[dropcap]Ч[/dropcap]Iявусса аьлагъужа гьаз хьунни махъппурттуву ца «Охота на мужчин» тIисса архния бувкIсса спектакль сававну. Га ккавкссагу ттуна, масалдаран, ттинин цучIав хьунакъаавкьунни.
Ттунмагу къаккавккунни. Амма му аваралувух, спортсмен ХIабиб НурмахIаммадов сиптачину, биялсса агьали хIала бувххунни. Дагъусттан цир, оппозиционер Навальный, Путиннул пресс-секретарь Песков, цува премьер-министр Медведевлунгума хIала буххан багьунни. Къалайкьсса, лувзисса биятIар спектакль. ХIая дакъа бия тIар сценалий щуруй.
[dropcap]И[/dropcap]нтернетраву навагу бурувгра гивасса касак ккаккан буллалисса кIира роликрах. Ттун къакIулли, амма, га жула шагьрулул пляжрай ккаккайсса суратирттаяр хIаясса тикку царагу сурат дакъая. Ганияргу ялттусса баявуршивуртту кьинил кьинибархан ккаккан дуллай бур телевизорданувух. Дядяхттагума. Маркировкалул буслай бур, ай, ми ккаклан ва оьрмулийн бивминнан бакъа къабучIиссар тIий. Амма мунил къадагъа дан щища шайссар. Къаралданий цу ацIайссар.
ТIайламур тIурча, цир? Вари тIайламур укунсса иширттаву куну кьянкьану учинма уссарив жула дянив хIакьину?
Ялун буруган куклуну чIалачIисса бунугу, масъала мукссава бигьану ххал бигьин шайсса бакъар. Замана баххана хъанай бур. Инсантурал тIалавшиннардугу личIи-личIисса дур. Ихтиярдугу ххи хьуну, гьарта-гьарза хьуну дур.
[pullquote]Спектакльданул хIакъираву тIурча, бучIия ми Дагъусттаннайн тIалав буллалисса идарарттан, цал цивппа хъинну хIисаврай бурувгун, ххал бувну, жула халкьуннан лайкьмур, кьамулмур тIалав булларча. Мугу, амма, учин бигьанугу, закондалул ххуттаву щаллу бан бигьасса иш бакъассар.[/pullquote]
[dropcap]В[/dropcap]а спектакльданиясса ихтилатгу, ккавкнал ккавккун, къаккавкнал, пасат бу цув куну, кьабивтун, леща-лекьа хьунссия, агарда цIана сийлийсса цалла авторитетращал спортсмен бяст-ччалливух хIала къаувхссания. Щала багьана муна му ХIабиблул ва мунацIун бавкьуминнал, ай, жува укунсса ишру лултту-ялтту гьан булларча, жула буттахъая дирзсса, жунна хасъсса ляличIисса мяърипат лиянтIиссар, къабучIимур бучIину чIалантIиссар тIий буккаву бур. Мунал хъирив жагьилталгу гьаз хьунни, махъун къабагьан, аваралул мазрай гъалгъа тIий.
Багьана куклусса тема гьаз дурсса кьатIату бувкIсса спектакль бухьурчагу, аьч хьунни укунмагу кьюлтIну къабивкIмур, аьлтта чIалачIимур – цавай бигьану ялун диллалисса аваданшиврул гьузи лахълай, цавай лякьа дуччинсса ччатI лякъин къахъанай бушиву.
ЛачIунбуккултрал сий, гьай-гьай, Дагъусттаннай хъинну лахъри. Жула халкь хъуннасса байран дурну бия, ХIабиб НурмахIаммадов ххув хьусса чIумал, багьавай пахрулий бия муная. Амма халкь хъирив бачиншиврул, цайминнай насихIатрал буржру бихьланшиврул ца спортсменшиврул гьунар къагьассар. КIирисса ихтилат аьркин бакъар. Лиянмурнияр дазинмур хьхьичIунну дур хIакьину. Халкь бизар хьуну бур питнардая, къарши бацIаврия. НахIусса, хIалимсса, буллугъсса оьрмулух мякьну бур. Мунийн бувну, лачIунбуккултрахьгу, биюлтрахьгу, аьратталшиву ххи къадуллай, зуламур пиша гьа бувну, аьркин бакъасса авара гьаз мабулларду тIий бур. ХIукуматралгу, низам дуруччайсса идарартталгу ялтту ххявххун, гьарма цанна чIалачIисса низам дишин хIарачатрай укларча, лияву дакъа, дазаву къашайссар.
Цаппара Аьрасатнал прессалул «аьриптал» гъирарай булувкьунни, ай, Дагъусттаннай цIунилгу артистал кьюкьин буллай, нигьал буллай бур тIий.
