияртту ласлай, шаппа щябивкIун къулайшиву дуну тIий.

– Махъсса шиннардий жучIанма чIявусса туристътал букIлан бив­кIунни. Дуссарив зул муницIун дархIусса проектру ?
– ЧIявусса туристътал кьамул баву бакъассагу, гихуннайсса планнаву буссар промышленный туризмалул проект дузрайн дуккан дансса пикригу. Проектрал лагрулий дуклаки оьрчIаща, студентътураща бюхъантIиссар, аэропортрайх экскурсияртту буллай, самолетру леххайсса ва ли­ккайсса полоса ххал дигьин, хха­ссал бувултрал къуллугърал ва щалагу аэропортрал даврищал кIул хьун. Му бакъассагу, пикрилий буру аэропортрай авиациялул музей тIитIин. Нава шикку юристну зузисса ппурттуву, дакIний бур ца инсаннал ттухьва цIухлай, цукун ккаккан дан бюхъайссар оьрчIан самолетру леххайсса ва ликкайсса куц тIий. ХIасил, укунсса экскурсиярттайн бувну оьрчIавун гъира-шавкь дагьлантIиссар авиациялул пишакартал хьунссагу. Летчиктурал пишарду къахIисавну, авиациялуцIун дархIусса кIулш­ивуртту ларсъсса пишакартал даврийн кьамул бансса сант жучIа ххишаласса дуссар.

– Цуми бур хIакьину хьхьичI ххуттай дузал бан аьркинсса масъалартту?
– Дузал хьуну ччисса, къулагъасрайн ласун аьркинсса масъалартту чIявусса буссар. Нава шикку зузиссаксса хIаллай яла дузал хьуну ччимур бур пассажиртал чIяву хьуну ччисса масъала. Ларгсса шинал жуща бювхъунни, 2 млн пассажиртурал кьамул бувну, рекорд дишин, гьашину тIурчан, му ккал октябрь зуруйра лархъунни сайки 2 млн ва 500 азарунния лирчунни. Му бакъассагу, цIанасса чIумуцIун бавхIуну чялишну зий буссару аэропортрал ва лагма-ялттусса кIанттурдайсса инфраструктура ххуй даву мурадрайсса давурттаха. Аэропортрай нукIува бувну буссар дунияллул кьатIувсса билаятирттайн самолетру лехлансса ттизаманнул терминал. ЧIал къавхьуну байбишинтIиссар Аьрасатнал шагьрурдайн самолетру лехлансса терминал буллай. Дагъусттаннал лажинну хъанахъисса гьаваллавухсса къапурдуну бур хIакьину жула аэропорт. ЖучIанма най бур нех дирхьусса туристътал. Мунияту аэропортрал ва лагма-ялттусса кIанттурдал гьайбат хъамалгу, цинявппа бувкIциригу махIаттал буллансса даражалийн дуцин багьлай бур.
– Аьрасатнал авиапредприятиярттал дянив цукунсса кIану бугьлай бу­ссар жула аэропортрал?
– Пассажиртал кьамул баврил ва аэропортрай­сса шартI­ру дузал даврил чулуха МахIачкъалаллал аэропорт Аьра­сат­нал хьхьичIунсса 20 аэропортрал сияхIрай буссар.

– Цукунсса щавщи биври зул дарийн санкцияртту сававну?
– Гьай-гьай, асар хьунни жунгу санкцияртту баян баву. Масалдаран, Минск шагьрулийнсса рейс гьашину тIитIин аьркинссия. Кьиблалул Федерал округрайсса гьаваллавухсса ххуллурду бавхIуну, цаппара рейсру дукьан дан багьунни. Пассажиртуран хъинну тIалавсса дуссия Ростоврайн­сса рейсру, Краснодардал, Ростовуллал аэропортру лакьаврийн бувну, му чулухунмайсса ссапардугу лакьин багьунни. Мукунна дацIан дан багьунни Брянск шагьрулийнсса рейсру.
– Дагъусттаннал авиапредприятиялущал зузисса агьамсса цуми авиакомпанияртту кIицI лаганссия ?
– «Аэрофлот», «Победа», «S7 Airlines», «Nordwind Airlines» ва МахIачкъалаллал аэропортрай базировать хъанахъисса «Red Wings» авиакомпанияртту.

– Пассажиртурал дянив яла тIалавми рейсру цуми дур?
– МахIачкъалаллал аэропортрая яла тIалавми рейсру дур Москавлив, Санкт-Петербурглив, Сургутрайн ва дазул кьатIувсса ИстIамлив, Дубайлив ва Анталиянавун.
– Аэропортрайн ва аэропортрая наниминнан таксирду бугьлан багьлай бур. Буссарив жяматий­сса транспорт занази дансса пикри?
– Му масъала на гьаз бувссия Дагъусттаннал БакIчи Сергей Меликовлул дурсса туризмалул хIакъиравусса заседаниялий. Умуд бур ялун нанисса шинал ва масъалагу ца чулийн буккан бан хьунссар тIисса. Му бакъассагу, ялунчIинсса шиналсса даврил пландалуву буссар аэропортрая арх бакъа машинартту бацIан буллансса украсса стоянка дуван­сса пикри .
– Саэд, буси чансса вила кулпатраягу.
– Ттул ппу (аьпа биву) Загьиди ва нину Бадуржигьан ЧIяйннал шяравассар. Буттал чIярусса шинну дурссар «Волга» тIисса Горьковский автомобильный заводрал Каспийскалийсса филиалданий зий. Жул кулпатраву ттуяр хъунисса 2 ссу ва 1 уссу бур. Уссу Шяпи уссар Москавлив «Евроцемент групп» АО-лий зий. Ттулва бур 3 оьрчI: ттула буттан Загьидинан цIасса арс ва 2 душ.
– Саэд Загьидинович, барчаллагь аьчухсса ихтилатрахлу.
Вай гьантрай Саэд Загьидиновичлун дуллунни «ДР-лул лайкь хьусса юрист» тIисса бусравсса цIа. ДакIнийхтуну барча т1ий буру дуллусса лайкьсса наградагу. Вил гьунаргу, жангу, кьудратгу диял хьуннав вила къуллугърал бурж лажин кIялану битгихунмайгу биттур буллан.