Органнаву зузиминная кьянкьасса тIалавшиннарду дур

42_10Цумур бухьурчагу идаралул, структуралул сийгу, цIагу гьаз дувай цалла даву ххирасса ва ххуйну кIулсса, марцIсса ва тIайласса пишакартурал. Мукунминная инсантурангу ччяни баяй, ми коллективравугу бусравну бикIай. Мукунминнавасса ур, чIярусса шиннардий виваллил иширттал органнаву зузисса, ЧIяйннал шяравасса АбутIалиблул арс Карин Рамазановгу.

Бигьа бакъасса службалул муданнасса захIматшивурттугу, чIумуцIун дархIусса дахханашивурттугу дурхIуну, цукунчIавсса щилтагъшиву, тамахIкаршиву къадурну, чIярусса шиннардий органнаву марцIну зун бюхъаву – мугу виричушиврун ккалли дувара на. ЦIанасса чIумал полициялул зузалт­ран харжру лахъ бувну, миннаха­сса аякьа ххишала дурну духьурчагу хIукуматрал, дуссия чIунну полициялул зузалт, лапва мюрщисса, чара бакъа аьркинмунилвагу цалва кулпатру лащу-щаллу бан къахъанахъисса харжирацIух, захIматсса шартIирдай зузиссагу. Ми чIуннугу ккаркссар Кариннун.
ЧIунну цукун даххана хьурчагу, чув, ци къуллугърай ухьурчагу, Карин мудангу кIулну ур марцIсса, тIайласса, инсаншиву дусса ва цалла даврил хIалгу, сантгу кIулсса пишакар хIисаврай. ХIурматрай зумух ласай ванал цIа полициялул органнаву зузиминналгу, цал унугу ванащал хьунаакьинсса бувкналгу.
ХIакьину Виваллил иширттал министерствалул каялувчитал полициялул зузалтран агьалинал вихшала лайкь дан аьркиншиврия тIийнма бур. На учивияв, Карин кунмасса зузалт бухьурча органнаву, мяйжаннугу вихшала дихьланссия инсантурал полициялул зузалтрайн. Кариннул нину-ппу кIулминналгу уздансса нитти-буттая ххаллилсса арс изаву махIаттал хьунсса иш бакъар учай. Ас-намус бусса, мяърипатрал був­ччусса оьрчIру – му нитти-буттал дуллусса ххуйсса тарбиялул барашиннар. Шяраваллил жяматрангу бусравсса, архIал зузиминначIагу хIурматрайсса Карин Рамазановлущал хьунабакьин, ихтилат бан ччай ттул мадара хIал хьуссия. Амма мажал бакъасса органнал зузалтращал ччан бивкIтари хьунабакьингу къашайхха. Дахьра утти диривунни мукунсса хIалу.
— Карин, вил нитти-буттая чIявусса ххуйсса тIий бавссар. Бавссар вил ппу АбутIалиб дяъвилия лавсун увкIсса душманнал ккуллалущал занай ивкIссар бусса оьрмулий тIий.
— Шяраваллил жяматрачIа ттула нитти-буттал хIурмат бушиву ттун мудангу асар шайва. Му хIурматгу нитти-буттал цалла инсаншиврийну, хъинсса хасиятрайну лайкь бувну бия. Аьпа биву, ттул бутта АбутIалиб, 1941 шинал Хъунмасса Буттал кIанттул цIанийсса дяъви байбишайхту, Ватан дуруччин лавгун ур. Гара шинал захIматсса щаву дирну, ччаннай ацIаншиврийн вихшала дакъа, аьралуннава гьан увну ур. Ссил хъин увну ур ва шяраву халкьуннал даруртту буллай. Ччаннай авцIуну махъ, бутта дяъвилийн наними хIадур буллай ивкIун ур. Дяъви къуртал хьуну махъ зий ивкIун ур личIи-личIисса къуллугъирттай. Бутта ия тIайлашиву ччисса, марцIсса, лагма-ялттунащал хIал бавкьусса адамина. Шяраваллил советрал председательну зузисса чIумал, хъинну хIарачатрай икIайва жямат­рал масъалартту щаллу бан. Шяраву цаннащал ца къабакьлакьисса бухьурча, маслихIат буллай, бакьин буллан икIайва.
Цувагу, мяйжаннугу, бусса оьрмулий чурххава буккан къавхьу­сса немецнал ккуллалущал занай ивкIссар.
Оьрмулул 92 шинаву дунияллия лавгунни.
Буттал аьрали наградар­ттавух дур орден «Отечественной войны», медаль «За отвагу».
Нину Асват Каримовна бусса оьрмулий школалий зий бия. Ниттил дишай­ссия оьрус мазрал ва литературалул дарсру. Цуппагу ДР-лул лайкь хьусса учителли. Ттул нитти-буттал цалла-цалла давурттайгу дакI марцIну захIмат бувну, 7 оьрчIгу оьрмулул ххуллийн бивчуну бур. Миннал жухь, оьрчIахь, укун-тукун бикIан аьркинссар тIий насихIатру буслан къабикIайва. Миннал цалва багьу-бизулух, тIул-тIабиаьтрах бурувгун, бувчIлан бикIайва жун оьрмулуву цукун занакьулу хъанан аьркинссарив.
