КIиллайнна дур цIу

ostto_21Август зурул 27 – нний 10 шин там хьуссар ДР — лул миллатирттал политикалул, информациялул ва кьатIаллищалсса дахIавурттал цалчинсса министр МахIаммад-СалихI Гусаев пIякь учин увну.

МахIаммад-СалихI Гусаев увссар 1951 шинал июль зурул 6 – нний Агъуллал райондалийсса Цирх тIисса шяраву. Къуртал бувссар Да­гъусттаннал паччахIлугърал университетрал тарихрал факультет. Зий ивкIссар ДГУ – рал профкомрал хъунаману. Гихунай зий ивкIссар комсомолданул ва партиялул давурттай. УвчIуну ивкIссар ДАССР – данул халкьуннал депутатну, Агъуллал райондалул халкьуннал депутатътурал советрал исполкомрал хъунаману.
1991 шиная гихунай зий ивкIссар Дагъусттаннал Правительствалуву: ивтун ивкIссар ДАССР – данул миллатирттал иширттал паччахIлугърал комитетрал хъунаману; 1994 шинал ивтссар ДР – лул миллатирттал ва кьатIаллищалсса дахIавурттал министрну, гихунай миллатирттал политикалул, информациялул ва кьатIаллищалсса дахIавурттал министрну. Цаппарасса чIумул дянив биттур буллай ивкIссар ДР – лул мюхчаншиву дуруччаврил советрал хъунаманал буржру. ИвкIссар ДР – лул ХIукуматрал президиумрал членну, Аьрасатнал кьатIаллил билаятирттащалсса дахIавурттал министерствалул консультативный советрал членну.
Лайкь хьуссар: Чувшиврул ордендалун, Халкьуннал дусшиврул ордендалун, личIи-личIисса медаллан; Дагъусттаннал госслужбалул бусравсса зузалал цIанин; ДАССР – данул Верховный Советрал Президиумрал ХIурматрал грамотардан.
МахIаммад-СалихI Гусаевлул цIа дирзун дуссар МахIачкъалаливсса Республикалул кказит-журналлу итабакьайсса комплексран, Дарбантуллал райондалийсса Чинар шяраваллил ва Агъуллал райондалийсса Буршагь шяравусса школарттан, Чинар шяравусса кIичIиран.

