Ххаллилсса чувнаясса махъ

48_1Уттигъанну цалва оьрмулул 50 шинал юбилей хьунадаркьунни Хъусращиял шяравасса ххаллилсса чув, Москавуллал паччахIлугърал ветеринар медициналул ва биотехнологиялул академиялул проректор ЦIинпIаев Имран Аьвдуллагьлул арснал.

Бадрижамал Аьлиева
Увну ур Имран 1965 шинал ноябрьданул 1-нний Аьвдуллагьлул ва Аьишатлул хъунмасса кулпатраву. Буттал шяравува лавгун ур школданийнгу. Хъусращиял школданий Имран ккалаккисса выпуск хъанай бур яла хъунмур — 5 параллельный класс бусса, гьарца классравугу – кьуния мяйя-зувия дуклаки оьрчI ккалаккисса выпускну. Имран цува дуклакисса классравугу, выпускравугу, шяравугу ивкIун ур хьхьичIунминнавухсса, дуккавривугу, спортравугу итххявхсса. Хъусращиял дянивмур даражалул школа хьхьичIунну къуртал бувну, лавгун ур ватандалул хьхьичIсса цалва бурж лахъан Аьралуннавун. Муния махъ Имраннул Москавлий ххуйсса кьиматирттай бувккуну бур ГУУ (Государственный университет управления), лавсун бур инженер-экономистнал пиша. 1998 шиная шинай Имран зий ур К. И. Скрябиннул цIанийсса Москавуллал паччахIлугърал ветеринар медициналул ва биотехнологиялул академиялуву проректорну (экономикалул ва административ ва хозяйствалул даврил). 2003 шинал дурурччуну дур экономикалул элмурдал кандидатшиврийнсса диссертация «Развитие предпринимательской деятельности государственных высших учебных заведений как фактор их экономической устойчивости» цIанилусса. Бигьану бакъахьунссия Имраннун укун захIматсса элмулул кандидатшиву дуруччин. Шикку учин бучIир, цIа ларгсса Хъусращиял школалул учительтурал дуллусса кIулшивугу, бувсса захIматгу Имраннул ххаллилну бакIуйн буккан бунни.
ЧIярусса шиннардил мутталий бувсса дакI марцIсса захIматрахлу лайкь хьуну ур Аьрасатнал Федерациялул КIулшиву дулаврил ва элмулул министерствалул, Аьрасатнал Федерациялул Шяраваллил хозяйствалул министерствалул Кад­рардал политикалул департамент­рал чулухасса чIярусса хIурматрал грамотарттан, бахшиширттан.
Ватандалия арх шайхту, чIяву­миннал дуцан дувай буттал кIан­ттущалсса дахIаву. Цикссагу шинну хьуну дур Имраннул жулва билаятрал хъуншагьрулий мина дирхьуну, амма хъисрагу лагь хьуну дакъар буттал шяраваллихсса, Дагъусттаннахсса ччаву. Бувгьу­сса ххуйсса къуллугъралгу ванаву хъисрагу яларай къадурну дур инсаншиву, дугъришиву, цумушиву, зунтталчунал яла ххуйми, яла хъинми хасиятрал лишанну. Ванан ца мутталийссавагу хъамакъабивтун бур цува ниттил увсса, хъуна хьусса Лакку билаят, зунттал шяраваллил къумасса кIичIирттавух цащалва лечлай бивкIми, цалла тяхъасса оьрчIшиврул гьантри кIибавчIуми. ЦIакьри ванал цува хIаласса Хъусращиял школданул яла хъуннамур выпускрал оьрчIащалсса дахIавугу. Ва выпускрал оьрчIру гьарца шинал батIайссар буттал шяраву, цалла ххаришивурттугу, тIааьндакъашивурттугу куннащал куннал кIидачIин, дакIнийн бичин оьрчIшиврул яла хIазми, яла яргми муттарду. Му хьунабакьаву ци чIумал дуссар куну цайнма баян барчагу, цащагу шай-къашай къаувкуну, чIун дур-дакъар къаувкуну, буттал шяраву ца-кIива гьантта бунугу буван, архIал дуклай бивкIминнащалгу хьунаакьин, шяраваллил бусравсса хъунисриннащал аьла-ссалам буван, ияйссар Имран гьарца шинах Хъусрахьхьун. Цува дуклай ивкIсса школданул чIарахгу къауккайссар, уххантIиссар мивунгу бахшиширттащал.
