Пенсиялун «аццул бакIру» къакIулссар

Пенсиялийн увксса инсаннал хъунмур ххаришиву ссая дикIанссар пенсиялия дакъа? Гьай-гьай, кьатIаллил билаятирттай хъунисса пенсияртту бушиврия хавар бакъасса кунма (хавар буну личIи цибанссарча!) мюрщисса пенсиярттая ххари хъанахъисса аьрасатнал агьалинан? Амма ми мюрщисса пенсияртту хъуни буллансса чараннах луглай дакъарча Аьрасатнал хIукумат, цумур дунугу цIусса даву дурну, ягу тIайланма учин, ци аьмал бувну бюджетрай экономика дан хъиннивав тIий дур.

ПатIимат Рамазанова
Вана вай гьантрай СМИ-рдал баян бунни Минтрудрал пенсиялул накопительная частьрал хIакъираву цIусса проект душиву, му проектрайн бувнугу хъаннил чиваркIунналнияр 20 процентрал чанну пенсия ласлантIишиву. Укунсса «ябацIу» хъанний бан багьлай бусса бур, циванни, ссахлунур учирча, хъаннилмур оьрму лахъисса буну тIий. Гьай-гьай, Росстатрал информациялийн бувну, 2014 шинал январь зуруйннин Аьрасатнаву пенсия ласай чIумувун бивсса хъами бусса бур 20, 761 миллион, чиваркI тIурча – 10 миллион. Гьакссагу кьурчIисса хIасиллу дур. ЧиваркI чаншиву ва чан хъанай бушиву мудангу хъаннинсса кьартIагур, къювугур, дардгур, буруккингур. Амма хъанний микку ци тахсирди, миннан пенсия чан буллан? Хъаннил бакъархха арамтал ччяни литIлатIи бувсса. Хъаннингурхха ми цIуллуну, чIарав ччисса. Къаххуйсса экология, хьхьарасса экономика, дагьайкунсса даражалий дакъасса медицина, — граждан дяъвирду, терактру – вайри ва вайннухара лархьхьусса цаймири чиваркI ччяни литIлатIаврил савав. Мунияту Аьрасатнал хIукуматрал хъаннин чан къабуллай пенсияр­тту, бюджет кьукьлан аьркинни зун къаччисса ягу зун къакIулсса чиновниктуралсса, ссаха зузиссарив, ци дуллалиссарив къакIулсса, хIат-хIисав дакъасса паччахIлугърал учреждениярдалсса.
Зул бакIру цIуцIи къабулланна, Минтрудрал проект бартдигьирча, 2040 шиналнин 5,3 миллиард ма­хъун бишин хьунтIиссар тIий бюджет­раву, 2050 шиналнин тIурчарив – 124,7 миллиард. Накопительный частьрай ласун думур ларсун махъ, ми страховая частьрай дагьайми дакъа ласлан най бакъану тIий.
Бур хъаннилми харжру лагьсса бухьувкун, пенсиярттугу лагьсса бикIан аьркинссар тIутIисса экспертъталгу. Социал политикалул институтрал директор Сергей Смирновгума ур мукун тIий. Цумур идаралий, учреждениялий ягу министерствалийри хъаннин личIисса, арамтуран личIисса харжру бусса? Къуллугърал лагь-лахъшиврух бурувгунни харжру личIи-личIисса. Хъаннин лагьсса бивкIссания, мугуя хъами кьюкьин буллалаву хьунтIисса. Мунияту агьали Минтрудрал проектрая рязий бакъа бур уттива. Мяйжанссар, «Единая Ро­ссиялул» ПаччахIлугърал Думалувун оьвкунни Минтрудрал вакилтурайн, му масъала ххалбигьин, яъни чиновниктурахь бувчIин бувара кунни цIусса кьяйдалийн бувну хъаннин пенсия 20 процентрал циван чан бан багьлай буссарив. Социал политикалул комитетрай каялувшиву дуллалисса Ольга Баталинал бувсунни му цIусса кьяйдалия уттива багьавай рязий бакъа бушиву аьрасатнал агьали, пенсия булавриву хъами ва чиваркI цану ккаклан аьркиншиву. Гьаннайсса, пенсиялун «аццул бакIру» къакIулссар. ХIукуматранни «аццул бакIурдил» ихтияр ссуссукьу дувансса проект бартдигьин дакIнийн багьсса.
Гьай-гьай, къахьунссар пенсиялухь, цуманал кислуву бакьинна, чув ххишалану ччива куну цIуххин. Гьарманал кислуву бакьинтIиссар ххуйва-ххуйну! Пенсия бишаврил иширттавухгума гендерная политика хIала къадуллай, гьарманан пенсия бишин аьркинни даврил стажрах, налогирттах бурувгун. Бувсса захIмат хIисавравун лавсун. Ягу захIматсса шартIру хIисавравун ларсун. Так хъами ва чиваркI личIи къабуллай. Аьрасатнал гражданталлу жува. Цалсса Аьрасатнал Конституциялий бакъархха хъами ва арамтал цакуцну къаккаклан аьркинссар тIисса кIану.