«Макь ва мякь»

fstog_2Ларгсса шинал ЧукIнатусса шаэр МахIаммад Оьмаровлул чивчусса «Макь ва мякь» тIисса му дунияллийн бувккунни. Мунивусса гьанумур произведение «Макь ва мякь» поэма хас бувну бур, хъунмурчIин, жагьилну унува аьпалул хьусса цала арснан – Нажмуттиннун, цала ссурахъил Шамиллул арснан – Гъаппаллун ва цайми-цаймигу чIун дияннин ахиратрал хьусса оьрчIан ва душваран, миннал нитти-буттал дакIру къума лагаврин. Ва лу бакъасса МахIаммад Оьмаровлул 2011 шинал чивчуну бур «Вилах» тIисса хъунмасса лу ЧукIуннал умматрая, тухумирттая, ватандалул цIанийсса дяъвилуву жанну харж дурминная, Совет хIукумат хьуннинсса багьу-бизулия ва цаймигу чIявусса шеърирду.

Цува МахIаммад Оьмаров ХIажимусал арс ур хIакьсса лаккучу, Лакку билаятгу ххирасса, цайми-цаймигу хъуними ва жагьилми лакку аьрщарайн кIункIу буллалисса, ччаву хьунмуния кказитирттай ва луттирдай чичлачисса, яла хьхьичIунми шаэртурал кьюкьлуву икIан аьркинма. Шаэр ва журналист ПатIимат Рамазановал, «Макь ва мякь» поэмалул редактор, МахIаммад Оьмаровлул чивчумуний махIаттал хъанай, хъинну лавайсса кьиматгу бишлай ва поэмалун.
МахIаммадлул поэмардай ва ттинин чивчусса назмурдай жунгу хъинну дакIру даркьунни. Жун хъунмасса пахругу бур жула шяравачу, маччачу МахIаммад Оьмаров хъинну итххявхсса шаэр ушиврия, цайминнан бусравсса, цала багьайкунсса, буттал кIану ххирама, цалвами ва махъссагу маччами, мукуна лакрал щархъалми хъуниминнан ва жагьилминнан муаьллимнал кIанттайма ушиврия.
«Макь ва мякь» цала арс Нажмуттиннун хас бувну бухьурчангу, ванил мяъна ласурчан, ва хъанай бур цинявппагу аьпалул хьусса оьрчIан ва душваран, гайннал нитти-буттахъан, уссу-ссурвавран, ляхъиндалун дакIнин бюххансса, ахиратрал хьуми дакIнийн багьлай хьхьичI бацIансса поэма.
МахIаммадлул чивчумур мяйжан буван ванал арс Нажмуттин, аьпа биву, 2010 шинал оьрмулул 46 шинаву, яла-яла цалва мюрщисса оьрчIан ва кулпатран аьркинсса чIумал, оьсса цIуцIаву дахчуну оьрмулува лавгунни. Гагу уссия, цала ппу куна, хъинну инсаншиву дусса, хIала-гьурттусса, иш багьсса кIанттай кумаг-ка бакьин хIадурсса, хъинну ччаву дишинсса, цалва оьрчIру, нину-ппу ва ляхъин ххирасса.
Поэмалул редактор ПатIимат Рамазанова вава поэмалуву Нажмуттиннуя чичлай бур: «Аьпа биву, Нажмуттин ттун бавал къаувсса уссу, дусъя. Бавал симан кунма, Лакку билаят ххирасса патриотъя, бюхттулсса гьунарданул, инсаншиврул заллуя, уздансса зунтталчу ва аристократъя, Лакку билаят ябуван, буруччин чялиш увкминнавасса цая».
Мунияту буттал «Макь ва мякь» поэмалуву цалва ялун бивсса балаллуяту – Нажмуттин оьсса цIуцIаврил бас аврияту ва кьурчIишивруяту балайлихчIин цIухлай ур:

«Цукунни байсса тти лялиян ниттил,
Чувшиврий дайсса къювулий буттал,
БухIлай бухIантIисса цукунни БатIил,
Гъан-маччами вих бан шайсса ци тIийри.
Оьрму бяливчIссар тIий
жул Нажмуттиннул, —
ОьрчIан аьзиз буттал,
Кулпатран ласнал,
Нитти-буттал арснал,
Ссурвавран уссил,
ЧIаххуран гъанчунал,
Гъаннан хъунчунал,
Инсаннан хIалу дурккун дакI дулун,
ДакI рахIат дан
дарчIу чил дард ядувул???».
2001-кусса шинал итабавкьумур лугу «Вилах» хъинну хъирив лавну, 1880-ку шиннардия шинмайсса архиврал чичрурдугу гьаз дурну, ЧукIуннал жяматирттал тухумирдая, гайннал багьу-бизулия, колхозирттал иш-ахIвалдануя, ватандалул цIанийсса Хъун дяъвилийн лавгминная, щарнил хьхьичIунсса давурттая, хIукуматрал буллай бивкIсса кумаграя чивчусса хъунмасса цалчинмур лу хъанай бур.
ЧукIуннал жямат ваниягу хъинну рязийну, МахIаммад Оьмаровлухь, цIуллу-цIакь уван цув, хъунмасса барчаллагь тIий бур.
Арбухана МахIаммадов,
Аьвдулкьадир НякIучиев