— Полициялул органнавун­сса ххуллу цукун багьуна? Цими шин хъанай дур вил микку зий?
— Кьунияхъайсса шинну хьуну дур ттул виваллил иширттал органнаву зий. 1994 шинал армиягу лавхъун увкIун, на зун ивкIра конвойрал службалул личIисса батальондалул взводрал командирну. Яла миккува кадрардал отделданул хъунаману ивтунна. Мунияр шихуннай, чув зурчагу, ттул даву кадрардацIун дархIусса дур.
1997 шинал на ивтунна ДР-лул Виваллил иширттал министерствалул кадрардал управлениялул хъунама инспекторну. Му къуллугърай зий на 10 шин дав. 2007 шинал ивтунна МахIачкъалаллал Советский райондалул виваллил иширттал отделданул кадрардалсса буллалисса хъунаманал хъиривчуну. Микку зий 3 шин шайхту, тIайла увккунна Каспийск шагьрулул виваллил иширттал отделданийн, мува къуллугърайн – кадрардалсса буллалисса хъунаманал хъиривчуну. 2010 шиная хIакьинусса кьининин ва даврий зий ура.
— Кьурахъул шиннардил лажиндарай жулва оьрмулувугу, органнал давривугу диялсса дахханашивуртту хьунни. Вилла даврин яла захIматмур чIун цумур дия?
— Органнал даву тачIавгу бигьасса къадикIай. Жул къуллугъраву чIярусса, ялун чIалачIиссагу, къачIалачIиссагу, захIматшивуртту дикIай. ЛяличIинура захIматсса дия Дагъусттаннайн ярагъуннищалсса къачагътурал кьюкьри ххярхсса 90-ку шинну. ЦIанасса чIумалгу жул зузалтран бигьану бакъар. Щаллагу дунияллийх ппив хьусса экстремизмалул мугьалттухьхьун Дагъусттангу биривну бур. МуницIун, Аьрасатналгу, Дагъусттанналгу Виваллил иширттал министерстварттал каялувчитурал ва структуралуву зузиминная чIярусса кьянкьасса тIалавшиннарду дур.
— ХIакьину инава бувгьусса къуллугъралми захIматшивуртту цукун­сса дур?
— ХьхьичIмургу, цIанамургу ттул къуллугъ кадрардацIун бавхIусса бур. На Советский райондалий зузисса чIумалгу, цIанасса къуллугърай авцIуну махъгу чIярусса теракт­ру хьунни, ттущал зузисса чIявусса жагьилсса арамтал, къуллугърал бурж бартбигьлай, оьрмурдацIа хьунни. Миннал оьрчIру ппухълу бакъа, хъами ласру бакъа, нинухъру арсру бакъа ливчIунни. Хъинну захIматну бикIай миннал хьхьичI ацIан, миннащал гъалгъа тIун. ЗахIматну бикIай ливтIусса зузалтрал материаллаха зун. Махъ ливчIсса оьрчIан, хъаннин пенсияртту бишин, цаймигу хIукуматрал ккаккан дурсса хIаллихшиннарду дан ттун ми материаллу щаллу дуллан багьай. 1996 шиная шихунмай къуллугърал бурж лахълай жанну дуллусса 15 зузалал дело дусса папка бур хIакьину ттул канилу. Вай циняв ххуйну кIулсса, архIал зий бивкIсса инсантал бур. Инава пикри бува, бигьану бикIанссарив миннал делордаха зун.
— Полициялул органнаву зузисса шиннардий винма яла дакIний личIансса иш ци хьур?
— Цуксса пашманнугу, жул давриву дакIний личIансса ишру ххариссанияр, къумасса чIявусса шай. ТачIав дакIния къабукканссар, 2011 шинал ттулва зузалт нанисса машина пIякь учин бувну, 3 зузала оьрмулуцIа хьусса иш. Хьхьунил ссят кIира хьусса чIумал, дахьра разводгу дурну, кабинетравун увхссияв. Хъунма хIал къавхьуну бавунни жула ППС-рал машина пIякь учин бувсса хавар. ХIакьину кунна, хьхьичI дарцIуну дур дахьва цалла сменалийн бувксса, цаннал хъирив ца бавцIусса гай оьрчIал лажинтру. Ми дакIнийн багьтари, дакIницI къурхъ дацIай. Щукру Аллагьнайн, мунияр махъ Каспийскалий царагу теракт къархьуссар.
Мукунсса иширттан ххуллу кьукьин бювхъунни Виваллил ишир­ттал министерствалул, ФСБ-лул ва цаймигу гужирдал структуралул цачIу бувсса операциярттайну.
