Буттал улча цIу буккан бан

15192594_1266628543409540_7Дунияллийн уккавривун инсаннан Аллагьнал цалчин булай Буттал кIанугу, ниттил мазгу. Гихунмай му ябангу, буруччингу цума-цаннал цала биялалухьсса иш бур.
Амма кьянатсса тIабиаьтрал ва захIматсса оьрмулул шар­тIирдал бас бувсса зунттал халкь, цала минарду кьариртун, къулайшиву дунийнмай бизлай, цайми миллатирттаву бяв­ххун лаглай, мукун шяраваллугу ххялтIа дуклай, мазгу бухлаг­лай бур.

Ца талихI жула дянив бушиву миллатрал кIулши чантI увкусса, буттал улклулгу, ниттил мазралгу ялун бучIантIимунил хажалатрай­сса инсантал. Мукунсса инсантурал сипталийну сакин бувссар кIира шинал хьхьичI Лакку улча цIу бу­ккан баврил цIаний зунсса фонд «Гъази-Гъумучи». Фондрал учредительну бувккунни политикалул, элмулул, магьирлугърал ва жяматрал ишккаккулт, ишбажаранчитал. Цала гьавасрайну бу­ттал улча цIу буккан бансса давривун вайннал кIункIу буллай бур миллатрал цIанихсса ватанлувтал.
15085745_1247093445363050_4Фондрал хъунама ур, хьхьи­чIунсса пишакар хIисаврай билаятрал хъуншагьрулул агьулданул дянив бусравну, кьимат лавайну ухьурчагу, буттал кIанттухсса ччаврил ватандалийнай кIункIу увсса Дибиров АьвдурахIин Дибирович.
Цалла даву фондрал дайдирхьунни экологиялул проект­ру зузи даврия. Фондрал давривун АьвдурахIин Дибировичлул цува каялувшиву дуллали­сса Лакрал райондалул больницалул зузалтгу кIункIу буллай ухьувкун, вайннал гужирдацIух дуркьунни Гъумучиял лагма-ялттусса кIанттурдайсса ччюрк. Укуннасса акциярду дунни цайми щархъавугу.

Миллатрал кьадар бавхIуну буссар мазрал кьадардануцIун

Фонд хъуннасса къулагъас дуллай бур ниттил маз, миллатрал магьирлугъ ва аьдатру дуруччаврих. «Ниттил мазрай гъалгъа тIун къакIулсса инсан – му цIансса инсанни, ватан дакъасса, мархха-гьану дакъа­сса инсанни. Цанчирча, цумурцагу миллатрал кьадар мунал мазрацIунни бавхIуну бусса. Ниттил маз ххира бангу, буру­ччингу так му мазрал заллухъруннаща бакъа къашайссар. Цумур-цагу миллатрал буссар цила тик­рал къашайсса тарих, маз, магьирлугъ ва аьдатру», — увкуну бур ца аькьилнал.
13934879_1155786687827060_8Маз хъанай бур жула рув­хIанийсса ирс ябаврил яла гужмур ярагънугу. Цуксса хIайпнугу, шагьрурдай бувсса ва ялапар хъанахъисса лакраву чIявур ниттил маз кIувагу-къакIулсса жагьилтал, хIатта шяраваллавугума чан ба­къар лакку мазрай марцIну гъалгъа бан къакIулсса инсантал. Муниятур хIакьину лакку мазраха зузисса пишакартал маз бухлагаврил ялув леххаву рутлатисса.
Лакку маз ябансса тамансса проектру дузрайн дуккан дунни «Гъази-Гъумучи» фондрал. Цалчинсса мукунсса проектну хьунни шагьрулул оьрчIан лакку маз ла­хьхьин буллансса, ми лакрал тарихращал, магьирлугъращал ва аьда­тирттащал кIул буллан­сса этнолагерь.

