«Вечерняя Москва» «Илчи» кказитрай хъамалу

Вай гьантрай «Илчи» кказитрал редакциялий хъамалу буссия «Вечерняя Москва» кказитрал хьхьичIунсса ахттарчи Кузьмина Ольга Игоревна.

ХIайп, ванил Дагъусттан­найн­сса аьрххи пашман­сса иширацIун бавхIусса бия. Ольга бувкIун бия жула Виричув НурмахIаммад ХIа­жимахIаммадовлул нитти-бутта­щал хьунабакьин. Сант дирирну дунура бувкIунни жул редакциялийнгу, коллективран ссайгъатран хъунмасса тортгу лавсун.
Жугу Ольгахь цила оьрмулия, даврия цIухху-бусу барду.

  • – Ольга Игоревна, буси жул буккултрахьгу виятува. Цукун багьри вил журналистикалувунсса ххуллу?

– На чичлан байбивхьуссара школалий дуклакисса чIумалва, 14 шинаву, «Московский автозавод» тIисса «Зил» заводрал кказитрай. Шиккун лагаврил сававгу му дия – завод жуяту арх бакъа бия. Ттун ххуй бивзуна, заводрал цехирдавух буклай, репортажру дуллан. Тамаша буллай бикIайссияв, машинартту батIлатIисса куц ххал буллай. Школа къуртал бувну махъ бувхссара М. Ломоносовлул цIанийсса МГУ-лул журналистикалул факультетрайн. Хъиннува куртIну лавхьхьуссар литературалул редакторнал пиша.
Дуклай бунува, зий буссияв курьерну цал издательстволий, яла «Правда» кказитрай. Махъ шиккува отделданул секретарьну ва корреспондентну зун бивкIра. «Правда» кказитрал тарихраву яла жагьилмур корреспондент на бухьунссияв. Та чIумал ттун дия 19 шин. Шамилчинмур курсирай дуклай буссияв. ЧIунгу ххуйсса дахханашивуртту хъанахъисса дия, гъирарай зий бикIайссияв.
Яла ттуяту хьуссар парламентрал обозреватель, зий буссияв Верховный Советраву. Та ппурттуву на хьунабакьайссияв Сахаровлущал, ва кунмасса чантI кусса инсантуращал. Тай дия 1988-1991-ку шинну. 1991-ку шинал на бувкIссара зун «Труд» кказитрайн, тава къуллугърайн. Мунияр махъ зун бивкIссара «Вечерняя Москва» кказитрай. Ва ппурттуву, ичIаллил тагьардануцIун бавхIуну, ттун цахъи паракьатсса даву ччан диркIуна. «Вечерняя Москва» концернрал итабакьлай бия «Сударушка» тIисса кказит. Таний буклакисса хъаннин хас бувсса бувагу кIива кказитравасса ца «Сударушка» бия. Жу ацIа инсанная хьусса чIивисса коллективрал, итабакьлан бивкIссару муницIун «Семейная медицина», «Среда» (дуки-хIачIиялиясса), «Ежевика» (уртту-тIутIаясса) кказитру ва «Наташа» тIисса журнал.
2011-ку шинал «Вечерняя Москва» кказитрал хъунама редакторну увкIунни Александр Куприянов. Ва Москавуллал прессалун хъуннасса агьамшиву дусса ишну хьуссар. Куприяновлул ва ванал командалул «Вечерняя Москва» цIу буккан бувссар.

  • – Цуксса дуссар кказитрал тираж? Ссаяту чичлачиссар хъунмурчIин «Вечерняя Москва»?

