Гьунар бусса къавтIала – утти киноравугу

kol_7Уттигъанну Каспийскалий «Москва» кинотеатрдануву хьу­ссия «Расул Гамзатов. Мой Дагестан. Исповедь» цIани­лусса художественно-документальный кинорал презентация, хъинну чIявусса инсанталгу, миннавух ДР-лул БакIчи Рамазан АьбдуллатIиповгу, гьурттуну. Му киносуратрал сценарий чивчу­ссар, кIулсса куццуй, Рамазан ХIажимурадовичлул ва Азирбижаннал халкьуннал чичу, цIанихсса кинодраматург Рустам Ибрагьимбековлул. Ва фильмравух гьуртту хьусса даврил ва оьрмулул опыт бусса артистурал, цаймигу пишакартурал цIардал сияхIрал бакIрай дия оьрмулул чIаванугу, гьунар бусса оьрчI ХIажи Ибрагьимовлул цIагу. Ва чIава актер лакрал миллатраясса ушиву кIул шайхту хъиннува ххаригу хьура, пахругу багьунни.

Бадрижамал Аьлиева
ХIажи Ибрагьимов ур «Ватан» къавтIаврил ансамбльданул солист. «Расул Гамзатов. Мой Дагестан. Исповедь» фильмраву ХIажинал дургьуну ур чIавасса Расул ХIамзатовлул роль. Ва кьини презентациялувух гьуртту хьуминналгу, махъ ва фильм ккаркминналгу ца зумату кунма кIицI лаглай бия ва оьрчIал хъунасса шаэрнаха лащаву: лажин, пиш, къуццу тIутIаву, зана-кьулушин. Аьрасатнал Чичултрал союзрал правлениялул цалчинма секретарь Геннадий Ивановлуя, Расул ХIамзатовлул душру СалихIат ва ПатIимат ХIамзатовхъая байбивхьуну, укунмасса тамашачитурайн бияннин, циняв хIайран бувну бия ва чIава артистнал гьунарданул. СалихIат ХIамзатовал увкусса ку­ццуй «ванаву шаэр цувава чIалай ия, ва анжагъ лавхьхьуну акъаяча хъунасса шаэрнаха, шаэрнал рухI ванаву дирхьусса хханссия». Гьунар буссаннуцIун, ХIажи ур пахру-ххара бакъасса, бусласимургу нач-начну бусласисса, гъалгъа чIяву бакъасса оьрчI.
Ва киносуратраягу, цалва оьр­мулиягу цIухху-бусу буван хьунабавкьура на ХIажи Ибрагьимовлущал.
— ХIажи, буси виятува, вилва мархри чассарив, чув дуклай уссарав.
— Ттул ппу Ибрагьимов Эльдар Ккуллал райондалийсса Къяннал шяравассар, нину Ибрагьимова (МахIаммадова) Гульнара бур бачIи Лакрал райондалийсса ЧIарттал шяравасса, бачIигу ГьунчIукьатIрал шяравасса. Ппу зий ур мебель дай цехраву, нину — шаппа, ичIаллил кушурдаха зий, ттулсса буллай. На ура нитти-буттал ца акъа акъасса арс.
Дуккаврия тIурчаннив, на дуклай ура МахIачкъала шагьрулул 17-мур школалий 9-мур классраву. Ттун дур 15 шин. Оьрмулул 5 шин хьуния шинай занай ура къавтIаврил «Ватан» ансамбльданувун, 10 шинни на му коллективраву. Ца хъунмасса кулпат кунма куннахух кув лавгун, зий, лахьлай буру, уссурвал, ссурвал кунма, куннащал кув бавкьуну нахIуну.
— «Ватандалийн» бувкнавхьур, буси зулва коллективрал аьрххирдая. Зу чIа-чIаннин лагарухха Аьра­сатнал личIи-личIисса шагьрурдайн, дунияллул хIукуматирттайн. Яла-яла цуми аьрххирду дакIний ливчIри?
— Гьарцагу аьрххи хъинни, ва лащинсса хьунни, та ххуйсса хьунни учин къахьунссар, гьарцаннул дур цилла ляличIишиву, гьарца аьрххилия махъ личIи-личIисса, амма цинявппагу яргсса, асарду бикIай. Яла-яла дакIний ливчIунни Венгриянавунсса, Турциянавунсса аьрххирду. Гьарца кIанттул дур цилла ххуйшивуртту. Лавгнийгу архIал къавтIий, архIал бигьалаглай, цIу-цIусса кIанттурдащал кIул хъанай, сайрданий буккару ца кулпат кунма.