Зунтталчунал зумунусса тарбия дуллалисса лагерь

14051794_1155786834493712_7Ниттил маз лахьхьавриха зун­сса этнолагерь жула респуб­ликалий цалчин тIивтIуну бур, гьамин, «Гъази-Гъумучи» фонд­рал. Ниттил маз лахьхьин баврищал ва лагерьданий хъунна­сса къулагъас дуллай бур шагьрулул оьрчIру зунттал зумуну тарбия баврихгу.
«ХьхьичIра Дагъусттаннай дуссия хъамаличушиврул аьдат. ЧIаважагьилтал тIайла буккай­сса бивкIссар цамур шяраву ялапар хъанахъисса хъамаличунал кулпатравун, га нитти-буттал ттюнгъашиврия ва кьянкьашиврия яувцун тарбия хьуншиврул, балугъравун ияннин ганаву адаминал хасият тарбия хьуншиврул. Укунмасса мурад бикIан аьркинссар «Гъази-Гъумучи» лагерьданул хьхьичIгу», — тIий ур АьвдурахIин Дибирович.
Балжину этнолагерьданул даврия буслай ур фондрал кIулшиву дулаврил программардаха зузисса Илияс Къапиев.
— «Гъази-Гъумучи» этнолагерь зий буссия лув-ялув махъсса кIира шинал. ЦIубутIуй му бивхьуну бу­ссия Гъумучиял интернатрал къатраву. Хъиривмур шинал бивхьуну буссия тарихрал агьамшиву ду­сса кIанттай – Хьуривсса паччахIнал аьралуннал къалалул ца корпусраву. Корпус цIу буккан бувссар фондрал чялишсса уртакьтурал гужирдацIух.
Лагерьданий дуссия дукралул ва медициналул ххаллилсса дузалшинна.
Ва проектрал ляличIишиву ссаву дур учирча, бигьалагаврищал, зунттал лагерьданий оьрчIахь дихьлай буссар ни­ттил мазрал ва буттал улклул тарихрал дарсру, кIул буллай бур цала миллатрал магьирлугъращал ва аьдатирттащал. Шяраваллил оьрчIая лахьлай буссар зунттал кIанттул багьу-бизу.
Лагерьданийсса даву сакин дурну дуссия вай секциярдай: «Лакку мазрал ккуран» – лакку мазрал дарсру дихьлай буссия мультимедийныйсса кьяйдардал кумаграйну.
«Лакку кIану» секциялий оьрчIру кIул хъанай буссия буттал улклул тарихращал, магьирлугъращал ва аьдатирттащал. Сайрданий буцлай бу­ссия тарихрал агьамшиву дусса кIанттурдайх.
«Лакрал байрахъ» тIисса кказитрай оьрчIан лахьхьин буллай бу­ссия лакку мазрай чIири-хъунсса макьала чичин. Му бакъассагу, гьарца кьини оьрчIащал буллай бу­ссия кIулши итххяххан дуллали­сса тIуркIурду, миллатрал канил сянатирттал мастер-классру, ла­хьхьин буллай буссия лакку балайрду ва къавтIавуртту.
Хасъсса къулагъас дуллай бу­ссия физкультуралух ва спортрах. Гьарца кьини ми буцайссия дучрай сайрданий, лахьхьин буллай буссия чIарттаракIи ритан.

Мазраха зузисса проектру

Фондрал исполнительный директор Аьвдуллагь Аьлиевлул бусласимунийн бувну, этнолагерь да­къассагу, ниттил маз ябаву мурадрай, фондрал ххал диргьуну дур цаппарасса проектру цаймигу: ла­кку мазрал курсру, зий буссар гьарца тталат ва ххуллун кьинирдай Миллатрал биб­лиотекалуву; зий бур лакрал азбукалул 3D диск давриха; сакин бувну бур Telegramm приложениялувусса Бот, мунил кумаграцIух жула ватанлувтураща бюхъан тIий бур цанма аьркинсса махъ ва мунил таржума лякъин.
Маз ябансса Public Dictionary проектрахлу «Гъази-Гъумучи» фонд барчаллагьрай бур Заур Агамовлуйн.
(https://telegram.me/lakral_bot (ва сайтрайхчил бюхъайссар Бот­райн буххан)

