Дузрайн бувксса хияллу

Дагъусттаннал агьалинал къатравун цалчин газ буцлай байбишаврил тарихраву цала цIа чирчусса Насруттин Насруттиновлун хъанай дур 85 шин.

АьФ-лул ва ДР-лул Газрал ва навтлил промышленностьрал лайкь хьусса зузала, инженер-нефтяник, газрал промышленностьрал корифей, Насруттинов Насруттин Илмуттиннул арснал цIа бусравсса ххуттай чирчуну дуссар Дагъусттаннал тарихраву. Ваналгу, ванацIун зий бивкIсса профессионалтуралгу гьану бивзссар республикалул районнайн газ буцаврил даву дузрайн дуккан давриву. Агьалинал къатравун цалчин газ буцинсса хиялгу Насру­ттиннул оьрмулуву оьрчIнийсса чIумалва хIасул хьуну бивкIун бур. ХIакьинусса кьини ва гьунар бусса инсаннал каялувшиндаралу зий буссар Каспий хьхьирил зуманивсса «Леззет» тIисса ххаллилсса санаторийгу.

Имара Саидова
1970-ку шинайн бияннин Дагъусттаннай агьалинал къатраву тIабиаьтрал газ ишла буллансса ихтияр къадиркIссар. Дагъусттаннай ва щалагу дунияллий цалчин тIабиаьтрал газ ишла буллай байбивхьуссар Дагъусттаннал Огнилул пюрундалул заводрай. Геологтурал ххал бигьавурттал давуртту дуллай, 1959 шинал Ачи-су поселокрай лирчуну дур газрал фонтан. 1965 шинал Ачисуллал газ бувцуну бур Каспийск шагьрулийн. ЧIал къавхьуну му газопровод дирну дур МахIачкъалалив. Шиккува кIицI лаган, тай шиннардийсса газ ишла буллай бивкIссар так заводирттал, фабрикарттал котельнирдай. Агьалинал къатраву тIурча, так балоннавусса газ бакъа, ишла буллансса ихтияр къадиркIссар.

Насруттин Насруттинов

Дяъвилул шиннардий гьунар бусса инженер Гунашевлул цалчин тIабиаьтрал газ бувцуну бивкIссар МахIачкъала шагьрулийсса Лениннул цIанийсса кучалийсса къатравун. Му чIумал газ пIякь увкуну, ливтIуссар инсантал. Гунашев ва мунащал­сса инженертал дуснакь був­ссар. Му ишгу сававну, техникалул шартIругу лахьхьин дурашиврийн бувну, нигьа буслай бивкIссар агьалинал къатравун газ буцинсса ихтияр дулун.
Хъинну тамашасса бур Нас­руттиннул республикалул агьалинал къатравун цалчин газ буцлай айишавриясса тарих. Нясив хьуну дур ванан дяъвилул шиннардийсса захIматсса оьрчIшиву.1939-ку шинал ппугу хушрай дяъвилийн лавгун, мура шинал дунияллия ларгун дур ванал нинугу. Ряхра шинавусса Насруттин ва мукьра шинавусса ванал уссу хъуни бувну бур бу­ттал ниттил. Кулпатраву хъунама уссу хIисаврай, ичIувасса кушурдугу цинявппа ванахун багьайсса бивкIун бур.
ОьрчIнийсса чIумал ванан хъинну асар хьуну дур, ца лахIзалий анаварну тIамагу ччурччуну, къатригу бявкъуну, цIунилгу ччуччиялул хъирив занай азурда хъанай ивкIсса захIматсса чIунну. ЧIавания шихунай ва пикрирдай ивкIун ур инсантурал ужагъру гъили бансса, оьрмурду бигьа бан­сса шартIирдах.

1944-ку шинал дяъвилия мушакъат хьуну зана хьусса Насруттиннул буттал Илмуттиннул гьан увну ур арс ва мунал дус таний нефтяниктурал шагьрулун ккаллисса Избербашливсса интернатрай дук­лан. Тикку Насруттиннун цалчин ккавккун бур газ ччу­члай, лагмавасса гьава гъили хъана­хъисса куц. МахIаттал хьуну, я батIин къахъанай ивкIун ур. Ва ивкIун ур цIухлай, цанни, газ ччучлай, аьдада арцу харж дуллай, инсантурал ужагъру гъили къабуллай, гьава кIири хъанахъисса тIий. УрчIра шинавусса оьрчIаву та чIумал загьир хьуну бур тIабиаьтрал газрайну агьалинал къатри гъили буллан­сса хиялгу. Тания шихунмай ва хиял хьуну бур ванал оьрмулул мяъна-мурадну. Ванал марцIсса пикрирду барт буккан бан, гьарица бивзсса шаттирахун ка бавкьуну бур Занналгу.
Газрал промышленностьрал элму куртIну лахьхьаву мурад­рай, 1952 шинал Насруттин дук­лан увххун ур Грозналлал Навтлил институтравун. 1957 шинал институтгу къуртал бувну, зий айивхьуну ур Манасрайсса шяраваллил техникалий. Ши­кку зузисса чIумалгу, ва цала хиялданул паракьатну итлай къаивкIун ур.

[dropcap]В[/dropcap]анал пикрилицIун авкьуну, хьхьичIва-хьхьичIсса кумагчи хьуну ур ванал цала ппу, Социалист захIматрал Виричу, ХХII-мур партсъездрал цIанийсса колхозрал председатель Илмуттин Насруттинов. ЛичIи-личIисса шиннардий Насру­ттиннул дуллалимуницIун кабакьу бувну бур ДАССР-данул Министр­турал Советрал председательтал Аьлимпаша Умалатовлул ва МахIаммад Юсуповлул.
Ца ппурттуву Ленинский райондалийсса поселокирттайн газ буцаврил хIакъираву газовый промышленностьрал министр С.А. ОруджевлучIан бувкIун бур Насруттин ва ДАССР-данул Министртурал Советрал председатель Аьлимпаша Умалатов. Ва хIарачат буллай ивкIун ур инсантурал ужагъирттайсса балоннавусса газ тIабиаьтралмурнияр нигьачIаву дусса бушиву тас­ттикь бан. Амма министр ванал тIимуницIун цукунчIав къаавкьуну ур.

Тай шиннардий Дагъусттаннай къабивкIун бур газрал отраслилул цавагу къуллугъ.
1972 шинал Грознайлий­сса цала гьалмахтурахь ванал дан дурну бур Къарабудагъккантуллал райондалийн газ буцин­сса проектрал смета. 1974 шинал кIива газораспределительный станциягу бувну, бувцуну бур газ Къарабудагъккантлив ва Кьакьащурагьун. Ва хьуссар Да­гъусттаннал агьалинал тарихраву дакIний личIансса ца агьам­сса ишну. ХIакьину тIурча, Дагъус­ттаннал цинявппагу шагьрурду ва зувинния лирчусса районну щаллу дурну дур газрал.
Хъунмасса захIмат бивхьуну ванал сакин дурну диркIсса «Газпром транс Газ» ООО цIанакулгу хьхьичIунну зий дур.
Пенсиялийн увккун махъгу Насруттин дакI цIий ур цала щала оьрму хас бувсса идаралий. ЦIанагу ва ур «Газпромтрансгаз» ООО-лул хъунама директорнал маслихIатчину.