Хъунасса аьлимчунал аьпа абад бан

[dropcap]К[/dropcap]Iира шин ххишалагу хьунни жула дянива цIанихсса ватанлув, Жавраиллул арс Амир Амаев лавгун, щала паччахIлугърал мюхчаншиврул аралуву хъунмасса бутIа бивхьусса жула миллат­рал ххаллилсса арс.

Дагъусттанна1 хьхьчIра-хьхьичI
Лениннул премиялул лауреатъталну хьуссар шаэр Расул ХIамзатов ва аьлимчу
Амир Амаев.


Амир Амаевлул ва ванал даврил уртакьтурал дяъви къуртал хьуну махъсса шинну хас дур­ссар билаятрал мюхчаншиву дуру­ччаврин. Амаев гьурттуну ивкIссар атомрал жамирду буллалисса давурттавух, кьураксса шиннардий МАГАТЭ-луву Совет Союзрал чулухасса группалул бакIчишиву дуллай ивкIссар, мукуна жула билаятрал ва Американал цачIусса ядерданиясса мюхчаншиврул комиссиялул сопредседательнугу ивкIссар.

Жура-журасса премиярттал лауреат, техникалул элмурдал доктор, профессор А. Ж. Амаев оьр­мулул 90 шин хьуннин Курчатовлул цIанийсса Атомрал энергиялул институтрал элмийсса каялувчину зий ивкIссар. 1965-1969 шиннардий Амир Амаев кIийла увчIуссар Москавуллал советрал депутатну, мукуна увчIуну ивкIссар МоссоветрачIасса элмийсса ва культуралул комиссиялувун.

Ванал сипталий Москавлив тIивтIуссар «Дагестан» тIисса культуралул центргу, миву сакин бувсса Хъунисриннал советрал хъунаманугу увчIуну ивкIссар. Билаятрал хъуншагьрулий зий, ялапар хъанай ивкIнугу, аьлимчунал гьурттушинна къадурсса нажагьсса батIаву, шадлугъ къашайсса диркIссар Дагъусттаннайгу, Лаккуйгу.

Аьлимчунал оьрмулул ххуллугу бигьасса къабивкIссар.
Буттал шяраву ГьунчIукьатIув школагу къуртал бувну, дуклан увхссар МахIачкъалаллал механикалул техникумравун. Ванал марцIсса ххювардащалсса диплом ласласи­сса кьини байбивхьуну бур мукьра шинай лахъи лавгсса оьхIалсса дяъвигу.

Жагьил кьамул увну ур зун Двигательстройрайсса (Каспийск) аьра­ли заводрайн, му бивкIун бур «Дагдизель». Та чIумал ва хIисавну бивкIссар торпедартту дувайсса дунияллий ца яла хъунмасса завод­ран. 1942 шинал Амир лавгссар аьрали къуллугъ лахъан, ваная хьуну ур Ттуплисуллал аьрали училищалул курсант.

Душманнал аьралуннал Ростовгу канихьхьун лавсун, Ухссавнил Ккавкказуллайн ишан ларсъсса 1942 шинал ва училищалия бувну бур танкарду ххит дувайсса батальон.
Мура шинал ноябрьданий Моздок шагьрулучIа хьуссар Грозналлал лухIи навтлил цIанийсса гуж­сса талатаву. Талатавриву сагъну личIарчагу, душманнал канихьхьун багьну бур Амир хIаласса цаппара саллатI. Ахттакьунбизулуву немецнал Ставрополлал крайрай ца шяраву ясиртурал кьюкьа дучра­ппалав цIакь дурну дур. Хьхьуниву Амирдуща бювхъуну бур чIаравсса ппалав лахъан. Къаралчинал га лаивтун, мюхчан увну ур. Немец гичча лагайхту, хъиривмур кьини ва къаралчинал маслихIатрайну Амирдул Содатская тIисса шяравунмай ххуллу бувгьуну бур. Гиккугу щарнил зума-къирагърайсса ца хъамитайпалул жула аьрал ялун бияннин га кьюлтI увну ур. Яла махъ кIул хьуну бур Амирдущал архIал ясирну бувгьуну бивкIми, ламу лахъан чIал хъанай буну, фашистурал кьатI бувшиву. Амир Аллагьнал урувччуну ур га ишираща.

1943 шинал майрал 8-нний Новороссийскаллал чIарав хьусса талатавриву ванайн кIусса щаву дирну дур. Кьадарданул ва увтун ур дяъви байбишин хьхьичI цува дук­лай ивкIсса механикалул техникумрал общежитиялий тIивтIусса МахIачкъалаллал госпитальданийн. Мадара хIал хьуну бур Амирдул, щавугу хъин хьуну, цайна цува учIаннин. Дяъвилийн къауцин ку­сса амру бувккукун, цIунилгу зана хьуну ур «Дагдизель» заводрайн.

1945 шинал августрай дуклан увххун ур Москавуллал Физикалул институтравун (МИФИ). 1950 шинал дуккавугу къуртал дурну, зун ивкIун ур Атомрал энергиялул институтраву.
1963 шинал жу, нагу, ХIусайнов Арсенгу, Москавлив дуклан бувкIссияв: На – Гидромелиоративный институтравун, Арсен – Москавуллал Авиациялул институт­рал аспирантуралувун. На дуклан увхмур институтрал проректорну зий ия техникалул элмурдал доктор Чавтараев АхIмад Ибрагьимлул арс. Жу, Дагъусттаннаясса студентътал, сайки циняр байраннай цачIун хьуну, жула хIурматлувсса ватанлувтал барча бан лагайссияв. Миннал жухь чIявусса, хъин-хъинсса насихIатру бусайва, хIасил оьрмулул дарсру дишайва.
2016 шинал декабрьданул 28-нний Амир Амаевлун 95 шин хьунтIиссия. Му юбилейрансса лайкьсса бахшишнугу хьунссар, агарда МахIачкъалаллал цания ца ккалли бансса кучалун хъуна­сса аьлимчу Амаев Амир Жавраиллул арснал цIа дизарча.

Даниял Шабанов,
ш. Москав