Вирттаврал кьини

Декабрь зурул 9-нний жула билаятрай кIицI лагайссар Ватандалул Вирттаврал кьини. Ва кьини кIицI дуллан бивкIссар 2007-ку шиная шихуннай.
Виричунал цIа дулайссар Ватандалул цIаний жан дулун хIадуршиву ккаккан бувсса, хъуннасса къучагъшиву дурсса инсантуран.
Вай хъанахъиссар миллатрал пахругу, Ватан ххирашиврул эбратгу. Вайнная кIулну бикIан аьркинссар жула ялун нанисса никирангу.
Чансса бакъар Дагъусттаннай, хаснува жула лакраву, ва бюх­ттулсса цIанин лайкь хьусса къучагътал.


Дагъусттанлувтурал кка­ккан дурссар цала къучагъшиву гьаваллаву, аьрщарай ва щинал куртIниву.
Гьаваллаву дурсса къучагъшивурттахлу КIийла Совет Союзрал Виричунал цIа лайкь дур­ссар АхIмад-хан Султаннул. Ца яла цIакьма командир – подводник хIисаврай цIа дуркссар МахIаммад ХIажиевлул (ванал нину ХьурукIратуссар). Ванал каялувшиндаралусса щинал вивх духхай къаяхърал 1941-ку шинал ахирданий щинал ялув гужсса талатаву дур­ссар душманнащал. Хьхьирил талатавурттал тарихраву утти­нин укунсса иш тачIав хьуну къабивкIссар. Щинал лувату ялув бувккун, вайннал гуж­сса гьужум бувссар душманнал шанма жамилийн. КIива бат бувну, ца махъунмай ли­хъан бувссар. Дяъви байбивхьуну июнь зурул 1942-ку шинайн бияннин 2-мур ранграл капитан МахIаммад ХIажиевлул душманнал 10 жами бюкьан бувссар.
Хъунмасса Буттал кIанттул цIанийсса дяъвилий ккаккан дурсса къучагъшиврухлу Совет Союзрал Виричунал цIа лайкь дурссар ххюя лаккучунал.

ХIажи Бугъанов

1941-ку шинал октябрь зуруя айивхьуну, лахъисса дяъвилул ххуллу бивтун бур ХIажи Бугъановлул. Ва гьуртту хьуну ур Москавуллал цIанийсса, Ккавкказуллахсса талатавурттаву. Ясско-Кишиневская операция нанисса чIумал, Бугъановлул полкрал ххит дурну дур Кишиневрая личин кьаст лархIусса хъуннасса немецнал группировка.
1944-ку шинал сентябрь зурул 23-нний Бугъановлул батальон Венгриянал аьрщарайн хьхьичIва-хьхьичI бувхминнавух диркIун дур. 1944-ку шинал ноябрь зурул 6-7-нний душманнал тIиртIусса цIаравух Тиса-Ервань тIисса шяраваллил чIарав Тиса нех лархъун, канийн лавсун бур плацдарм ва баргълагавал зуманивсса лахъазан, мукьийла махъунмай бищун бувну бур гьужум бувну нанисса немец. Ванийну полкрал подразделениярттаща бювхъуну бур нех лахъан. Бугъанов, хьхьичIва-хьхьичI нани­сса группалуву нехгу лархъун, гихуннайсса къизгъинсса талатавурттаву гьуртту хьуну ур.

ЦIаххуй Маккаев

ЦIаххуй увцуну ур дяъвилийн 1942-ку шинал сентябрь зуруй. Ва дуклай ивкIун ур Астраханнал артиллериялул училищалуву. Ва къуртал байхту, тIайла увккун ур Сталинградрайн.
Сталинградуллахсса талатавурттаву ЦIаххуйл ххит дурну дур душманнал к1ира танк. Мунихлу ванан цалчинсса ЯтIул Ттугълил орден дуллуну дур. ЦIаххуйл бивтун бур Сталинградрая Берлиннайн бияннинсса цIаран лавхъсса дяъвилул ххуллу. 1945-ку шинал май зуруй ванайн щаву дирну дур. 37-мур личIисса гвардиялул истребительно-противотанковый дивизиондалул ярагъуннил командир, гвардиялул хъунама сержант ЦIаххуй Маккаевлул къучагъшиву кка­ккан дурссар Магнушев тIисса Польшанал шяраваллил чIарав Висла нех лахълахъисса, Кюстрин тIисса шагьру ласласисса, мукунма 1945-ку шинал апрель зурул 26-нний Берлинная арх бакъасса кIанттурдай душман айщун уллалисса чIумал.
Дагъусттаннал халкьуннал лайкьсса арс, къучагъсса танкру ххит дуву, нигь дакъасса гвардеец-артиллерист ЦIаххуй Маккаевлул ххит дурссар душманнал 17 танк, 4 ярагъ, 14 пулемет ва 500-нния ливчу­сса душмантал.

Ризван Сулайманов

1943-ку шинал сентябрь зуруй капитан Ризван Сулайманов цала батальондалущал хьхьичIа-хьхьичI лавхъун ур Десна неххайх Моровск тIисса шяравалличIа (Козелецкий район, Черниговская область). Вайннал бас увсса душманнал кIийлла кьаст лархIуну дур махъунмай гьужум бан, амма Ризваннул усттарну каялувшиву дуллалисса батальондалуща душман махъунай ищун ан бювхъуну бур.
Ва талатавриву батальондалул бат дурну дур душманнал ца танк, ца пушка, к1ива пулемет, ряхцIала саллатI ва хIаписар. Цайнна Ризван Сулаймановлуйн ва талатавриву захIматсса щаву дирну дур.

Якьув Сулайманов

1945-ку шинал январь зуруйн бивсса чIумал Якьув ивкIун ур Шамилчинмур Белорусснал фронтрал 28-мур армиялул 152-мур битултрал дивизиялул 646-мур битултрал полкрал взводрал командирнал кумагчину. ЛяличIисса къучагъшиву ккаккан дурссар Баргъбуккавал Пруссиянавусса талатавурттаву. 1945-ку шинал январь зурул 25-нний Норденбург шагьрулия ухссавнил чулинмай бивхьусса Пляйтиль тIисса немецнал обороналул узелданул цIанийсса талатавриву Якьув Сулаймановлул каялувшиндаралусса 25 талатала кьюлтIницIух немецнал къинттуллухун увккун, миннал телефондалул кабель кьуркьуссар. Мунийну немецнаща цала командованиялущал дахIаву дан къархьуссар.
Немецнал аьрал махъунмай хьуну нанисса чIумал, Якьувлул пIякь учин бувссар каналданийхсса ламу. Яла, цала кьюкьлущал душманнал колонналийн гьужум бувну, ряхва машина ва кIира танкгу, чIявусса саллатI ва хIаписарталгу бат бувссар.