Лакку мазрайн бивсса цIарал лама

Аьзизсса лак!
Бачияра жува кIия лаккучу хьунаавкьусса кIанай ниттил мазрай бакъа гъалгъа къатIун. КарчI къадурну, лахьхьин буллан оьрчIан миллатрал маз, цанчирчан мазраву дуну тIий магьирлугъшиву, ламус, ччаву, хIурмат-гьиммат, къирият, инсаншиву.

Гьашину сентябрь зурул 30-нний телевизорданувух ккаккан бунни лакрал «Аьрщи ва агьлу» передачалул сакин бувсса «ккуркки столданухсса» гъалгъа. Гъалгъа бачин буллай бия жаваб дулайсса Мариана МахIаммадова. Ихтилат буллай бия Новостройрайсса магьирлугърал идаралул хъунмур Буттаева ХIабибат.
Ва гъалгъалия ци пикри-зикри хIасул хьуссарив бусан чан-кьанну чIал хьура, му-та хьхьичIун дагьлай. Ттигу къачIалссар, нагьлил ккурч зия къадайссар увкуну, кьаст лахIав ва ттулва пикри бакIуйн буккан бан.

Яла-яла ттул гъалгъа ХIа­би­батлуяр. Ва бур хъинну ххаллилсса, иминсса, сахIибулхайр дусса, ххишала бакъа ттюнгъану, цила багьайкун бюхханну балай учайсса, цила дуллалисса даврил ялув хIарачат буллалисса инсан. Ттигъанну жула Дагъусттаннал хъуншагьрулий, циняв тамашачитал дазу-зума дакъа, хъинну рязину личIансса, лакрал балайрдал байран дунни. Тамашачитал барчаллагьрай бия, навагу миннацIун акьлай, ттулва душ кунма цуппа ХIабибат (аьпа биву ттула ниттингу цIа ХIабибат диявхьукун) ттунма ххирашиву ашкара буллай ура. Утти бучIанну га гъалгъалийн. ХIабибатлухьхьун махъ буллуну, гъалгъа буллай чан­сса чIун лагайхтура, хIисав хьунни лакку мукъул хъирив чара бакъа оьрус махъру ишла буллалаву. Ца 9-10 дакьикьалийсса (минутIрайсса) гъалгъалуву, магьирлугъралссагу буллалисса, миллатрал мазрал ялув бацIавугу дан буржлувсса инсаннал ишла бунни 73 оьрус махъ.

Ххирасса буккулт! Цаймигу нара мазрал ялув чирчусса макьалардаву кунма, бачияра, ца хIазран кунма, вай 73-гу оьрус мукъува цаппара лакку мазрайн таржума баннуча ХIабибатлул гъалгъалувусса махъру: встреча – хьунабакьаву; танец – къавтIаву; конечно – гьай-гьай, гьалбатта; только – анжагъ, дахьа; не только – ца му бакъа; но – амма; живой – зирангсса, дирисса, уттавасса; исполнение – бартбигьаву, мурад бартлаган баву; детское – оьрчIал, оьрчIшиву; творчество – магьирлугърал ххазина; полностью – щалва; талант – пагьму, гьунар, бюхъу; почти – сайки; во-первых – цалчин; бездарный – пагьму бакъасса, бюхъу бакъасса; более – ххишала, ялу-ялун; молодость – жагьилшиву; герой – виричу; не зря – оьбанма бакъа; народ – халкь; Новолак – ЦIуссалак; например – масалдаран; активно – чялишну; пригласить – оьвчин, нану чин; составить – салкьи бан, дузал бан; вообще – аьмну, чIивину, аьдатрай; потому – мунияту, мунихтуну, мунин бувну; обязать – буржну бишин; особенно – хаснува; этаж – зиву; заказ – тIалав дан, хIадур дан; условия – шартI, тагьар, сант; какой-то – цирив-ца; значит – туну, мукун бухьувкун; продажа – даххаву, билетру баххаву; внимание – аякьа; специалист – сянаткар; вскоре – чIал бакъа; совсем – лап, тамамну, щаллуну; переселенцы – бизан бувми, бизан бувсса; десять – ацIва; так – укун, мукун ва куццуй; удивительно – аьжаивсса, махIатталсса, тамашасса ва м.ц.
Бачияра ванийну гьа баннуча, цинявппагу 73 махъ шикку таржума буллан аьркиншиву дакъахьувкун. МахIатталшиву ца дур, ва куццуй ниттил мазрая хъурунхъусса дулаллисса, маз зия буллали­сса инсантал цукун гъалгъа тIун бикIайривав ичIува, оьрчIащал, гъан-маччанащал, жяматраву, даврий.
На хьхьичIавагу чивчуссия, ттигу цал тIий ура: жунма аьркинни, агана жува лакну ливчIун ччай бухьурчан, мазрал ялув бацIан, сий дуну чIалан лакку мазрай гъалгъа тIутIаву, цачIун хьун ва цIарал лама лещан бан къабюхъарчангу, цахъивагу лагь бан.
Жунма къаоьккину хьун­ссия, агана магьирлугърал даврий зун ччисса сянаткартурал дянив бяст-ччал баян бувну, ххув хьуманайн му даву тапшур дуваварча. Ялагу, ххуйну лакку мазрай чичингу, буккингу, ихтилат бангу къакIулсса инсан халкьуннай каялувшиву дувайсса къуллугърай къаитаван, цанчирчан, ниттил маз хъанай буну тIий гьарца затрал гьануну. Маз жула яла ххирамур, багьа бищун къашайсса хъусну хъанахъиссар. Гьарцаннан кIулну бикIан аьркинни цалва ниттил маз къакIулма му яла аьсивну ливчIсса инсан ушиву, цува цурив къакIулсса инсан ушиву.
Аьзизсса лак! Бачияра жува кIия лаккучу хьунаавкьусса кIанай ни­ттил мазрай бакъа гъалгъа къатIун. КарчI къадурну, лахьхьин буллан оьрчIан миллатрал маз, цанчирчан мазраву дуну тIий магьирлугъшиву, ламус, ччаву, хIурмат-гьиммат, къирият, инсаншиву.
Цал ялагу хъунмасса тава­къюри чичаву 2015 шинайн­сса «Илчи». Ва гьарца цува лаккучура тIисса инсаннал ужагъравун духхан лайкьсса, кьимат бищун къашайсса хъусри.
Лакку мазрайсса кказитру ва журналлу («Илчи», «Ассалам», «ЦIубарз», «Зунттал хъами», «ЧIавалачин») чичаву дайдирхьуссар сентябрьданий, къуртал хьунтIиссар декабрьданул 15-нний 2014 шинал.
Анавар буккияра вай ялув кIицI лавгсса кказитру ва журналлу чичин 2015-ку шинайнсса.
ХIусманхъал МахIаммад,
ш. Хъусрал ЧIар