Ислам рахIму-цIимилул, ялтту учIаврил, хIалал битаврил динни

foto2_5Исламрал оьвчаву так дакьаврийнссар ва хIакьну тIайламунийнссар. Исламрал дуручлачиссар гьарцаннал тархъаншиву, къирият, узданшиву. Мугу исламрал щалва гьанури. Аллагьнал МухIаммад идавсгу (с.аь.в.) гьан увссар так рахIму-цIимилущал. Идавс (с.аь. в.) тIий ур: «На Аллагьнал гьан увссара так хъинбалдаращал, хъиншивурттащал ва адабирттал, мяърипатирттал ххуллурду ккаккан буван».

Исламрал хъуннасса тархъаншиву дуллалиссар инсаннахьхьун дин кьамул дан ва къадан. Кьуръандалий бур: «Цума вих хьун ччай урив, вих хьуча, цума вих хьун къаччай урив, вих машарача», — тIий.
Исламравунсса оьвчаву дикIан аьркинссар так элмулийну, ххуйсса насихIатрайну, ссавурданийсса ихтилатрайну, гужрай, зулму-къиялий бакъа. Исламрал амру буллай бур так ххуймур, хъинмур буван, къадагъа дуллай бур зулму-къиялия, аьдлу-низам дакъамуния. Исламрал оьвтIий бур «Оьккимур ххуймунийну чулухунмай бувара», — тIий. Ма­ккаллал агьулданул 15-20 шинал лажиндарай, цуксса цайнма къаршину бувккун бивкIхьурчагу, цуксса цайва зулму бувнугу, аьзав, литIавуртту дурну диркIхьурчагу, Макка шагьру лавсукун, Идавсил (с.аь.в.) куну бур: «Насияра! Зу тархъанссару», — куну. МухIаммад идавс (с.аь. в.) я гужрай дин дихьлай, ягу сси лахълай ивкIун акъар.
Ислам сакин хъанай дур ссаламрал мархлуя мугу Аллагьнал ца цIа дур. Бусурманчунал гьарца кьини, ххювагу чаклий, ссалам буллай ур цал урчIамур чулухунай дачIи дунияллухьхьун, яла киямур чулуху­ннай вамур дачIи дунияллухьхьун, мунийну цIакь буллай дакьаврил гьану.
Исламраву дакъассар гужрай дин ялув духIаву. Гьарца инсаннал цалва биялар исламрал дин кьамул дан ва къадан. Исламравун оьвчаву, мунил ххуллу гьарта баву бикIан аьркинссар ссавурданийну, ххуйсса хавардайну, хушрайну, хIалимну. Идавс (с.аь.в.) тIий ур: «Бигьа бувара, кIу мабару, ххари бувара ххуйсса хавардайну, нигь-ццахлийну арх мабувари», — тIий. Кьуръандалий дур ттуршлий кьунния ливчусса аят­ру дин кьамул даврил, диндалийн оьвчаврил гьану так паракьатсса бушиву тасттикь буллалисса, имандалийсса гъалгъалийну ккаккан буллалисса. Гьарица инсаннал цалва бияла бур му ххуллу бугьан. Ислам дакьаврил динни, шиву бакъассар кIану гуж баврин, фанатизмалун, экстремизмалун, терроризмалун. Исламраву бакъассар инсантуравун нигь-ццах дутаву, чапхуншиврий, гьужумрай ялун ххяххаву. Исламрал дуручлачиссар гьарца инсаннал ихтияр, тархъаншиву, хаснува мунал оьрму, дин, мунал къатта-къуш, кулпат, оьрчIру. Мугу шариаьтрал гьанури.
Кьуръандалий тIий бур: «Ца инсан ивчIаву, щаллагу дунияллул халкь литIаврин хIисавссар. Ца инсан бивкIулия ххассал увма, циняв агьали ххассал бувмари, ва Аллагьнал хъуннасса бахшиш лайкь хьумари», — тIий. Ванийну чIалай бур терроризм Исламраву дакъашиву. Мунин къаршину дурккун дур щалла дуниял, мукунна аьрабнал хIукуматругу. Миннавух хIала-гьуртту хьуминнансса танмихIругу хъиннува хъунисса бур. Дунияллийх цIа дурксса аьлимчу Юсуф Кардавинал ва мукунсса чIявусса аьлимтурал фатва-хIукму бунни терроризм Исламраву дакъашиврий ва ми къаршину бувккунни терроризмалийн.
Сайки гьарца хIукуматрал, мукунна аьрабнал хIукуматирттал, тIиртIунни цIусса интернет-сайтру, терроризма ци дуссарив бувчIин буллалисса, ва мунин циняв къаршину буккан аьркиншиву чIалачIи буллалисса.
ГьарцанначIа дуссар тархъаншиву, дунияллул ххуллийх ачингу, аьлимчу хьунгу, цувагу, цалва кулпат-оьрчIругу Аллагьнайн вихну бикIан. Диндалул бияла, тархъаншиву хъуннасса дур жучIара, хIатта диркIсса Союзрал хIукуматирттах (бусурманнал) бурувгунгума. Масала, Туркманнаву Туркменбашинал 15-20 шинай, Кьуръандалул кIанай, цала сакин бувсса «РухIнама» тIисса лу лахьхьин буллай ивкIунни, оьрчIал садикрая байбивхьуну, институтравун бияннин. (ЦIана, му ивкIуния мукьах, къакIулли ци иш буссарив).
На уссияв Чачаннавусса дяъви къуртал хьуну мукьах жула Да­гъусттаннай паракьатшиву хьун­ссар тIий, амма паракьатшиву къархьуна. Хъанайнна дия терактру, пIякь учин буллай бия милицалтрал машинартту, каферду, муххал ххуллурду, газопроводру, литIлай бия жагьилтал, хIура буклай бия Дагъусттаннал миллат.
