ЦIусса чIумул цIусса тIалавшиннарду

Зикрула Ильясов

КьюлтIсса зат бакъар, 2003 шинал кьамул дурсса, «Об общих принципах организации местного самоуправления в Российской Федерации» тIисса 131-мур федерал закон хIакьинусса кьини Аьрасатнавусса, хаснува Дагъусттаннайсса, тагьардануцIун даркьусса дакъашиву. ЧIумул цилла тIалавшиннарду ялун личин дуллай дур, оьрму аьлтта чIаланну хьхьичIунмай хъит тIий бур анаварсса бущилий.
Каялувшинна даву дур жулва билаятрай кIива журалул: паччахIлугърал ва муниципал даражалийсса. Агьалинал мурадру дузал бувансса кунна­сса даражалийсса дакъар мукун­сса каялувшинна. Таний закон цурдагу кьамул дурну дур Аьра­сатнаву экономика лябуккулий хьхьичIуннай шаврил балаллий бакъасса, дазул кьатIатусса «дустурал» ялувбацIаврийну. ЧIявуну кIанттул самоуправлениялул вакилтурал мурадру паччахIлугъралминнущал тIайла бацIлай бакъая. Дагъусттаннайгу тагьар мукуннасса дия. Кувний шяраваллал администрациярдал хъуними райондалул администрациялул тIутIимуницIун къабавкьуну къуццу тIутIисса кIантту хъанай бия. Гьаннайсса, дакъая агьалинай каялувшиву дуллалисса аьмсса ца система. Жунма кIулли, каялувшиву дуллалиминная чIявусса затру хъар хъанай бушиву. ХIакьинусса кьини цаласса бакъа къабуллалисса каялувчитал кIантту-кIанттурдай баххана буванма бигьасса иш бакъар. Цайнна тапшур дурсса, учиннуча, цайнна дагьайсса шяраваллил (ягу шагьрулул) оьрмулуву цукунчIавсса ххуйчулиннайсса дахханашивуртту къадуллайнува къуллугъирттай лахъи лаглаги­сса бакIчитал закондалул ххуллий букьан буван бигьасса иш ба­къая. ЦIусса закондалул субъектрал бакIчинахьхьун ихтияр дуллали­ссар лащинну зузима даврия укьан уван, мунал гьарзат лиян дуваннин къаавцIуну. «Об общих принципах организации местного самоуправления в единой системе публичной власти» тIисса проектрайн бувну, муниципал образованиялул каялувчитал бувчIлачIиссар чIурду буллуну. Гьаннайсса, ихтиярду, демократия ссуссукьу дуллалисса  кIантту бакъассар. Райондалул ва шагьрулул собраниярдал хъуними ягу администрациярдал хъуними куннащал кув ччалаччисса, къабакьлакьисса ишру тикрал хъанан бикIай. ЦIусса закондалийн бувну мукунсса ишру къахъанантIиссар. Ва ялагу, сант дур муниципал образованиярттал дянивсса печатьрайсса СМИ-рдугу хIасул бувансса, баврийну экономия дувансса, чIаххуврачIа хъанахъимуниягу ккалан хьунссия ми кказитирттай.
Бур букъавчIайсса кIан­ттурдугу. Масалдаран, 21-мур статьялуву бур «досрочное прекращение полномочий главы МО в связи в т.ч. и с утратой доверия Пре­зидента РФ» тIий. Ва иширай чIурчIав дуллансса чара бакъашиву дакъар, АьФ-лул субъектрал бакIчинахь мукунсса ихтияр укуннагу дуну тIий. Законопроектрал 50-мур статьялийн бувну, старостал къуллугъ ккаккан буллай бур шяраваллил хъунаманан. Дагъусттаннал халкьуннал аьдатирттацIун даркьусса цIа дизарча хъина къуллугърангу.

Зикрулла Илиясов
Таржума П. Рамазановал