Цаманайн къавщуну, дустурал, кIулминнал кумаграйн къаувкна, цайнува цува щаллу хьун инсаннаща тачIаввагу къашайхьунссар, цуппагу цIанасса бигьа бакъасса, къача-къучшивурттал авадансса заманнай. Мукун, Москавливми тIий, Дагъусттаннаями тIий, кумаг­рал хъирив Имраннуйн бувксса инсантал чан къашайссар. Цаягу инсан ургъил къабувну, цащава шайсса кумаг къабувну къакьаитайссар ванал.
Мина Москавлий дирхьуну унугу, кулпат оьрус миллатраясса бунугу, Имран Аьвдуллаевич ур икIайкунсса патриот. Хъунмасса шагьрулий цайми миллатирттавух хIала хьуну, цалва мархри, багьу-бизу хъамабитан къабивтун, ялунгума цалва кулпат­раву Светланаву, цалва кIивагу душниву лакрал миллатрал культуралухсса, дуки-хIачIиялухсса, багьу-бизулухсса ччавугу дишин бювхъуну бур ванаща. Москавлив Имраннул къушлий чан къашай­ссар лакку дукрарду, Светланал усттарсса каруннил дурсса.
Къатта-къуш цуксса ххуй­сса бунугу, мунил яла ххуймур чIю­лушингу дусталли, хъамалли. Мигу чан къашайссар Имраннул ва Светланал къушлия, Москавлив бикIу, Хъусрахь бикIу.
Ччимур курортрайн гьан бюхълай бунува, гьарца шинал бучIайссар вайннал кулпат Дагъусттаннайн, Хъусрахьхьун, цалва душваравугу цIакь хьун зунттал билаятрахсса ччаву, миннангу кIулну бикIан цалва бакIщаращи.
Имраннул мархри бур куртIсса ва цIакьсса: хъунмасса, хьхьичIунсса ЦIимпIаевхъал тухумрая. Имраннул гъаншиву дур жула щаллара дунияллийх цIа ларгсса композитор Ширвани Чаллаевлущалгу. КъакIулли хъусращиял гьунарданул ишрив, ягу чансса дунугусса Чаллаевхъал гъаншиврул ишрив, Имраннул кIивагу душниву бур музыкалул, балай учаврил гьунар. Вайннал репертуардануву бур ла­кку мазрайсса, ингилис мазрайсса ва оьрус мазрайсса балайрду. Вайннал хъинну гъирарай, жулла чиллу-чухъагу ларххун, хьхьичIазаманнул къавтIавривугу гьурттушинна дувай. Вай уттинин цимилгу гьуртту хьуну бур Москавлив, Сочилий ва цаймигу шагьрурдай хьусса конкурсирттавух, хьхьичIунсса кIанттурду бувгьуну, лайкь хьуну бур цикссагу дипломирттан, грамотарттан.
Дустал буван захIматсса иш бакъар, амма къабигьар шиннардил мутталий ми буруччин, дусшиву чIярусса шиннардий ядуван кIулшивугу ккалли дуван бучIир хъуннасса искусствалун. Имран ур дусшиву дангу, дуруччингу кIулсса инсан, дустурал кьадругу-кьиматгу ваначIа лахъри. Уссу куна дустурал чIарав ацIангу кIулсса, хIатта уссунияр хьхьичIунну. Ванал оьрчIния шинмайвасса хьхьичIунсса дустуравасса, архIал школданий дуклай бивкIминнавасса ца ур Мирза Мур­шиев. Муршиевхъал кул­пат­рачIа  хъунмар Имраннул чу­лухун­майсса хIурмат-иззат. Имраннуя укун буслай бур вай:
