ДуркIсса кIул хьуннин ларгунни инт. БувкIунни гъинтнил цалчинсса барз. Ванищала, ахъавусса, дачардайсса аьрщигу гьантлия гьантлийн щинах мякь дуклай духьунссар тIий буру.

Щин я чан, я чIяру къахьун

КIиришиву дусса чIумал щин чан ягу чIяру къахьунну дутIаврил ххишала дакъа хъуннасса агьамшиву дур. Хъатру чан хьурча, дургьусса щюллишиву, кьакьлай, мюрш хъанай, чIапIив вивппай кIура баллай, оьлу хъанан дикIай, чIяру хьурча – щинатала хъанай, мархри аьллай бачай.
Нюжмардий цимил ва циксса щин дутIлан аьркинссар? Ва даву дуллан аьркинни аьрщарах цихва, ва дусса кIанттух, региондалийсса гьавалух шартIирдах, аьрщарай ххяхлахимуних цихва бурувгун. Вай кIанттурдугу хIисаврайн лавсун, дургьумунийн щин дутIлатIияра чIун дургьуну ва цила чIумал.

КIюрххил ягу ахттакьуннай

Щин дутIаван аьркинссар я ччяни кIюрххил, я ахттакьуннай, баргъ кIири къабувсса чIумал. ЦукунчIав къабучIиссар кIири бувсса бургъилух щин пурх дуллан. Бургъилух дуртIусса щиная ххяххиялун хайрнияр зарал хъунмассар: бургъил тIинтталу щинал кIунтIал ххя­ххия ччуччин дувайссар. Гьантри кIирисса чIумал щин ахттакьуннай дуртIуну хъинссар, дюхлулсса гьантрай – кIюрххил.
Хьхьурай дутIайми щин хъиннура чIалну дуртIунугу къа­хъинссар, лапI учин дур­сса атилсса аьрщараву дюхлул­сса хьхьуниву личIи-личIисса цIуцIавуртту сукку хьун бю­хъайссар. КIюрххилмигу баргъ кIири буваннин щюллишиврий­сса к1унт1ру кьакьансса ч1ун дуну дуртIуну хъинссар.

Ххяххиярттайн гьава ва хъатру дияншиврул

Жунма кIулли ххяхлахимунин гьава аьркиншиву, мунияту, чIун-чIумуй, аьрщи ялттутура дилуххара, ялтту кьянкьасса къат дакьин къадиртун.
Щин аьрщаравун цара-цану ва диялну дияншиврул, аьрщи щин дутIлан хьхьичI ххилтIу дурну хъинссар, мархрачIан гьава бияншиврул тIурча – щин дуртIуну махъ, аьрщи цахъи лапI учингу диртун.
Щин чIяруну, амма чан-чанну дутIлайнияр, чанну ва аьрщи диялну дуччинну дуртIуну хъинссар кабачкирттайн ва къавахърайн.
Дургьумур дахьра ххяхлай, тIутIайх дичлай, ххаллу итадакьлакьисса чIумал щин чIяруну дуртIуну хъинссар, махърив – чан-чанну, ххяххиялух цихва-цихва бурувгун.

Гъарал ларчIун махъ

Гъараллая махъ щин дутIин аьркин-къааьркиншиву хъар шайссар гъарая циява. Мюршну ва паракьатну ларчIсса гъарая ххяхлахимунинсса хайр хъунма­ссар, укунсса гъараяр махъ ахъувун щин дихьлансса аьркиншивугу дакъассар.
КутIасса чIумуй, амма гужну ларчIсса гъараямур мюнпатрив къахъунмассар.
Гъараллу ларчIун махъ щин дутIин хъинавав, къахъинавав тIисса суал хIасул хъанай бухьурча, аьрщаравун кьаркьсса ттархь кьуртIуну, ххал дувара щин цуксса куртIшиврий дирну дурив.

Цавайннул – мархрайн, вайминнул – бакIрайн

Ца-царай ххяххиярттан ххирассар щин мархравун, гьаллулувун дирхьуну, вайминнун – ял­тту дуртIуну, чIапIайн, бакIрайн пурх куну.
Нисвартилун, мисалдаран, яла-яла дакьайссар пурх куну дуртIуми щин. Мархравун дирхьуминнуягу зарал бакъассар.
Помидорданун дакьайссар мархравун дирхьуми щин. Ялтту пурх куну дуртIусса щиная помидорданун ялунмагу зарал буссар.
Болгарский перецран ва бадиржандалун дакьайссар мархравун дуртIуми щин.
Калан – дарщу кьинирдай мархравун, дарусса чIумал – ялтту пурх куну, щин аьрщаравун 40 см куртIшиврий диян­сса куццуй.