Зулайхат Тахакьаева
Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунама Аьли Камаловлул ца ххуллух бувсуна га иш хьун хьхьичI хьхьуну цанна ккарксса макI. «Ца шяравалу дия цIараву. Гикку цIу лещан дуллай ияв навагу. ЦIу, лещан дурну дунува, лултту кIиллайнна дия. КIюрххилва ттун бавуна Дагъусттаннал миллатирттал иширттал, печатьрал ва кьатIаллищалсса дахIавурттал министр МахIаммад-СалихI Гусаев пIякь учин увшиву. Га уччин шяравун лагайхту ттун ттулла макI дакIнийн дагьуна. Гана га дия ттун макIра цIараву ккарксса шяравалу. Гания шиннайгу ттун га макI ччя-ччяни дакIнийн дагьай…»
Ттунгу Аьли Камаловлул бувсъсса макI ччя-ччяни дакIнийн дагьай, гьарца ттула коллега оьрмулуцIа увтари. КIиллайнна дур цIу Да­гъусттаннай ацIра шинал дянив. Щарай дур аьрщи. Гьамин, МахIаммад-СалихI Гусаев ивкIусса 2003 шинал август зурул 27 – нния шинмай байбивхьунни Дагъусттаннай журналистал кьатI буллалисса лухIисса тарих. АцIра шинал лажиндарай Дагъусттаннай тарихравун дагьунни 17 лухIисса кьини – вайнна миннувасса цаппара: майрал 20 – мур кьини – 2005 шинал бивтун увтссар ДР – лул миллатирттал политикалул, информациялул ва кьатIаллищалсса дахIавурттал министр Загьир Арухов; июнь зурул 28-мур кьини – 2005 шинал бивтун увтссар Загьид Варисов; мартрал 21-мур кьини — 2008 шинал бивтун увтссар «Дагестан» ГТРК – лул хъунама ХIажи Абашилов, ОРТ каналданул корреспондент Илияс Щурпаев; сентябрь зурул 3-мур кьини – 2008 шинал бивтун увтссар «Мир вашему дому» тIисса исламрал передача дачин дуллай ивкIсса Аьбдуллагь Аьлишаев; август зурул 11-мур кьини – 2009 шинал бивтун увтссар «ХIакъикьат» кказитрал хъунама редакторнал хъиривчу Аьбдулмалик АхIмадилов; июль зурул 28 –мур кьини – 2011 шинал бивтун увтссар ДР – лул Президентнал пресс-службалул ва информационно-аналитикалул управлениялул каялувчи Гьарун Кьурбанов; декабрь зурул 16-мур кьини – 2011 шинал бивтун увтссар «Черновик» кказит тIивтIусса ХIажимурад Камалов; июль зурул 9-мур кьини – гьашину ивкIуссар «Новое дело» кказитрал хъунама редакторнал хъиривчу АхIмаднаби АхIмаднабиев.
Ва бивтун увтсса кьини ДР – лул чIумуйнусса Президент Рамазан АьбдуллатIиповлул увкуна: «Ва лавгмунива бивтсса ккуллар,» — куну. Тасса-танинниннивав жуйнма лавгмунива ккулларду битлантIисса?!
БучIантIимунивассавагу ба­къарвав тIиссагур нигь дусса.
Ттун дакIний бур нава чIивиний жула шяраву ца чIивисса душ хъинну инжитну, кIани-кIанттурдайх буцлай цIуцIаву кIул дан къахъанай шинну ларгун яла луттирал инсанначIан бувцуну, жиндалий ччан бивзун бур тIий ганал хъин бувсса иш. Ца ххуллухь ца хъамитайпагу (цуппагу чIивинийва лав­хьхьуну ххуйну Кьуръан кIулсса) бия буслай, цилва душ шания бизаннин ччанну махъу-хьхьичIунмай кIура бавну лявкъушиву, щяйтIаннул бувссар тIий, яла га луттирал инсаннал хъин бувшиву. Мукунсса хаварду чIявусса бавссар, хIакьину циванни мукунсса ишру оьрмулуву хьунакъабакьайсса куну цIувххукун га хъамитайпалул тIива: «ЦIанакул щяйтIантгу, жиннугу инсантуравун бувххун бакъарив, ттул душ?»
Мяйжаннугу… ВахIши хьуну буру жува, жанавартрал жинсру хьуну дур жуйра.
Иттарщин дакъа битлай бур цавай хъазамравун, гайми ттиликIрахун. Жува ясир бувну буру щялмахъралгу, кьадаршиврулгу рушватручитуралгу. Инсаннал кIулшилуща лаласун къашай­сса ишру ялу-ялун чIяву хъанай бур. Хъанахъимунил жунма исватну чIалачIи буллай бур жулва бан-бит бакъашиву, жула оьрмулул мяъна чIиришиву, дунияллул видачIрашиву, чариввагу къакIулсса гужирдал хьхьичIсса жула хьхьарашиву. Укунсса иширттаву ссавур бусса жула гуж? Сситтуйсса цаппара батIавуртту къахIисавну, хьумургу мютIийну кьамул бувну, гихунмайгу яхъанай буру жува. Амма мукунсса батIавурттайгу ялу-ялун цIу чан хъанай бур.

