«Ттун тачIав цичIав хъамакъабитай»

[dropcap]Д[/dropcap]яъви байбивхьусса кьянатсса шиннардийн оьрчIшиву тIайла дарцIусса, Ккурккуллал шяравасса, аьраб, турк мазру кIулсса, диндалул аьдатру дуру­ччайсса, Тажуттиннул арс Нариман увну ур 1935 шинал сентябрь зурул 8-нний. ХIакьинусса кьини кунна, дакIний дур ванан ккашикарсса, захIматсса дяъвилул шинну. Тай чIунну дакIнийн дичлай, цала бувсса захIматрая буслай, аьсив­гу уклай ур Нариман.

 

— Хъамакъабитай, жухара ниттил куннасса аякьа дуллай бивкIсса, цалчинсса ттулва учительница Ссупинахъал МахIаммадлул душ Аминат. Аминатлул буттагу икIайва дин дай­сса, ларайсса инсаншиву дусса, жяматрацIун авкьусса адамина. Ванал, хъун къабивзун, шяраву­сса оьрчIал, чиваркIуннал бакIру чартIи байва.
Дяъви байбивхьусса шинал ттун дурагу 6 шин дия. Ттул оьр­мулувусса оьрчIру гьан байва дяъвилий талатиминнан тIайла дуккансса хъанакI ратIлан. Жу, оьрчIру, къурух буклай, мечI, къурнил нувщи, кьюнукьи батIлай, жулва хIарачат буллай бикIайссияв. ЧIярусса хъанакI дартIми оьрчIру «Октябрятанавун» кьамул бувна, миннавух нагу ияв. Дяъвилийсса иширттал хъирив бивзсса жу радиолух вичIи дишин, кказит буккин цачIун батIлан бикIайссияв. «Ростов жулвар» тIисса макьала ккарккукун, гьурра тIий, кьяпри ссукIа личлай бикIайссияв.
Цалчинмур классраву ттущал архIал дуклай буссия Кираму­ттин, Буниямин, Идрис. Кираму­ттин, 7 классгу къуртал бувну, дуклан увххуна медучилищалувун. Дуккавриву хъинну хьхьичIун ливчусса икIайва Магьдиев Буниямин. Спортраву итххявхсса икIайва Идрисов Идрис. Жувун цинявннавун спортрахсса гъира бувтуна дяъвилий гьуртту хьусса физкультуралул учитель Гарайханнул. Ца-ца гьунар ба­къасса оьрчI классраву акъая. Жула класс­рал каялувчи Мариян Мачилаевал каялувшиндаралу жу цик­­ссагу пьесарду ккаккан бувссар школалул ва клубрал сахIнардай. Дунияллий буссаксса, вайннащалсса дусшиву ттул цурда ца кьини хIура къархьуссар, — тIий, буслай ур Нариман.
1955 шинал Нариманнул къуртал бувну бур Ккурккуллал дянивмур даражалул школа. Школа къуртал бувсса шинал Лакрал ва Ккуллал районная гьан буллай бивкIун бур Винницкий областьрайсса авиациялул мюрщими пишакартал хIадур байсса школалий дуклан. Ца шинайсса дуккаву дайсса ва школа къуртал бувну махъ, Нариман тIайла увккун ур Брестский областьрайн самолетрай механик-электрикну зун. Микку 3 шинай къуллугъ бан аьркинну бивкIун бур. АцIва класс къуртал був­сса оьрчIахь ихтияр диркIун дур, чIумуяр ччяни аьра­луннава демобилизоват хьуну, институтравун буххан. Вайннал полкрава 30 инсаннал аьрзарду буллуну бур институтравун буххан. Миннава так шама инсаннахьхьун ихтияр дуллуну дур, миннавух Наримангу ивкIун ур.
1958 шинал август зуруй Нариман увххун ур Ленинград шагьрулийсса чил билаятирттал мазурдил институтравун. Институт къуртал байхту, тIайла увккун ур Авгъанисттаннайн. Ганияр махъ 10 шинал мутталий ва зий ивкIун ур кьатIаллил билаятирттайн туристал тIайла буккайсса Дагпотребсоюзрал отделданул инструкторну. ЦIанасса чIумал Нариман МахIачкъалаллал 11-мур гимназиялий аьраб мазрал дарсру дихьлай ур.
Сентябрь зурул 8-нний ванан бартлаглай дур 82 шин. Ва оьрмулувун ияннин Нариманнул цурда ца кьини къархьуну дур цала цIуллу-сагъшиврул ялув къаавцIусса.
— На, вай цIанакулсса инсантал куна, тачIав за хъамабивтунни тIун къаикIара. БакIрал цIуцIаву, давление цирив къакIулли. КарчI къадурну, гьарица кьини кIюрххил ца ссятрай лечин лагара. ОьрчIния шихунай, хIакьинусса кьинигу, гьарица кIюрххил дяркъусса щинавун учIлай аьдат хьуну ура. Вай махъсса шиннардийнин на уссияв гъина-кIина хьхьиривун учIан занай. Инсаннан яла хъинмур дарув бур чIявусса къуццу буллалаву…
КIицI къабувну къабучIир, Нариман ур «Илчи» кказит буклай байбивхьуния шихунмай цуппа ца кказит лях гьан къабитайсса бу­ккугу.
ХIурмат лавайсса Нариман! Увсса кьинигу барча дуллай, чIа тIий буру вин цIуллушиву, ина вила наслулул ххари уллай, чIярусса шиннардий ттигу итаннав!

И. Саидова