— Киноравун, хъунасса шаэрнал рольданийн, цукун агьра?
— Ттун ттунмавагу хIисав къавхьуна, ттунмавагу хавар бакъа агьунна, тIайламур бусан, ва фильмравун. Ца кьини, жулла къавтIавурттал репетициярдай буна, залданувун бувкIунни ца группа. Муниннин жухь бугу къабувсуна цучIав учIаншиву. Кьюкьрай бацIан бувну жу, цаппарасса оьрчIру, миннавух нагу, язи бувгьунав. Миннавагу Расул ХIамзатовлул рольданийн ахиргу на увцунна. Ялагу жул коллективравасса цаппарасса оьрчIру бувцунни му фильмравусса цайми рольлайн. Ми гьурттусса сюжет дуссар фильмраву, шяраваллил оьрчIру лачIун буклакисса. Мукун, дакIний-мазрай бакъана, агьунна на киноравун.
— Мунил съемкарду цукун, чув хъанай дуссия? Вилламур рольданущал цукун лавра ина, захIматну бияв?
— Ва фильмрал съемкарду хьу­ссар 2013 шинал гъинттул, Хъунзахъиял райондалий хъунасса шаэрнал буттал шяраву ЦIадав ва ва райондалул цаймигу шяраваллаву, мукунна Ккуллал райондалийсса 1-мур ЦIувкIуллал шяраву, Ахъушиял райондалий Бархъаллал шяраву, МахIачкъалалив, Дарбантлив. Хъунмур ва агьаммур давурив Хъунзахъиял райондалий дурссар. Москавлия бувкIунни хъунмасса съемочная группа: гримертал, костюмертал, оператортал, 3 режи­ссер ва мукунма цаймигу пишакартал. БачIи барз барду Хъунзахъиял райондалий съемкарду дуллай.
Роль дугьан мукссава захIматну бакъая, бунугу, ттуйнна вихшала дурния махъ, даву дан багьлай бия. Съемочная группа буслай, кумаг буллай бия цукун ци дуллан аьркинссарив. Хъинну тIааьнну бия цалла даву ххуйну кIулсса ва дакIнийхтуну дуллалисса пишакартуращал зун. Хъунмасса барчаллагьрай ура съемочная группалийнгу, ххаллилсса даврихлугу, жува ва киноравун буцаврихлугу. Барчаллагь жулва, дагъусттаннал, артистурангу. Миннащал зунгу хъинну бигьану, тIааьнну бия. Ва фильм ласунсса пикригу хъинну ххуйсса пикри бур Рамазан АьбдуллатIиповлун ва Рустам Ибрагьимбековлун хьусса.
— Ва фильмраву дур сюжетру ина чай, ттуккуй щяивкIссагу. Муниннин цалагу щяивкIссарав ина чай?
— Ва киноравух гьуртту хьуннин цалагу къащяивкIссара. Муниннин ца зурул хьхьичI занай уссияв чай щяикIан, ххяххан бан лахьлай Каспийскаллал бухмур трассалийсса Ипподромрайн «Джигит» клубравун. Амма, тIайламур бусан, микку ттун личIийну цичIав къалав­хьхьуна, вари чинсса ккаккиярттайн къаивунна. Хъунзахъиял райондалий съемкарду дайдишайхтурив ттуща бигьана щяикIангу, ххяххан бангу хьуна чу. Чу цуппагу ххаллилсса бия.
— Кино ласласисса кIан­ттурдайсса шяраваллил инсантурал зу цукун кьамул бурду? Гьантта чув бацIайссияв?
— КIанттул инсантурал жу гьакссагу ххуйну кьамул бувнав. ЦачIара ду-дакъамур жучIан ларсун бучIайва, дуки-хIачIия, жу хъамалу буван. Киноравусса авурсса дучри ва ттукригу Хъунзахъиял райондалийсса шяраваллал инсантурал буллунни. Аьркин хъанахъимур, диял къахъанахъимур минначIату ласайссия. Гьанттагу минналва буцайвав цачIанма. Масалдаран, режиссер ва на хIаласса цаппара­сса инсантал цавайнначIа, гайми цайминначIа бацIайссияв. Яла лавгру ЦIувкIрав, пагьламантал хIаласса сюжет ласун.
