«Пандемия дух дайхту, уччиннин шану лахъанна»

Давид Учуев

[dropcap]Р[/dropcap]еспубликалий коронавирусрал инфекциялул цIуцIаву сукку шавривун ва лавмартсса вирусращал талай айивхьуну ур Дагъусттаннал катастрофардал медициналул центрданул жагьилсса хIакин Учуев Давид Иосифлул арс.


Увну ур Давид 1993 шинал ШавкIуллал шяраву райондалий бусравсса Иосифлул ва Аксанал кулпатраву. Ппу зий ур агьалий социальныйну буруччаврил центрданий. Нину – хьхьичIунсса педагог. Билаятрал кIулшиву дулавриву хъанахъисса дахханашиннарду байбихьулул классирттаву Аксанал классраятур дайдишайсса ва мунил опыт вайми школарттайхгу бачIайссар.

ЧIявусса республикалул конкурсирттай гьуртту хьуну, хьхьичIунсса кIанттурду бувгьуссар. ШавкIуллал школалул ва Гъумучиял лицейрал учительтал хIакьину пахрулий бур Давидлуя. Буслай бур ва гиччава най уна хIарачат бусса, инсаннан кумаг бан хIадурсса оьрчI ивкIшиву.

Зулайхат Тахакьаева
ХьхьичIунсса студент хIисав­рай, итталу ивкIун ур Дагъус­ттаннал паччахIлугърал медициналул академиялуву дуклаки­ссаксса хIаллайгу. КIилчинмур курсирай дуклай унува айивхьуну ур МахIачкъала шагьрулул цалчинмур азарханалул туннурдал отделениялий операцияртту бавриву гьуртту хъанай. Шамилчинмур курсирай зий айивхьуну ур вава азарханалул аьмсса реанимациялул отделениялий медбратну. Ординатурагу къуртал бувну бур вава азарханалул ЦСЭМП-лий, архIала Дагъус­ттаннал катастрофардал медициналул центрданий ххуллул къуллугърал бригадалул фельдшернугу зий. 2018 шиная шинай зий ур шиккува вава бригадалул хIакинну ва санитар авиациялул бортхирургну, Санкт-Петербург шагьрулул Национал службалул санитар авиациялул бортхирургну, Наби ЦIаххаевлул цIанийсса республикалул травматологиялул ва ортопедиялул центрданул хирургну.

Коронавирусрал инфекциялущал талай Давид айивхьуну ур март зурул 30-нний ва хIакьинусса кьининийн зий ур ацIаву дакъа. Сайки кIива барз шавай бур кулпат янин ххал къавхьуну, игьалагансса чIун дакъа. «Аллагьнал кабавкьуну, пандемия дух дурсса кьини дучIарча, уччиннин шану ла­хъанна»,- тIий ур Давид.
— Коронавирусрал инфекциялул тагьар Дагъусттаннай лап захIматсса дур. Зий буру хIалдания гьанцIа. ЧIявусса зузалт цивппа къашай хьуну, жуй­сса гьиву ххи хьунни, республикалий медициналул зузалт биялну бакъашиврийн бувну.
Къашай хьуминнал аьдад анаварсса бущилий хъун хъанай дур, жула инсантурал цIубутIуй дурсса баччибакъулшиву сававну. Тагьар бунияласса душиврия хIакинтал бусса чаралий леххаву тIий бунува, чIявуми бия, хъанахъимургу хъяхъаврихун бихьлай, кьатIув къабуккан къадагъа дирхьунугу, кунначIан кув хъамалу занай, мавлудирттайн, жижартту бан занай. Азарханардай кIанттурду бакъар. Къашавайминнан кумаг бан жу занай буру шаппа-шаппай.

[dropcap]Ш[/dropcap]яраваллава букIлакIисса къашайшалтрал аьдад да­къар. ЧIявусса хъин бан бювхъунни, чIявусса тIурча, ххассал бан къавхьунни. Жун баллай бур къашайшалт шяраваллава буцинну арцу ласайссар тIисса хаварду. Къадулайссар къашайшалал му хIаллихшиндарах арцу. Щала багьа булайссар федерал арцуя.