Цашиврувур жула гуж

Ларгсса шинаву фондрал чулийн буккан бунни цамургу хъунмасса проект – футболданул турнир «Лига Лакии». Муния буслай ур проектрал каялувчи Исмяил Аьлиев.
— ЦIуллусса оьрму машгьур баврищал ва спорт хьхьичIунмай баврин кабакьу баврищал ва проектрал ца агьамсса мурадну сакиншинначитал ккаклай бу­ссия лакрал жагьилтал цачIунмай баву. Шагьрурдай бугу-бувну, хъуни хьусса жула жагьилтал кувнная кув ябувцун бур, хIатта ца шярава бувкмигума.
ЦIубутIуй сакин дурну ду­ссия Хъунмасса Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилуву гьуртту хьуминнал аьпалун хас дурсса турнир «Кубок Лакии – 2016», хъун хъанахъисса ник ватан ххирану тарбия даву мурадрай. Турнир хьу­ссар 2016 шинал апрель-май зурдардий. Ва проект сававну жуща бювхъунни датIин Ккуллал, Лакрал, ЦIуссалакрал, Ахъушиял ва Рутуллал районнаясса 40 шяраваллил команда – 500-нния ливчу­сса гьурттучитал.
Хъирив вара турнир дур­ссар Москавливгу. Муний гьуртту хьу­ссар 10 шяравасса команда. ХIисав бара зува, цуксса хъуннасса агьамшиву дусса турнир хьуну дурив ва. Ганиннин кувн­нан кув кIувагу къакIулну, цаннан ца янин ххал къавхьуну бивкIсса, билаятрал хъуншагьрулий ялапар хъанахъи­сса лак­рал жагьилтал цачIун батIин бювхъунни. Сайки 200-нния ливчусса гьурттучитал ва вайннаяр кIилийну ххисса тамашачитал.
Гихунмай Лакрал, Ккуллал ва ЦIуссалакрал районнал администрациярттал кабакьулуцIух дур­ссар турнир «Лакку кIанттул Лига». Муний гьуртту хьуссар лакрал шаннагу райондалиясса ва Ахъушиял ва Рутуллал районнаясса 30 шяраваллил команда. Турнир ккалли дан бучIир республикалул лагрулий хъинну лавайсса даражалий хьусса яргсса спортрал байрандалун. Гьарцагу командалия тIалав дуллай бу­ссия цала шяраваллил герб ва хасъсса форма. ЦIанакул гьарцагу шяраваллил дуссар цалла-цалла гербру ва ми гербру лакрал жагьилтал лачIун дуллай бур машинарттайн.
Сайки 400-ннийн бивсса гьур­ттучитал 3 зурул мутталий гьарцагу ххуллун кьини цачIун батIлай буссия ЦIуссачIурттащиял школалул футболданул майданнив ва МахIачкъала шагьрулул «Фаворит» спортклубрал майданнив. Миннах буруглан букIлай буссия 1500-ннийн бив­сса инсантал. Амма миннавасса чIявуминнан ирглийсса ххувшаву ласунсса суал личIлай бия кIилчинмур кIанттай. Миннал агьаммур мурад тIурча бия кувннащал кув хьунабакьин­сса, кIулнащалгу хавар-махъ бувсун, къакIулминнащалгу кIул хьунсса, ганиннин цанна бавагу-къабавсса лакрал шяраваллая кIул хьунсса.
Турнир «Гъази-Гъумучи» фондрал сипталий сакин дурну духьувкун, фондрал ца яла хьхьичIунсса мурад тIурча ни­ттил маз буруччаву бухьувкун, учин бучIир ниттил маз ябан ва буруччин ва проектралгу кабакьу бувссар, куну. Цанчирча шаннагу турнирданул бяст-ччаллай гьуртту хъанахъими хIарачат буллай бия марцIну лакку мазрай гъалгъа тIун. Турнирданул ахирданийннин жуща дакI дарцIуну учин бюхълай бия жула хьхьичI бивхьусса мурадру бартбивхьуссар, куну: турнирданул махъва-махъсса этапрайн бияннин командарттал пишакаршиву диялну лахъ хьуну дия; цIакь хьу­ссар командарттал дянивсса дусшиву; хъун хьуссар цала миллатрахсса ва ниттил мазрахсса ччаву.
Турнир ларкьуссар ларай­сса сакиншиндарай районнал бакIчитурайн ва ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутатътурайнгу оьвкуну. Ххув хьуминнан ва хьхьичIунсса кIанттурду бувгьуминнан дуллуссар арцуйнусса бахшишру, кубокру ва медаллу. Хасъсса бахшишру дуллуссар хьхьичIунну буклай бивкIминнангу.