— Имран ур язиминнавугу язима дус, хъинну яхI-къирият дусса, тIайламур ххирасса, цалва тIимур бацIан байсса, цалва мукъул заллушиву дуван шайсса, дугърисса адаминал хасият дусса инсан. Цалва буллусса махъ бацIан баву дакъарив, туну, адаминал инсаннал хасиятрал ца яла ххуймур лишан. Имраннуву бакъассар хъуни махъру, пахрурду. Москавлив дуклан тIий, зун тIий бувкIсса цалва шяравасса бикIу, укунмасса бикIу лак, дагъусттанлувтал личIи къабувну, цачIанма кумаграл хъирив бувкминнал чIарав ацIайссар Имран. ЦIинпаевхъал ххаллилсса тухумрал цIа лайкьну ларсун нанисса адамина ур. Цува кIулнал, гъан-маччанал «ва ттун гъанссар, маччассар, ва ттущал архIал дуклай ивкIссар» куну, пахрулий учинсса гьалмахчу ур Имран. Ванан оьрчIнияра ххирар спорт. Цува зузисса Ветеринар академиялуву Имраннул сакин дурну дуссар футболданул цачIундур команда. Мунил капитангу цувари. Му команда гьуртту шай­ссар Москавливва хъанахъисса вузирдал дянивсса бяст-ччаллавух, лагайссар дазул кьатIувгу – Турциянавун, Латвиянавун ва цаймигу чил хIукуматирттайн, бугьайссар хьхьичIунсса кIанттурду. Имран ур гьарцагу чулуха итххявхсса, чIун оьнна гьан дуллан къаххира­сса инсан. Имраннул эбрат ласунмигу ЦIинпIаевхъал тухумраву къачанни, ванал буттауссу МахIаммад ЦIинпIаевлуя (цIанихсса летчик) тIайла хьуну, — буслай бур Мирза ва Гульнара.
Имраннул чIявусса дустурава­сса ца ур МахIачкъалаллал таможнилул начальникнал хъиривчу Билалов Аскандар (Хъусращиял шярава­сса):
— Имран ур цалва захIматрайну, цалва хIарачатрайну, цалла нярайну ччаннай авцIусса, цала цува гьаз увсса инсан. Ва ур хъинсса дус, кулпатран ва душваран ххаллилсса лас ва ппу. Му цува хъуна хьуну ур чIявусса оьрчIру бусса кулпатраву, цаярва мюрщиминнаха къуллугъ буллай, кумаг буллай аьдатну. Имрангу, нагу Москавлий вузраву архIал дуклай бивкIссару. Студент заманнайва мунаву итххявххун бикIайва сакиншинначинал гьунар, цIанагу мукунма. Студентътурал кьюкьраву жу архIал микку-тикку зунгу лагайссияв. Имран ур ттул шяравачугу, однокурсникгу, дусгу. Ваная так ххуймур, хъинмур бакъа учин къабюхъанссар.
КIунди-ЧIарттал шяравасса ишбажаранчи МахIаммадов Жамал Имраннущал кIулну, дусну ур 25-ннийн дирсса шиннардий:
— Имраннул нину Аьишат аьпалул хьуну цаппарасса шинну хьунни, ппу Аьвдуллагь шярава увцуну МахIачкъалалий ур цалва душничIа. Буттал ялунгу иян, цалва дустуращалгу хьунаакьин чIа-чIаннин учIай Имран Дагъусттаннайн. Му шихун увкIний, нава Москавлий лавгни жу чара бакъа хьунабакьай­ссару. Имраннул хъунама уссугу ттун кIулну диялсса шинну хьунни, цIана му Йошкар-Олалий ур мясокомбинатрал гендиректорну, областьрал депутатну. Мукунма Имраннул вайми уссурвал-ссурвалгу бур ххуйсса давурттай. Имран цувагу цимивагу миллатрал вакилтурая сакин хьусса хъунмасса коллективраву лавайсса хIурматрай ур. Москавлийсса Да­гъусттаннал Вакилханалул дуллалисса давуртталгу чIарав ацIлай, миннувух хьхьичIунну гьуртту хъанай ур, — тIий буслай ур Жамал.
Имраннуя так ххуймур, хъинмур учинсса акъа инсан акъар. Ххуйманая ххуймурди учай­сса. Юбилейрал гьантрай увкусса цинявппагу ххаллилсса, хъинсса му­къурттицIун бакьлай, жугу бар­ча тIий буру вихь, Имран Аьв­­­дуллаевич, 50 шинал юбилей! Ва­­ния тиннайгу дулуннав Хъуна­сса Заннал вин микссара шинну, цIул­­луну-цIакьну, оьрмулия ххарину вилва кулпатрал, гъанминнал ва дустурал дянив дичинсса.