Террорданул щаву диян дурна Лакрал райондалийнгу, Лакрал райондалул паракьатшиву дуру­ччин, хьхьувай Гъумучату нарядрай бувксса милицалт, щак багьсса бавцIусса машиналучIан гъан шайхту документру ххал буван, дуллуну автоматрал очередь, кIия ххаллил­сса лакрал виричу ливтIуна, миннавух ттул чIаххучу Амирасланнул арс Аьлисултангу. Муния мукьах ялагу мукьа милица ливтIуна. Нину-ппу арсная, кулпат ласная, оьрчIру бу­ттая личIи бувну кьабивтун.
Ттун къакIулли террористурал мурад цирив, мяъна цирив, щаллу хъанахъимур цирив. Агарда му Исламрал ххуллури тIий бухьурча, кIулливав мунан, душманнал бан къашайсса зарал Исламран цува буллай ушиву? Ци кьадиртунни ва дунияллия гьан нанисса?
ХIакьсса бусурманчунан цу­кунчIавсса багьана бикIан къааьркинссар, му бяйкьусса ххуллу бугьан, ягу «вацIлувун» уххан, цуксса багьана, къил цайра духьурчагу. Буссар чIявусса бигьасса, куклусса ххуллурдугу. Гужрай, нигь-ццахлийну, терактрайну дин дишин къашайссар. Цалчин цува икIан аьркинссар диндалул ххуллий цаманан эбратну. Хаснува чил кIанай, ягу цамур дин дусса лавгсса кIанай, мунай дуссар хъуннасса жаваб Аллагьнал хьхьичI. Циван чирча, му хъанахъиссар цала миллатрал, тIул-тIабиаьтрал, багьу-бизулул ва диндалул вакилну. Мунах бурувгунни му яхъанахъисса халкьуннал миллатралгу, культуралулгу, диндалулгу кьимат бищайсса.
ХIатта махъсса шиннардий терроризма ялу-ялун чан хъанай духьурчагу, Дагъусттаннай, хъиннува хъунмасса масъала ялун личлай бур. Буслай бур, азарунная, кIиазаруннайн бивсса жулва, Да­гъусттаннал, жагьилтал талай бушиву Сириянаву ИГИЛ-данул чулух, цалва нину-ппу, кулпат-оьрчIругу кьабивтун, хIатта кулпат, оьрчIругума бувцусса хавардугу бур. Нигь дур, ми махъунмай бувкIун, жулва шихалугу цIарахьхьун гьан бавриву.
ДакIний бур хьхьичIава нину-ппу рязий бакъамуниву тIайлабацIугу бакъассар, ахиргу хъинмунийн къадучIайссар тIий. Исламравугу бур ппу рязийсса чIумал, Аллагьгу рязийссар, ппу сситтуйсса чIумал, Аллагьгу сситтуйссар тIий. Сириянавун лавгмигу ппу рязийну, ягу буттая ихтияр ларсун лавгшиву къакIулли.
ЧIявусса аятру бур Кьуръандалий, Аллагьнайн вих хьуну мукьах, зума дугьавунияр, закат, хIаж бавунияр, Аллагьнал ххуллий талатавунияр (ярагъуннищал), нитти-буттал хIурмат баву, ми гьарца затрал щаллу баву, ми дунияллий буссаксса я бувну, къуллугъ-аякьа дурну, къа_ччан бикIан къабаву хьхьичIунмайсса бушивриясса.
Ца инсан увкIун ИдавсичIан (с. аь. в.) цIувххуну бур мунахь: «Я Аллагьнал гьан увма! Ттун ччай бур Аллагьнал ххуллий талан, бува ттун насихIат». Идавсил (с. аь. в.) цIувххуну бур: «Сагъну дуривкьай вил нину?». Мунал дуллуну дур жаваб: «Дур», — куну. Яла Идавсил (с.аь.в.) куну бур: «Насу ма­хъунай ва хIурмат, аякьа дува ниттиха», — куну.
Мува ишираву ца инсан увкIун ур Яманинава Аллагьнал ххуллий талан. Идавсил цIувххуну бур мунахь: «Бурив вин гъансса шаппа?», куну. Мунал куну бур: «Тийх ттул нину-ппу буссар», — куну. Идавсил цIувххуну бур: «Ихтияр дуллурив миннал?». Мунал дуллуну дур жаваб: «Къадуллунни». Яла Идавсил увкуну бур: «Лавгун махъунай, ласи минная ихтияр, къадулурча, михва ацIу нитти-буттаха хIурмат-къуллугъ буллай», — куну.
Мукуна ца увкIун ИдавсичIан, увкуну бур мунахь: «На увкIра жихIадрай гьуртту хьун, къуману, аьтIий нину-ппугу кьабивтун», куну. Идавсил (с.аь.в.) увкуну бур: «Лавгун махъунай, инава къума бувсса куццуй, ххаригу бува», — куну.
Буслай бур, Сириянаву дяъви байбивхьусса чIумал, Египетрал имамтурал къадагъа дирхьуну дур жагьилтурай Сириянавун лагавриву ва му жихIад бакъашиву, Сириянавусса дяъвилул масъалагу, цала Сириянал халкьуннал масъала бушиву.
Гьарца инсаннахьхьун Аллагьнал буллуну бур аькьлу, кIулши. Аллагьнал цIуххавугу так мунияри дикIантIисса, цичIав кумаггу къахьунтIиссар. Аллагьнал оьрму цалли булайсса, пикри буван аьркинни цал ша ласуннин. Сириянавун лагаву, терроризмалуву гьуртту шаву – му тIуркIу, гьавас бакъар.
Аь-ХI. ПIаркьуев
ш. ЧIурттащи