— Ина муниннин кIа чулухун, яруссаннал районнайн, зунттавун, ивссияв? Цукунсса тIабиаьт, кIанттурду бия?
— Ттул, жулва лакрал зунттавун, шяраваллавун иярча акъа, та чулухунсса аьрххи багьну бакъая муниннин. Хъинну ххуйсса кIанттурдугу, хъамал ххирасса ва ми кьамул буван кIулсса инсанталгу бия. ТIабиаьт, жулламуниха къалархьхьусса, цамур куццуйсса дия, ча-чунгу вацIри, марцIва-марцIсса гьава, караматсса зунттурду.
— Ва фильмрал презентациялий сахIналий ДР-лул БакIчинал, вин бахшиш дуллайна, вихь лагьну цирив увкуна…
— «Молодец! Ххуйну роль дургьунни!» увкуна. Ххаришивугу дия Президентнал чIарав сахIналий нава авцIуну ушиврия, амма цирив ца нигь, гьалакшивугу дия, оьрус мазрай учайсса куццуй, нава «не в своей тарелке» усса асар бия.
— Муниннин, Москавуллал халкьуннал дянивсса кинофестивальданул лагрулувугу, Москавлив хьунни ва фильмрал премьера. Муний уссияв ина?
— Уссияв мунийгу. Фильм цурда ккарккун махъ, кинофестивальданул сакиншинначитал, критиктал, журналистал бавтIун, му ххалдигьлай бия. Дагъусттаннаймур презентациялийн «Расул Гамзатов. Мой Дагестан. Исповедь» фильмрацIун бавхIусса инсантурава, мунил съемочная группалува анжагъ Рустам ва Мурад Ибрагьимбековхъул бувкIхьурча, Москавлиймур презентациялий цинявппагу бия: Василий Лановой, Вахтанг Кикабидзе ва м.ц. Миннащалгу кIул хьун, ихтилат буван хIаз бия…
— Ми вихь ци тIий бия, вил даврия рязийну бияв?
— Бия: «Молодец! Роль ххуйну дургьунни» тIий. Умуд бур ми мяйжаннугу ттулла даврия рязийну ливчIхьунссар тIисса.
— Ина Каспийскалийн «Москва» кинотеатрданувун му фильмрах урган вилва классращалгу лавгунна. Цукун кьамул дурди миннал вил даву?
— ТIайлассар, лавгру жу МахIачкъалалия Каспийскалийн классращалгу му кинорах бурган, классрал каялувчинащал. Цинявн­нан ххуй дирзунни ва киносурат. ЦIухлай бия цукун, ци дуллай бивкIссарив, съемкарду цукун хъанай диркIссарив. Ттунгу хIаз бия ттулва классращал цIунилгу урган фильмрах.
— Киноравусса вилла цалчинсса даврия махъ гихуннайсса планну даххана хьурив? Ссаха зунсса пик­ри бур школа буккайхту?
— Киноравусса «дебютрая» махъ гихунайгу кинораву гьуртту хъанансса гъира чантI увкунни. Школа бувккуну махъ пикри бур Москавлив Театральныйлувун дуклан уххансса.
— Хъунасса шаэрнал роль дургьуния махъ, му кинораву бюхттулсса личность Имам Шамиллущал «хьунаавкьуну» махъ Расул ХIамзатовлул творчество ва дагъусттаннал тарих куртIну, хъирив лавну лахьлансса гъира гьаз хьухьунссар виву…
— Расул ХIамзатовлул творчествалущал уттинингу кIулссияв, мунал шеърирду лахьхьайссия. Вания тинмайрив хъиннува ххуйну лахьланна, гьану-чIанулун агьну. Тарихгу гьарцаннан кIулну бикIан аьркинни. Ккавкказуллал дяъви, Имам Шамил — утти тарихрал вай лажинтру дагъусттаннал тарихрал дарсирай дикIу, укунна дикIу хъиннура куртIну лахьланна.
— ТIайлабацIу баннав вин, ХIажий, вания тихуннай дуллалисса цинярдагу давурттаву, къавтIавурттаву бикIу, кинораву бикIу.