Чирилул даву

Хъуннасса къулагъас фонд­рал дуллай бур чирилул даврихгу.
Фондрал каялувчитурал бусласимунийн бувну, хIасул хьуну дусса дур энтузиастурал щаллусса кьюкьа. Му кьюкьлувуцири цинявппагу зий, захIмат буллай бур лакрал ва Дагъусттаннал цIаний. Цала-цала ишругу кьабивтун , ми бур фондрал дуллалисса гьарцагу мероприятияр­ттай гьурттушинна дуллай. Каши думи арцуйну кумаг буллай бур, каши дакъами чIарав бацIлай бур иширайну, маслихIатрайну. Цумацагу ур ва щала миллатран аьмсса ва хъинну аьркинсса давриву цала дакIнил бутIа бихьлай.
Чирилул давриву фондрал уттинин дузрайн буккан бунни цаппарасса ихIсандалул акцияртту. Кьурбан-байрандалийн баян бувсса акциялул лагрулий дартIун дия 413 азарда къуруш арцул. Лакрал, ЦIуссалакрал районнай ва МахIачкъала, Каспийск шагьрурдай ялапар хъанахъисса ахIвал кIюласса 177 кулпатрал ужагъир­ттайн диян дурссар мяй-мяйра килограмм дикIул (аьмну дарчIуссар 1416 кг. дикIул).
ЦIусса шинал хьунийн «Гъази-Гъумучи» фондрал Лак­рал райондалул администрациялущал ва больницалущал цачIуну бунни ятинсса ва нитти-буттахъал аякьалулу бакъасса оьрчIансса акция.
ЗахIматсса оьрмулул тагьардануву ливчIсса кулпатир­ттавасса 22 оьрчI дузал увссар кIинттул лаххайсса янна-уссул. Лакрал райондалул больницалул зузалт ва фондрал волонтертал шяраваллавун лавгун, гьарцагу оьрчIайн лавхссар ганайн бакьайсса гъилисса свитерду, кьяпри, хIажакру, курткарду, усру ва буллуссар цIушинал ссайгъатру.

2017 шинал дан дакIнийсса давуртту

Фондрал гьашину дансса давурттавух Аь. Аьлиевлул кIицI лавгунни цаппарасса агьамсса проектру. Миннувух бур жунма кIулсса «Этнолагерь», «Кубок Лакии» ва «Лига Лакии», мазраха зунсса проектру (оьрчIансса лакку мазрал курсру, буккан бан дакIний бур цIусса лу, словарьду). Зий бур цIусса проект сакин баврихагу, му бур «Ттул Лакку кIану» тIисса фотоконкурс.
P.S. Цала миллатрал лавгмунил ва бучIантIимунил, мазрал ва магьирлугърал ялун бучIантIимунил пикрилий­сса лакрайн «Гъази-Гъумучи» фонд оьвтIий бур буттал улча цIу буккан баврил цIанийсса давриву кабакьу буллан, фонд­рал проектирдаву гьурттушинна ду­ллан.
Жувагу барчаллагь учинну фонд­рал учредительтурахь ва мунил каялувчитурахь, проектирдал каялувчитурахь, волонтертурахь, жула ватандалун хайр биян буллалисса давурттахлу.

Зулайхат Тахакьаева