– Ца кказит буссар («Наш деловой выпуск») гьарица кьини буклакисса, ххуллун ва алхIаткьини личIаннин.
Ванил мяйра лажин дуссар. Шикку хъунмурчIин официал информация бикIайссар. Кказит тIайла буккайссар подписчиктурачIан, мукунма личIи-личIисса министерстварттайн ва ведомстварттайн, Правительстволийн ва Президентнал администрациялийн. Ванил 35 азаруннийн дирсса тираж дуссар. Буссар жул «Толстушкагу», нюжмардий цал буккайсса. Ва чIярусса шиннардий бугьарасса москвичтурансса социал программалуха зузисса Москавуллал мэрнал сипталий буклан бивкIсса кказитри. Москавуллал пенсионертурачIан ва уква бучIайссар. Ванил тираж бачIи миллиондалийн дияйссар. «Толстушка» 24,32,48, цал-цал вайннуяргу ххишаласса, лажинтру дусса бикIайссар. Жул «Толстушка» хъинну ххирассар ва тIалавну буссар агьалиначIа. Кказитру подписчиктурачIангу тIайла буккайссар, киоскирдайхчIингу баххайссар.
Вай бакъассагу, жул буссар, нюжмардий мукьийлва буккайсса, ряхра лажин дусса, «Москва вечерняя». Ва буккайссар метролуву. Шикку хъунмурчIин бялахъансса материаллу дикIайссар. Ахттая махъсса чIумал уква бачIайссар Москавуллал агьулданийх. «Вечерняя Москвалул» дуссар шанна издание цаймигу – цIусса округирттал, кьиблалул округрал ва Москва – центрданул кказитру. Ва хъуннасса даву дуллалиссар 300 инсанная хьусса коллективрал. Миннавагу бачIиннуяр чIявусса дирекция бур.
Кказитрал дуссар шанна отдел – ца Москавуллал областьрал отдел, ца информациялул, цагу – хасъсса корреспондентътурал ва обозревательтурал. На бура хъунама редакторначIасса обозреватель.
Хъунама редакторнал тапшур бувмур биттур баврицIун, на чичара тарихрая, культуралия. Шиккува кIицI лаган, жучIа буссар чIава корреспондентътурал школагу. Шиккун занай бивкIсса ца-кIинная жул зузалт хьуссар. Амма чIявуми журналистикалувун къабучIай. Кадрардал масъала захIматну бур. ЧIявуми ттула студентътал цIанава бур цивппа журналистикалуву къазуншиву буслай.

  • – Ольга Игоревна, цIана интернет-технологиярттал замана бур. Интернет-кказитирттал печатьралми изданияртту бас къаданавав цаппара шиннардива?

– Кино дурксса чIумал буссия театр бивчIантIиссар тIий. Театр хIакьинусса кьинигу уттавана бур. Интернетравунияр чагъарданий бивщумур буккин ччиссагу цикссагу бур хIакьину, хIатта жагьилминнавугума. ЧIявусса жагьилсса оьрчIру-душру бикIай, информация кIул бан интернетравун буххарчагу, буккин чагъарданий бивщумур кказит ласару тIий.

  • – Ина институтравугу дарс дихьлай бура. Цукунсса бур хIакьинусса студентътал, ялун нанисса журналистътал?

– На МГИМО-ву журналистикалул факультетрай 1-мур, 2-мур курсирдал студентътурахь «Язык и стиль СМИ» дарсру дишара, лавайми курсирдай дишара деонтология (этика). Ттун ва цIанасса заманнай ца яла аьркинмур дарсну чIалан дикIай. Студентътурая тIурча, ми ЕГЭ-дал къагъ бувну, башттан бувну бур. Тархъанну, гьарта-гьарзану цала пикри буслай бивтун бакъар. Миннал оьрмугума тестирдай кунма най бур. Къадакьлай дур ттул дакI цIанасса студентътурай. Вайннан чIявуссаннан кIулну бакъар цала лавгмур, тарих. Букъавсун битан къахьунссар ца укунсса затгу. Ца лекциялий студентътуращал ихтилат буллай, миннан газрал камерарду цирив къакIулну лявкъукун, на увкуссия буккияра интернетраву Освенцим – дуснакьрая куну. Муния ккалаккисса душ хъювсул бувксса ккавккун, буттал аьрза бувну бия оьрчIал дакIнийн щунсса затру ккалакки бувну бур тIий.
Экзамендалий, «Творческое собеседование» дуллалисса чIумал, хъиннува ялун личай институтравун бухлахиминнал кIулшивуртту хьхьарасса душиву.

[pullquote]«Барчаллагь зун, «Илчи» кказитрал редакцияй. Ттул Да­гъусттаннайнсса аьр­ххи пашмансса иширацIун бавхIусса бивкIнугу, ва къювулущал архIал Дагъус­ттанная на зуясса гъилишиву ларсун бувкIра ттула дакIниву. Зу ттун дакIний-мазрай ба­къасса хIурматгу, хъамалушингу дунни».[/pullquote]

  • – Дагъусттаннайнсса аьрххи редакторнал тапшуршиннаривкьай, ягу вила сиптарив?

