ЧIаящиял Аьлиев Абакар дакIнийн утлай

39_7Ттул дус Абакар ия ЧIая­щатусса, на – Халаккату­сса. Амма жул дянивсса хIала-гьурттушиву дуссия уссурваврал куннасса. Жул оьрчIшиврул шинну ккашикарсса дия. Абакардулмур ахIвал цахъи ттуяр къулайсса бия.

Ванияр цаппара шиннардил хьхьичI, зумаритавал гьантрай, шаппа щябивкIун бунува, жула лавгзамана дакIнийн бутлай, на увкуссия: «Аьпабивул, дадал, цихьхьунма биривсса ччатIул парча,
цилва къабувкунува, жун лавсун дучIайссия», — кунуча, Абакардул куна: «Вин ниттил булайсса бивкIун бур ччатI, ттул тIурча, нину му чIумал дакъа­ссия. «Ниттил къабуллусса ччатIул лякьа къадуччайссар» тIисса учалагу бур жулва. Ци банну, туну, оьрму буллусса куццуй бутан багьай».
Абакардул ия ххюя уссу: Мирза, Шайху, МахIаммадхан, АхIмадхан, ХIажи. ХIажи тIима, арилва аьпа баннав цал, зий икIайва бригадирну, учетчикну ва цайми-цаймигу давурттай. Шанна шин армиялийгу, микссара яла дуснакьрайгу дан багьсса инсан ияв на. Ми ряхрагу шинал мутталий ттул ниттин на акъашиву кIул хьун къабитлай ивкIун ия ХIажи. Мукун учайва цила ниттил. На ХIажинайн оьрмулухун барчаллагьрай икIайссияв. Ххюннавату утти ливчIунни ца МахIаммадхан, оьрму лахъи баннав цал.
Каникуллал чIумал Абакаргу, нагу чIявуну шайссияв зунттай: Абакар хъуними уссурваврал цащала архIал уцайва кIиккун, нагу ниттихлу аьравачину лагайссияв зунттайн – цIу, иникIма диян дан. ДакIний бур, ца ххуллух най бунува, гужсса гъарал ларчIун, ницру ччех бикIлай, зунттуйх лахъан бан къахъанай, жун ххуллийра ликказан дан багьуна, гъарал кьадагьаннин. ЩябивкIун дукра канай бунува, цакуну ккаччив биллан бивкIуна. Шайхул увкунни: «БарцI най бур!» — куну. Ккаччивгу та «бурцIичIан» бияйхту, хIапгу кьабивтун, тIуркIу тIун бивкIуна. Ххал арча, та ивкIун ия Шайхул цIакьсса дус – ЧIурттащиял яттил удаман, Халаккатусса Аьлиев Аьли, танайн БарцI-Аьли учайсса бивкIун бия.
Лувату бивзун, каругу дургьуну, щябивкIсса чIумал, на ура ва инсан ттуна чуврив ккавксса инсан ур тIий. Лях-карах гагу ттух уругайва. Яла, ттул чулийннай гьимгу дурну, ганал цIувххунни:
— Шайхуй, му оьрчI щил оьрчIри? — куну.
— Ва жул шяравасса ца хъамитайпалул оьрчIри, — куна ца хIухчил.
— Ярч, му хъамитайпа цIа дакъасса бурив?
— Загьидат учайссар.
Ттул нину Загьидат Хъуннащатуссая, ппу – Халаккату.
Му чIумал БарцI-Аьли ивзун, ттучIан гъан хьуну, ттуйн хъямала агьуна.
— Ва ттул гъансса оьрчIри, Шайхуй, ванах цIимилийнусса уругаву дува, — куна ганал.
Муния махъ зунттайсса ххункIгу, тарталагу ттун цахъи ххишала хъанан бивкIуна. Аьпа баннав цал, апатI хьуну, БарцI-Аьлигу ахиратрал хьуссар. Мунал арс Юсуп цIана зий уссар ЦIуссачIурттащиял шяраваллил администраторну.
Ахиргу, бивру та кьини зун­ттуйн. На махъунай ачлан нани­сса чIумал, Абакардул увкунни:
— Та цIил бувцIусса кьаллуву нис дуссарча, тагу ласи шардайн, — куну.
На, хIучIгу тIий, намусгу хъанай, къаласунна тIий ура. Ларсун, дирхьунни ттул дарваг­раву. Шавайн увкIсса чIумал, нинугу ххари данна тIий, дуккан дав нис. Ххал дарча, Абакардун цаннагу къакIулну, нисри тIий, нис дайсса чIув диркIун дия га. «Ина му къушлия дарцу­ссар», — тIий, нину дяъвайгума дия ттухун. Яла сентябрь зуруй, учкъулалийн бувкIсса чIумал, Абакар ия ттухь цува багъишла ити, цангу му нис ххивача тIий. Мукун нисгу «дарцуссия» жу. ОьрчIний оьрчIшиву къадурмагу цури!
1956 шинал Щурагь жу Механизациялул училище (№2) къуртал бувссия. Абакар целиналийн хIадур буллалисса группалуву уссия. Му ххуйну лачIунгу уккайва: дакIний бур, цалчинмур разряд дусса оьрчI мунал лув увтун, цинявппа махIаттал хьусса чIун. Общежитиялий кIану бакъа, жу яхъанай бикIайссияв лаякъатлуй: Бурчаков Аьлил, ШайхмахIаммадов Шарапуттин, Аьлиев Басри, Аьлиев Абакар, на.
1958 шинал лавгру армиялийн: Абакар – Севастополлайн (ВМФ), на – Николаеврайн (ПВО). Армиялий буссакссагу жу цанначIан ца чагъарду чан къабайссия. Абакар, аьраяллил буржгу лавхъун, тиккува институтгу бувккуну, кулпатгу бувну, танищал архIал увкIуна шавай.
Мичча байбивхьуссар Абакардул захIматрал ххуллу: цал – Хасаврай заводрай, яла – Къизилюртуллал карьерданий. Яла миччава ва гьан увну ивкIссар Къизилюртуллал шагьрулул хъунаману. Хъирив Абакар Аьлиев увчIуссар Дагъусттаннал парламентрал хъунаманал хъиривчуну.
Радуев Къизлардайн ххявхсса чIумал, Абакар, хIучI къаувкуну, лавгун ивкIссар заложникну. Му ия марцIсса, даччин дакъасса, дугърисса зунттал чув.
Пенсиялийн увккун махъ бувунни мунал цала буттал шяраву мизит, дурунни цIусса къатри, бунни шяравун ххуллу, дурцунни щин, зузи дурунни кIикку механизациялулгу далгусса ризкьилул пирма. Ахиратрал къаттагу нясив бувунни буттал шяраву – ЧIаяхь. Шиннардил хьхьичIра цала буттахъал хIатталлий, дугу-дурккун, мунал хIадур дурну дуссия цува уччансса гьавгу.
Цибанссар, лавгунни жула дянивату яхIлил ва къириятрал бутIа ххинугу буллусса чув-адамина, лаккучу, дакI-аьмал авадансса инсан. Цал бунагьир­ттал аьпа баннав!
ХIажимуси МухIадов