Аьпалул митинг хьунни
Август зурул 27 –нний Ма­хIачкъалалив хьунни мунал аьпалун хас дурсса митинг. Гъинттул 2001 шинал Гусаев уссия даврийн нани ххуллий цала къатрал подъездраву хьусса пIякь учаврийну кIусса щаву дирну. КIира шинава тIурча министр ивкIуссар дя-дяхтта дяхъуншагьрулуву, ганал машина светофорданий бавцIусса кIанттай.
Митинграй гьуртту хьунни ДР – лул ХIукуматрал хъунама Аьбдуссамад ХIамидов, ДР – лул миллатирттал политикалул министр Алексей ХIасанов, печатьрал ва информациялул министр УмархIусман ХIажиев, вице-премьертал Анатолий Карибов ва Рамазан Жяъпаров, МахIаммад-СалихI Гусаевлул дустал, гьалмахтал.
Митинг тIиртIуна ДР – лул ХIу­куматрал хъунаманал хъиривчу Рамазан Жяъпаровлул. Ванал кIицI лавгуна га кьини МахIачкъалалив хьунтIишиву хьхьичIунсса паччахIлугърал иш­ккакку МахIаммад-СалихI Гусаевлул аьпалун хас дурсса мероприятияртту.
«Щалва ганал оьрму ва даву хас дурну дия дагъусттаннал халкьуннан, Дагъусттаннал цашиву цIакь даврин, Дагъусттан Аьрасатнаву ябаврин. Ганал аькьлу-кIулшилулгу кабакьу бувсса тай шиннардий Дагъусттан захIматсса тагьарданува буккан бан,» — увкуна Рамазан Жяъпаровлул.
Цалва ихтилатраву ДР – лул печатьрал ва информациялул министр УмархIусман ХIажиевлул кIицI лавгуна гаксса яргсса, итххявхсса инсанная ларгсса чIумуй гъалгъа тIун бигьану бакъашиву. «Дустуран ва даврил уртакьтуран га дакIний ливчIссар аькьлу бусса, ххаллилсса инсаншиврий. Халкьуннаву яхьу­ссар ганал чаннасса аьпа,» — увкуна министрнал.
ДР – лул вице-премьер Анатолий Карибовлул кIицI лавгуна политикнал ва бюхъу бусса сакиншинначинал хасиятирттацIун МахIаммад-СалихI Гусаевлуву цачIун хьуну диркIшиву инсаншиврул яла ххуй-ххуйми хасиятругу.
«ЧIявуссаннан га дакIнийссар ца яла захIматмур министерствалул каялувчишиврий. Ганая дакIнийн бичланмур чIявур. Цала хъинсса хасиятирттайну жяматрал итталу­сса инсан ия,» — увкуна Анатолий Карибовлул.
ДГУ – рал филологиялул факультетрал декан Шяъван Мазанаевлул кIицI лавгуна МахIаммад-СалихI Гусаевлул цIа университетраву уттаранна душиву, цанчирча ганал цала захIматрал ххуллу гива байбивхьуну буну тIий. «МахIаммад-СалихI МахIаммадовичлул цаяра мукьах кьариртссар марцIсса ва уздансса цIа. ХIакьину ганал даву ва пикрирду бачин буллай буссар ганал тарбия бувми,» — увкуна ванал.
Митинг къуртал хьуна Ма­хIаммад-СалихI Гусаевлул аьпалул улттучIа тIутIив дишаврийну.

Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунама Аьли Камалов МахIаммад-СалихI Гусаев дакIнийн утлай
Ххаллилсса каялувчи ушив­руцIун МахIаммад-СалихI Гусаев ия, комсомолданул, партиялул, административ ва правительствалул школартту бивтсса, оьрмулул биялсса опыт бусса инсан.
Цуксса хъунисса къуллугъир­ттай зурчагу, инсаншиврул хасиятру дакъа къадуруна. Ми хасиятир­ттал кIункIу байва ганачIан халкь. Душманнаягума дус ан бюхъайва ганаща. Цалами хIуччарду буручлачийнигума, цама кьюкьин къаайва. Ца яла хъунмур ва захIматмур министерствалул каялувчи хIисаврай ганан багьайва информациялулгу, диндалулгу мурадру буручлан. Мунийн бувну, цалла кIулшиву гьарта-гьарза дан цала ялув зийнасса инсан ия. Цанма къакIулсса суалгума «ттун ва тема щаллуну къакIулли, на хIарачат банна лагу-лархьхьуну, зул суаллахьхьун жаваб дулун» учайва. Цанма къакIулмур кIул мишанну дуллан цукунчIав къаикIайва.
МахIаммад-СалихI Гусаев ия ДР -лул миллатирттал иширттал, информациялул ва кьатIаллищалсса дахIавурттал цалчинсса министр, бивтун увтссар ванал хъиривма министргу, муния мукьах таман­сса цайми журналисталгу. Амма царагу дело ттигу дурассар аьч дан. ЦIанакул дур вихшала ми ливтIуми лякъинссар тIисса. Цанчирча хIакьмур та-бунугу ялун личайссар. Му бакъассагу, билаятрал Президентнал баян бунни журналистал литIаврил хIакъиравусса силистталул ялув цува ацIантIишиву, Дагъусттаннайн ми делардал хъирив лаянсса пишакартал тIайла буккантIишиву.