Амма хьумур цива-цир, ахир? БувкIун бур спектакль. Артистнал даву дур сахIналул пиша. Артист нигьал ан, ццаххандарал ан захIмат бакъар. Байчара, укунагу «вахIшисса» Дагъусттаннайн къачча-къаччайна, нигьал ва хьуллил дянив увкIун ур. Га я заккантту кIусса спортсмен, ягу хъунасса кашилул заллу, чиновник акъар. Га ур цала ялувминнал да кусса даву, цащава бювхъуссаксса гъирарайгу, усттаршиврийгу дуллай.
Га нигьал уллай, ва-та банну тIий, багъишла итира тIутIи авриву узданшиврул кьанкь дакъар. Артистал жула жяматрай ялув ликлай, гуж-къиялий пьеса ялув бухIлай бакъар. Договор дур Дагъусттаннайн га пьеса тIалав бувналгу, театрданул хъуниминналгу дянив. Закондалул тIалавшин гьар чулуха дурурччуну дур. Цуя ца инсан гуж-къиялий залданувун авкьуну акъар. Ккаккан къаччима залданува уккан къаитлайгу бивкIун бакъар. Къаххуй бивзма, нааьна ванийн куну, ххишала къагьанссар гукунсса представлениялийн. Дуссарив хIакьину инсаннахь ихтияр, жунма ккавккун къаччимургума – спектакль, кино, концерт ккаккан? Ттун ттунна дуну чIалай дур.
Тарбиялия гъалгъа тIурчарив – му, ттухьва цIувххуну, хьхьичIра- хьхьичI кулпатрава дайдишайссар. Кулпатравусса эбратрайнур Аллагьнал дирхьусса имангу, инсапгу оьрчIал дакIурдиву цIакь шайсса. Гьарзатрая урувччуну, махьливу кIучI бувну, оьрчIру хъуни бан къахьунссар. Хаснува хIакьину.
[dropcap]О[/dropcap]ьккимургу, ххуймургу ккаккан аьркинну бухьунссар. Нитти-бутталгу, гъан-маччаналгу уздансса эбратрай, насихIатирттай цIакь хьусса яхI-къириятран кьадармур кьамул къахьунтIиссар. Оьккимунийнсса иммунитет цIакь хьунтIиссар. Амма хасиятру кIирисса жула жагьилтал хIакьину, чIивисса багьанагу гьаз бувну, щаран бикIан хIадурну бур. Багьанттугу чан бакъар. Зунсса кIантту бакъашиврул, коррупциялул, оьрмулул захIматшиврул ми хъиннува хъювуссул буккан буллай бур. Ва жямат гьалак буккан бувсса бястливух чIявусса инсантал хIала хьунни. Аькьлулул кьулларду хьумигу, цала куклушиврия хавар бакъа, кугьланну гъалгъа тIутIисса укунмамигу.
[dropcap]С[/dropcap]пектакльданул хIакъираву тIурча, бучIия ми Дагъусттаннайн тIалав буллалисса идарарттан, цал цивппа хъинну хIисаврай бурувгун, ххал бувну, жула халкьуннан лайкьмур, кьамулмур тIалав булларча. Мугу, амма, учин бигьанугу, закондалул ххуттаву щаллу бан бигьасса иш бакъассар. ХIакьину коммерциялул кьини дур. Инсантал мяърипатралгу, духIиндаралгу, дуккаврилгу, за кIулшиврулгу даражалул личIи-личIисса бур. Ххишала бакъа захIматри циняв рязи бансса я концерт, я спектакль тIалав бан, ва, ххишалдаран, арцугу лякъин. Ва ялагу, микку дакъассар тIисса цензурагу ялун личлай дур.
Уку-укунсса авазартту сававну, инсантал хажалатрай бур, туристурах мюхтажсса республикалийн халкь чанну букIланссар тIий. Бурхха жула хъунмасса билаятрай, ккавкказ агьулдания вахIшитал бувну, вас-ццах бутан ххариссагу. Журналисталгу, политикталгу. Жува тIурча, укунсса иширттайну миннахьхьун хIуччарду бигьанма бириян буллай буру. КIуну бикIан аьркинну чантI увкусса дунияллул халкьуннавух жувагу. Ккавкказнал хIакьсса мяърипатралгу, цIакьсса узданшиврулгу лащу-щаллусса агьлу жува бивкIшиву ва хIакьинугу бушиву тасттикь хъанай.
Качар ХIусайнаева,
«Илчи» кказитрал зузала, Дагъусттаннал Хъунисриннал советрал уртакь
