Дагъусттаннал медициналул корифей

Ва уттавану уссар дунияллийн увксса гьарцагу чIивитIул аьтIавриву, пишливу

ЦIа дурксса аьлимчу, медициналул элмурдал доктор, профессор, АьФ-лул элмулул лайкь хьусса ишккакку, РАМН-рал член-корреспондент, Дагъусттан Республикалул халкьуннал хIакин, Дагъусттан Республикалул паччахIлугърал премиялул лауреат, Асланнул арс Мурад (Султанмурад) Оьмаров увну хъана­хъиссар 95 шин. Ва жуятува личIи хьуссар дукIу гъинттул.

Увну ур Мурад апрельданул 4-нний 1927-ку шинал Щурагь, цIа ларгсса хIакин, Гъази-Гъумучатусса Асланнул ва ПатIиматлул кулпатраву. Гъази-Гъумучиял кIива цIанихсса тухумрал – Оьмаровхъал ва Буттаевхъал, дянив лявхъусса, хIакинсса буттая тIайла хьуну, ххаллилсса инсантал итталу буну, эбратну хъуна хьусса оьрчIал кьадаргу, оьрмулул ххуллугу цамур куццуй­сса бикIангу къабюхъайхьунссия.

Мурадлул оьрчIшиву ларгун дур Щурагь. ЧIивину унава ва агьну ур спортрахун ва мунихсса ччаву оьрмулухун лагь хьуну дакъар. Мунинсса хъин багьананугу хьуну ур цIа дурксса футболист Расул Буттаев – ванал ниттиуссу.

Мурадлул ттаттал бивкIун бур ххаллилсса библиотека. Школалий дуклакисса чIумал ванал шивусса циняв луттирду бувккуну бур. Школа мусил медальданий, Мединститут ЯтIул дипломрай къурталгу бувну, Мурад Оьмаровлул захIматрал биография байбивхьуну бур клиникалул ординатуралуву. ХIакиннал пишардава ванал язи бувгьуну бур хъамитайпалул ва оьрчIал цIуллу-сагъшиву дуруччаврилмур ххуллу.

Гиччава най уна кIулшивурттал ва пишакаршиврул алгусса 25 шинаву­сса хIакин ивтун ур Республикалул клиникалул азарханалул гинекологиялул отделениялул хъунаману. ХIакинну зий айивхьуния махъ Мурад Асланович чай бурттийгу, ахьттагу, дякъивух ва гъаравух, икъав­сса шяравалу, район къалирчIун дур, цимивагу хъамитайпалул ва вилттилиоьрчIал оьрмурду ххассал бувну бур, вайннувату цикссагу – пIилцIу чирахърах.

За кIулсса, итххявхсса жагьилнайн, хъунма хIал къалавгун, оьвкуну бур дарсру дихьлан, Дагъус­ттаннал медициналул институтрал акушерствалул ва гинекологиялул кафедралул ассистентну, махъ – доцентну.

Мурадлун 32 шин диркIун дур кафедралул хъунаману ивтсса чIумал. 1966-ку шинал, оьр­мулул 39 шинаву, ванал дурурччуну дур медициналул элмурдал докторнал диссертация.
1970-ку шиннардий, дуниял сукку хьуну махъсса чIумал, ванал сипталийну Щурагь тIивтIуну бур цIусса роддом (2-мур). Ванал сипталийну ва гьурттушиндарайну жулла республикалий медициналул цайми-цаймигу идарартту тIивтIуссар.

1994-ку шинал Мурад Асланович увчIуссар Аьрасатнал медициналул элмурдал академиялул (РАМН) член-корреспондентну. Билаятрал, республикалул медициналуву ванал бивхьусса захIмат бур хъинну хъунмасса. Ванал чивчуну бур цикссагу статьяртту, элмийсса давуртту, монографияртту, хъиривлаявуртту, хIадур бувну бур элмулул 200-ксса кандидатътал ва доктортал.
Цалва хIакиннал бурж биттур буллалаврицIун, ванал цимигу шинай щаллу дуллай ивкIссар жяматийсса давугу – ДР-лул Хъунисриннал советрал ва республикалул комиссиярттал членну.
Мурад Аслановичлул кулпат Тамара Хашаевалгу ларсун дур медициналул элмурдал докторнал цIа. Ванил цикссагу шиннур Да­гъусттаннал медициналул университетраву зий.

