Ниттил маз, лакку маз, вил ххаллилшиву!

Дунияллий 2500-нния ливчусса мазру буссар. Амма ниттил маз гьарцаннал ца бикIай. Ниттил маз къаххирассагу цукIуй икIан къааьркинни. Маз! Караматсса бур му! Дунияллий инсантурал дуллалисса гьарзад мазрал кумаграйнур хъанахъисса, дуллалисса.Маз бакъахьурча, жущава куннащал кув, бавкьуну, цачIуну зун къабюхъантIиссар.

Лакку маз бур жуйнма ниттихъал дяъви байсса ва ххира бувайсса мазну. Лакрал, миллат чIивинугу, чIявур чичулт, шаэртал. Муркъилинахъал ХIажинал укун чивчуну бур лакку мазрая:

Ина ттулла, Ниттил маз,
Ттул кашира, ттул гужра.
Къуманий чайсса угьра,
Шадний чайсса балайра!
Лакран чара бакъа лакку маз аьркинссар. Ниттил маз, лакку маз! Вил чIунил ттул чурх таза бу­ккан бувну, пикрирду тяхъа бувай, дакIнил кьудратгу, кашигу хъунна дувай, ницI кунма экьинанисса вил ихтилатрах цукссагу хIаллай вичIидишин бюхъай, бизар къашара. Вил ттюнгъасса чIунил ттул базу-базурду тIуркIу тIутIи бувай, къюкI гьалак дуккан дувай. Да­гъусттаннал халкьуннал шаэр Юсуп Хаппалаевлул цала «Ниттил маз» тIисса шеърирдаву аьщуйн щунну увкуну бур:

Халкьуннал мазгу аьрщир,
Бувгьумур гьанна шайсса,
Жухьра дур утти каши,
Жула мазраха зунсса.
Циксса мазру чIявусса кIулну бурив инсаннан, му хъунмасса талихIри. Лакку билаятрай даву дикIаншиврул хъуру дугьан аьркинссар, шаймур буллан аьркинссар. Циван учирча, буттахъал аьрщарай халкь ялапар хъанай бакъахьурча, жува цуксса леххаву, вев-гьарай тIурчагу, лакку маз ябуван хъинну захIматссар. Дунияллийн аькьлу, тарбия дучIаннин ляхъан бувсса балайрду буссар жулва халкьуннал. Мугу мазри. Жува буржлувссару му маз ябуван. Миллат бакъахьурча, дуниял мискин хъанахъиссар. Маз якъабарча жулва кьимат цир? Маз бакъасса чIумал миллат бакъассар, миллатрал дан-дитанмур дакъа шайссар. ЧчатIгу ниттил мазрай зумух ласласиний нахIуссар, мурччивгу лакку мазрай ппай тIутIиний нацIуссар, ххуллийн дагьсса ххю­­гу лакку мазрай гъалгъа тIиний хъинссар. Ниттил мазрай гъалгъа тIун бюхъайссар дунияллия лавгун махъгу. Цалва маз къаххираманан, чил мазгу ххира къашайссар. Оьрус мазрава бувксса махъру экьибича тIисса цучIав акъассар. Мазру авадан шайссар цайми мазурдивасса мукъурттийну. Инсан чув, ци зуманий ухьурчагу, мазгу ганащал бу­ссар, лакку махъругу ганащал бу­ссар, тачIав хъамагу къабитантIиссар. Миллат бакъа дунияллий яхьун къашайссар. Шанашинийгу, ивзун заназинийгу цучIав вищала гъалгъа къатIий ухьурчагу, гьарца чIумал маз вищал бикIан аьркинссар.
Къатта-къуш бакъасса «цыгантал» тIисса агьлу дунияллий буссар. ХIакьинусса кьини цала мазрай бакъа куннащал кув гъалгъа тIий бакъассар. Тайннал бакIрачIан дуркIсса кьини цукунчIав жулва миллатрачIан къадучIаннав. Шаэр Лоркал увкуссар: «Инсан дунияллийн укканнин, ляхъаннин гьаваллаву бивкIссар ми махъру», — куну. Мунияту «Лакку маз ябувара» тIисса чIумал, «Буванну, къабуванну, ссан аьркинни жунма лакку маз, оьрус мазрай гъалгъа тIунну» къатIий, мунил пикри буван аьркинссар.
Жува ххуллий хьунабавкьуний куннахь кув «как дела?» тIун бикIару. Ци хьунссаххай бикIайссарив къакIулли «цукун ура, ци иш бур, ци хаварду бур?» учирча.Ттун ттунна тIурча лакку мазраяр ххирасса цичIав дакъар. Вана ва куццуйсса бур ттул ниттил мазраясса пикри.
ПатIимат Гучаева, Ккуллал шяраваллил 2-мур школалул 9 «Б» классрал дуклаки душ