– Учин бучIир, кIирагу. Ттун ччай буссия Донбассрайн гьан. Къабивтунна. Жул редакциялиясса жагьилсса оьрчIру буссар цIана тийх. НурмахIаммадлул къучагъшиврия баяйхту, редакторнал тапшур бунни Дагъусттаннайн гьан.
Му кьини редакциялийн на виримукьал бувцIуну бувкIра. Шаппату бувксса чIумал ттун хавар баян бувассия. Метролуву жагьилсса хъамитайпа бия телефондалувун буруглай. Ганил иттавгу дия макь. Циванни, цивхьури тIий цIухлахисса ттул хьхьичIун телефон дургьунни. Микку кIул хьуна ттун НурмахIаммадлуя. На кабинетравун буххайхту, редакторнал увкунни: «Ина Донбассрайн гьан ччай биявхха, насу Дагъусттаннайн», – куну. Ттун хъинну бюхлай, асар хъанай бия буттал бусласимур. Якьама хъанай бияв, ниттих вичIи дирхьувкун. Хъару гъаргъун, дакI гъюжу дурккун бунугу, кьянкьа дуллай бия Ссапижат. Оьрмулувусса захIматшивурттал сасан барчагу, лякьлул къюву духIан бигьассарив. ПишалуцIун къабавкьусса затри аьтIутIаву, амма ттуща макь дайгьин хъанай дакъая.
НурмахIаммадлул буттал тIийкун, ванал бивкIу цинявппа цачIун хьунсса, дунияллий аслахIшиву хьунсса багьанану хьуннав.

  • – БикIайрив зул факультетрай Дагъусттаннаяссагу студентътал?

– ЦIана ттул группалуву бакъар Дагъусттаннаясса оьрчIру-душру, хьхьичIва бикIайссия.

  • – Бурив машгьурсса журналистътураву зул студентътал?

– КIицI лагавияв Алексей Наумов. Ванал къуртал бувссар бакалавриат политологиялул отделениялий, дуклай уссия МГИМО-ву дунияллул халкьуннал дянивсса журналистикалул факультетрай магистратуралуву. Телевидениелий личIи-личIисса передачардавух икIай. Чичлайгу ур.

  • – Цукун асар хьур вин Дагъусттан?

– МахIачкъалалив ца-кIива гьантта бакъа къабувнугу, на шагьрулул цаппара кIанттурду ххал бав. Бивра хьхьирил зуманив. МахIачкъала лазилавкьу­сса, рахIатсса шагьру бивзунни, цаппара кIичIирттал тагьардания къатIурча. Шагьрулул халкь дакI тIиртIусса, хъинсса бур. ХIисав хьунни чIявусса мюрщисса оьрчIру бушиву. Ххуйри. ОьрчIру – оьрмулул таргри. Ттиния тихунай цума-цагу хъамаличув Дагъусттаннайн ххарисса иширай акъа къаучIаннав.

– Барчаллагь, Ольга Игоревна. Барчаллагь жул жагьилнал виричувшиву асар шаврихлу, жул къюву кIидачIин бучIаврихлу.

Ва интервью къуртал дуллалисса чIумал бувкIунни Ольгая­сса чагъаргу. Пикри хьунни шиккува вагу бищун.
«Барчаллагь зун, «Илчи» кказитрал редакцияй. Ттул Да­гъусттаннайнсса аьрххи пашмансса иширацIун бавхIусса бивкIнугу, ва къювулущал архIал Дагъусттанная на зуясса гъилишиву ларсун бувкIра ттула дакIниву. Зу ттун дакIний-мазрай бакъасса хIурматгу, хъамалушингу дунни. Шиккун нанийни ттун редакциялий ттула коллегахъащал укун рахIатсса хьунабакьаву, дакIнийхтунусса ихтилатру хьунссар тIисса пикривагу бакъассия.
Барчаллагь редакциялун, ттухра дурсса къулагъасрах ва аякьалух.

ХIурматращал Ольга Кузьмина

Ихтилат бувссар Андриана Аьбдуллаевал