Тамара бур яруссаннал миллатраясса инсан, судьяну, ЦИК-рал секретарьну, республикалул прокурорну ивкIсса Хашаев ХIажимурадлул ва хIакин-педиатр Александра Прокопенкол кулпатраву бувсса душ. Шиккува кIицI лаган, кIива миллатрал дянив лявхъусса, шамилчинмур миллатраясса жагьилнан нясив бувсса Тамара «Тучи покидают небо» тIисса кинофильмраву гьуртту хьуну бур. Гьарзатраву цIу бусса, итталун багьансса душнийн гихунмайгу оьвтIий бивкIссар киноравух гьуртту хъанан, ваниллив цилва оьрму щаллуну медициналун ва ичIаллин хас бувну бур.
Мурадлул ва Тамарал дянив хьуну ур кIия арс – Аслан ва Наби. Асланнул къуртал бувну бур Медициналул институт, Москавлив Плехановлул цIанийсса Халкьуннал хозяйствалул академия, агьну ур бизнесрахун. Набинал, буттал кунма, язи бувгьуну бур бигьа бакъасса хIакиннал пиша, оьрмулул 30 шинаву ларсун дур медициналул элмурдал докторнал цIа. Мурад Аслановичлул цалчинмур ташулий хьусса душнил Зарифалгу язи бувгьуну бур элмулул ххуллу, так чил билаятирттал мазурдицIун бавхIумур.

ОьрчIал оьрчIавугу бур тта­ттахъал ххуллу язи бувгьуну нани­сса, хIакинтурал династиялул цIа хъиннура лахъ ва цIакь дуллали­сса жагьилтал. Пикри буварчан, вай оьрчIай дур хъиннура хъуннасса жаваблувшинна – цала ппухълуннал, ттаттал Мурадлул, мунал буттал Аслан Оьмаровлул (ванал цIа дирзун дуссар Щурагьиял шагьрулул азарханалун), Мурадлул ни­ттил ниттиуссу ( Харьковуллал университетгу къуртал бувну, диплом кIунттихьну цалчин Дагъус­ттаннайн увкIсса хIакин) Ибрагьим Маккуевлул ва цайминналгу сий яларай къадагьанну къуццу тIун буржлувсса.
Мурад Аслановичлул аьпа мудангу уттавану бур ванал кулпатрал, оьрчIал, щалвагу агьлу-авладрал, ванащал архIал зий бивкIминнал ва ванал дарс дирхьуминнал дянив, ванал хъин бувцири къашайшалтрал дакIурдиву.

Ппу дакIнийн утлай, Да­гъусттаннал медициналул университетрал акушерствалул ва гинекологиялул кафедралул каялувчину зузисса Оьмаров Наби тIий ур укун:
– Ца-кIива зурувун шин хьун­тIиссар ппу аьпалул хьуну. «Уссия» тIисса журалий буттая гъалгъа тIун ттуща ттигу хъанай ба­къар, муданагу ва ттула чIарав усса куна ура, пикрирдаву, щугълурдаву мудангу буттащал ихтилатрай, маслихIатрай ура. Дунияллий бикIайсса бухьурча гьарцагу чулуха лащу-щаллусса, идеалнай­сса буттахъул, жул ппу кIилий мукунсса ия. Буттал жун ла­хьхьин бувссар ва дунияллий цукун яхъанан аьркинссарив, хьхьхьичIун дагьлагьисса захIматшивуртту цукун дух дуллан аьркинссарив. Да­гъусттаннал аьдатирттайн бувну, кьамулсса, аьркинсса кьяйдалий тарбия бувссару жу буттал. Ппу, ххаллилсса хIакин ва аьлим­чу акъассагу, ия тIабиаьтрала ляхъан увсса педагоггу. Буттал тарбия дурссар хьхьичIун ливчу­сса пишакартурал, граждантурал цимигу ник, цалла хъачIунттай хъуннасса гьивугу ларсун, инсантурал цIуллу-сагъшиву дуруччин бюхъайсса профессионалтал.

Ттун захIматну бур ттула бу­ттая так ванал арс хIисаврай ихтилат буллангу, на ванал ученикгура. Нава хIакин хьуну махъ щаллуну бувчIлан бивкIунни буттал жулла медициналун бувмур, Да­гъусттаннал хъаннил ва оьрчIал цIуллу-сагъшиврул цIаний бартбивгьумур. Буттал сакин бувссар дунияллул даражалийсса гинекологтурал ва акушертурал школа.
Буттан цащалва зузими, цалла дарсру дихьлахьими, цалва хъин буллалими цалва кулпат кунма чIалай бикIайва.

Ва увсса кьинилун хасну уттигъанну хьу­сса конференциягума хьунни ца хъинну хъунмасса кулпат цачIун бавтIсса куннасса. Шикку инсантурал бу­ттая буслай бия ттунма ваксса хIаллай къабавсса чIявусса зат­ругу.
Жул ппу сагъну уссар цалва оьрчIаву, цалва учениктураву, цалла давриву, гьарцагу талихIрайсса ниттиву, цIуллу-сагъсса хъамитайпалуву, дунияллийн увксса гьарцагу чIивитIул аьтIавриву ва пишливу.