Дурсса давурттавур цIа личIайсса

42_5Лакрал учайссар: «Мурхь ххал ба ахъулссаннух бурувгун, инсан тIурча – мунал дурсса даврих бурувгун». Октябрь зурул 6-нний оьрмулул 80 шин хьунтIиссия Къяннал шяраватусса, экономикалул элмурдал доктор, профессор, Дагъусттан Республикалул элмурдал лайкь хьусса зузала, цIанихсса аьлимчу Аьлиллул арс Мазяев Макьсудлун.

ПатIимат Рамазанова
Му дунияллия лавгунгу хъанай дур 14 шин. Дунияллия лагайни мунан диркIун дур 66 шин. Яъни, элмулул ва оьрмулул чагъираву бяливчIсса оьрму. Цуксса итххявхсса икIан аьркинни инсан, элмулуву ва жяматрал давриву итталусса кIану бувгьуну, цува дунияллия лавгун махъ 14 шинайгума инсантал цаятува гъалгъа тIутIи буван?! Макьсуд Аьлиловичлул цIа агьалинал зумату щяв къадишай, чаннаннил логикагу, кьянкьасса хасиятгу, дайдирхьусса даву дузрайн дуккан дувайсса, бажар бусса аьлимчугу, студентътурая тIалавшинна дусса, миннан ас-намусрал ирс ябуван лахьхьин буллалисса преподавательгу, шяраваллил жяматран, лагма-ялттуминнан бюхъайсса хъинбаларду буллай ивкIсса зун­тталчугу ия тIун бикIай. Макьсуд Аьлиловичлул элмулувунсса ва кIулшивурттал хьхьиривунсса ххуллу байбивхьуну бур Буйнакскаллал финансирдал техникумрая. Му къуртал бувну махъ зий ивкIун ур фининспекторну Лаващав, Ваччав. Ростовуллал финансово-экономический институт къуртал байхту, тIайла увккун ур Дагъусттаннал Минфиндалул хъунама инспекторну зун. Му даврий мунал цува перспектива дусса элмулул зузалагу, ххуйсса каялувчигу, рес­публикалий экономика гьаз дуллалиминнал кьюкьлувун агьантIисса, гьарца чулуха итххявхсса, цIакьсса граждан позицияртту бусса пишакар ушиву ккаккан бувну бур. Цалва къуртал бувсса финансирттал техникумраву дарс дихьлан тIалав увну ур, 1968 шиналнин политикалул экономиялул дарсру дихьлай ивкIун ур. Экономикалул элмурдал кандидат хьунсса диссертация дуруччайхту, Макьсуд Аьлилович Дагъусттаннал паччахIлугърал университетраву хъунама преподавательну зий айивхьуну ур. Мува университетраву зий ивкIун ур политэкономиялул кафедралул хъунаману. 1990 шинал дурурччуну дур экономикалул элмурдал докторнал диссертация. Хъиривмур шинал профессор Мазяевлуйн тапшур бувну бур экономикалул теориялул кафедра. Университетраву ляличIисса хIурмат ва сий диркIун дур мунал. Экономикалул агьамсса масъалартту гьаз буллалисса мунал элмийсса макьалартту, монографияртту цайми вузирдавугу кьиматрай диркIун дур. Макьсуд Мазяевлул чирчуну дур политэкономиялул элмулуву ганиннин щилчIав къачирчусса кьяйдалийсса давуртту, мунал луттирду, монографияртту хIакьинусса кьинигу преподавательтурангу, студентътурангу хIакьсса кумагчиталну хъанай бур. Ганащал архIал зий бивкIми ва дусшиву дуну бивкIми буслан бикIай Макьсуд Мазяев дустал-гьалмахтал ххирасса, оьнийгу, хъиннийгу жямат­рал чIарахацIугу, чIаравацIугу ивкIшиву. Цалва дакIнийхтунусса захIматрайну, хъиншиврийсса занакьулушиннарайну ва хIала-гьурттушиннарайну му университетравугу, лакрал миллатравугу, къалакравугу хIурматрай ва сийлий ивкIшиву. ЦIуссалакрал «Заманалул чIу» кказитрал редакторну зий ивкIсса Сулайман ХIажимурадов укун чичлай ур цала ххаллилсса шяравучуная: «Мазяйхъал Макьсуд ия чIивиналгу дус, хъунаналгу гьалмахчу, цIу бусса хъярчъчи-тямада, ххаллилсса, пахру бансса шяравучу. «Макьсудлул укун учинтIиссия, укун ургантIиссия», тIий, ганаясса ихтилатру чIявуну багьай хъатIай, хъиншивурттай, бивкIурдай. Гьаманки, жямат бавтIсса кIанттурдай».
Цамагу шяравучу, Ярославрал областьрайсса Дагъусттаннал диаспоралул хъунама Шяпи Оьма­ров укун буслай ур Макьсуд Аьлиловичлуя:
«Инсан цал цачIана гъан шайхту, чара бакъа кIилчингу гъан хьун, цачIана кIункIу айсса, дакI тIиртIусса икIайва. Ххирассия хъинну Къяннал жяматран. Му дунияллия лагайхту, хъарацIа ка дагьсса кунма ливчIссия жул жямат. Элму лахьхьин ччисса, кIулшивурттал хъирив багьсса чIявусса жагьилтуран кумагру бувссия. Шяраваллил вирдакI хьусса адаминая, чIявуссаннал учай цIакьсса къала махъ бусса кунма бикIайвав му сагъну уний куну».
Ххаллилсса аьлимчунал, бусравсса преподавательнал ва тарбиячинал, уздансса къяничунал, цавува тIабиаьтрал бивхьусса циняв гьунарду дузрайн буккан буван бювхъусса зунтталчунал, элмулул ва жяматрал давурттаха лажин кIялану зий ивкIсса Макьсуд Аьлиловичлул аьпа хIурматрай ва адаврай ябуллалисса бур мунал кулпат Мариян, арсру ва душ, миннал наслу. Акъа­ссар лакраву машгьурсса ва гьунар бусса чичу Мазяйхъал Казбеклул цIа къакIулссагу. Казбеклул мудангу пахрулий кIицI лагай цана гьар ишираву эбратну ивкIшиву ниттиуссу Мазяйхъал Макьсуд, цанма муная чIявусса затру лавхьхьушиву, цува мунал хъунагу, тарбиягу увшиву.
Аьрщарай Макьсуд Аьлиловичлул хъинсса давурттивгу, хъинбалардугу, ххаллилсса наслугу кьабивтун бур. Цува куна дугърисса ва итххявх­сса арсру бур, цалла даву лажин кIялану дуллалисса, гьунар бусса учитель душгу бур, инсаннан кумаг буван анавар бувкнасса, хъунанащалгу, чIивинащалгу хIал бавкьусса, дакI хъинсса инсан хIисаврай цIа дурксса кулпат Мариян бур. Минналми тIювардайгу, дагъусттаннал тамансса агьулданул дакIурдивугу цIакьсса кюру бувну дур Макьсуд Мазяевлул чаннасса цIа.