ЧIявуссаннан кIулну ба­къар гьавалул жами цукун тIалав бан аьркинссарив, агарда цумур бунугу шагьрулий ягу шяраву захIматсса къашайшала ухьурча. Цумацагу хъунама хIакиннан кIулссар гьарцагу къашайшалал хIал. Гьавалул жами тIалав баншиврул, миннан аьркин­ссар ДЦМК-лийн (Дагестанский центр медицины катастроф) оьвчин. Аьркинсса номерду бу­ссар гьарцанначIа.
ХIатта махъ зуманий чан къашай ттул инстаграм аккаунтрайн, цала гъан-маччасса къашайшала шагьрулийн уцин кумаг бува тIутIиссагу. Ттула биялалух урувгун, кумаг бара.
Цурда инфекциялия гъалгъа тIурчаннив, вирус инсантурайн лахъайссар къашайшалая, аьнчливух, хъугьулувух, мунияту аьркинссар ца ва дачIи метралул архну бацIан кувнная кув. КъабучIиссар лажиндарайн, яруннийн, майрайн, кьацIлийн ка лаян.

Коронавирус, цайми респираторныйсса цIуцIавуртту кунна, ппив шайссар. Лалуххияра маска, катIри. Аьнч, хъугьу тIийни май, кьацI чагъарданул салфеткалул кIучI бувну, яла му экьи дулутияра.
Мурахасну бикIияра чIявусса агьлу бавтIсса кIанттурдая. Бу­тлатияра цIуллусса оьрму, зула цIуллу-сагъшиву вирусирттая дуруччиншиврул, багьайссаксса шану лахълай, белокрал, витаминнал авадансса дукра канай, зана-кьулушин дуллай. Яла хъунмур мюхчаншиву тIурча, шаппа бацIавривур дусса.

Агарда чурххал хIал баххана хьурча, мугьлат бакъа оьвчара хIакиннайн. ВичIи дишияра хIакинтурал тIимуних, хIачIлачIияра гьарзасса хьюмушиву.
Хъиличаву ялун личлай дур хъунмурчIин вирусрал пневмониялийну. Вирусрал пневмония анаварну ппив хъанай дур. ЧIявусса къашайшалтран ца хьхьу-кьини ссихI биял къахъанай, анавархъиндай ИВЛ аппарат бишин багьлай бур.
ЦIуцIаву сукку шавривун анаварсса чаранну лякъирча, цIуцIаву хьхьара хьунтIиссар.
Ци бантIиссар кулпатраву цу-унугу къашай хьурча? Оьвчара хIакиннайн. Ккаккан бувара къашайшалан личIисса къатта. Мукунсса каши дакъахьурча, аьркинссар къашайшалая ца ва дачIи метралул ятну ацIан, хаснува оьрчIру ва оьр­мулул бугьараминнащалсса ва хроническийсса цIуцIаву думиннащалсса ара арх дуван, ччя-ччяни чIавахьулттив тIитIаван, марцIшиву дуручлан, бюхъай­ссаксса ччя-ччяни кару шюшаван ва кару лаяйсса кIанттурдал дезинфекция даван. Къашайшалаха къуллугъ буллалиманан аьркинссар кIучI баван кьацI, май. Къашайшалаха къуллугъ буллан аьркинссар анжагъ ца инсан, — буслай ур Давид.

Давидлул кулпат ХIажиева Сижарат АхIмадханнул душгу бур хIакин, Дагъусттаннал кардиологиялул центрданул ординатор. ХIакьину ва мюрщисса оьрчIащал шаппа бур.
Ахирданий Давид барчаллагь тIий ур ШавкIуллал школалий ва Гъумучиял лицейраву цахьра дарсру дирхьусса учительтурахь, Медуниверситетрал преподавательтурахь.
Жугу «Илчи» буккултрал цIания барчаллагь тIий буру Давидлухь, нигьачIисса азарданул хьхьичI жард къакуну, инсантурал оьрмурду ххассал буллай ушиврухлу. Кабакьу баннав вицIунгу, вил уртакьтурацIунгу ва захIматсса тагьарданува буккан! Урувччуну лякъиннав Заннал инагу, вил лагма-ялттуциригу!