— Виваллил иширттал органнаву зузиминнал харжру гьаз бувну махъ полициялуву зун ччими чIяву хьуну бур. Ци хIисавравун лавсун язи бугьайссар ми?
— ХIакьину полициялул органнаву зузиминная, зун ччиминная чIярусса тIалавшиннарду дур. Хаснура кьянкьасса тIалавшиннарду дур Аьрасатнал МВД-лул каялувчитурал подразделениярттал хъуниминная. Миннан жаваб дулун багьлай бур гьарицагу цалва зузалтрал.
«ТIайлассарив зузалал гъалатI­ралшиврий каялувчи даврия укьан аву?» – куну, цIувххукун журналистнал, Аьрасатнал виваллил иширттал министр В. Колокольцевлул: «Цамур чаран бакъассар», — куну, кутIасса жаваб дуллунни. Учин ччимур мури, хъиннура хъуннасса жаваблувшинна дур хIакьину каялувчитурай. Минналгу личIлулну ххал буллай бур цачIава зун ччими. Полициялул органнаву зун ччими тIурча, хIакьину мяйжаннугу чIявусса бур. ЧIявусса бухьувкун, миннава язи бугьлангу бигьану бур. Тамансса жагьилтал бур юридический ВУЗ-ру къуртал бувсса, органнаву зун ччисса. Хасъсса кIулшиву душиву ба­къассагу, хIисавравун ласайссар цIуллу-цIакьшиврул тагьар, пикри бан кIулшиву, за кIулшиву. ХIасил, язи бугьайссар яла лайкьми.
— Дагъусттаннал Виваллил иширттал министр, генерал-лейтенант Аьвдурашид МахIаммадовлул чIяруну чIурчIав дай полициялул зузалал агьалинал вихшала лайкь дан аьркиншиврий. Вил пик­рилий, цукунни му лайкь дан аьркинсса?
— ХьхьичIва-хьхьичI, халкьуннан чIалан аьркинссар полициялул зузалт цила багьайкун жяматийсса низам ва паракьатшиву дуручлай бушиву.
ЧIалан аьркинссар миннан халкьуннал буруккинттая хавар бушиву ва ми цала чIарав бацIан, кумаг бан хIадурну бушиву. Полициялул зузалал чулухасса чан­ссарагу баччибакъашиву, ургъил дакъашиву асар хьун къабучIиссар инсантуран. Ва ялагу, полициялул зузала икIан аьркинссар ас-намус бусса, гьарица чулуха марцIсса, тIайласса. Мунан цалва пишалулгу, лархсса янналулгу кьимат кIулну бикIан аьркинссар. Цува полициялул зузала ушиврия нигьа къаувсун, нач къадурну, пахрулий бакIгу гьаз дурну ачин аьркинссар.
— ЧIярусса шиннардий органнаву зий бивхьусса захIматрахлу лайкь дур­сса наградарттугу духьун­ссархха вил?
— Ттул дур Аьрасатнал МВД-лул чулуха дуллусса «За доблесть в службе»»,1-мур, 2-мур, 3-мур даражалул, «За безупречную службу», «За боевое содружество» медаллу, дуссар мукунна Дагъусттаннал аьрщарай террористал ххит бувну 10 шин шаврин хас дурсса юбилейрал медаль, «За верность долгу» хIурматрал лишан ва ХIурматрал грамотартту.
— Карин, вил цими оьрчI буссар? Бурив вилва ххуллийх наниссагу?
— Ттул 2 оьрчI бур. Арснал къуртал бунни Дагъусттаннал паччахIлугърал университетрал юридический факультет. ЦIана му Аьралуннаву къуллугъ бан тIайла уклай ура. Душ чIивисса, школалийн зананмагу бувасса бур. На миннал ялув ттулва пиша бухIлан ччай акъара. Цалва язи бувгьусса ххуллийх бачин битанна.
— Ци учинна хIакьину зума-ккарччулусса Иракьнал ва Левантолул Исламрал паччахIлугърал хIакъираву?
— ИГИЛ – му дур я лавгмур, я бучIантIимур бакъасса, ххуймур-оьккимур къакIулсса, экстремистурал организация. ХIайп, миву бур жулва Дагъусттаннал жагьилталгу, кулпатирттащал тихун лавгсса.
Му дур я дуклан, я зий-захIмат буллан къаччисса, щаллагу дунияллия бавтIсса къачагътурал сакиншинна. Мивун цачIун хьуминнал 99% къачагъшивуртту, зулму-къия дуллалисса, инсантал оьрмурдацIа буллалисса ва цаймигу оьхIалсса тахсиркаршивуртту дуллалисса инсантал бур. ХIайп, ми ххуйну арцул дузал буллалиссагу бур.
— Барчаллагь. Бигьа ба­къасса зул къуллугърай ххарисса хаварду чIявусса хьуннав. Зал архIал иза­ннав.
— Барчаллагь.
Ихтилат бувссар
Андриана Аьбдуллаевал