«ТIутIайх бичланшиврул бяълилул мурхьру»

Абачара ХIусайнаев

АхIмад-хан Султан – ссавнил пагьливан

Ххиссар бирлиянтру
Бюхттул зунтталу,
Ххиссар пагьливантал
Щунул щутталу.

На кIучI анна ина,
Ссавнил пагьливан,
Ссавний тархъан авчий,
АхIмад-Хан Султан!

Ина, ссапар бавхIун,
Ссавнийн лавхъукун,
Пулеметрал кайму
Канил дургьувкун,

Агь, чIа тIун икIай щин,
Лагай къазразан
Бан-битан бухлавгсса
Аскисса душман.

Пар чавай – кьутIавай,
Тиха личавай,
БивкIулул ххют куна,
Хъирив агьавай,

Уккан ара ина
Ламарал ххуттайн,
На акъа цур тIисса
Хъару ду душман.

Магьи-душнил чIантIив,
Мюрш оьрчIал мурччив,
Дагъусттан барзунттал
ТалихIрал тIутIив.

Дуруччай, ссавницIух
ЦIу ларчIсса чIумал,
Вил пулеметирттал
ЧIутIул чявхъардал!

ПIякь тIий, хъяхъатIий бур
Муххал ххуллурдай,
Ларххунма бур лухIи
Душру Мюнхеннай.

Ялугьлагьу, душман,
Ттигу бивкIулух,
Паранну машиннал
Кьисас-ххурххулух!

Мирза МахIанмадов

Ккуллалул цIалцIи

Ца ттуплил ккуллалул цIалцIив щунуя
Жуйнна кIиннайннагу щавурду дирсса:
Ина аьрщараву кIучI ан багьуна,
На аьрщарал ялув сагъну ливчIура.

Ина жандалучIа бувна аманат:
«Лажиннича, уссу, буси ттул ниттихь…»
Багъишлагу ити, хьура хиянат:
Цукунни бусайсса вияту ниттихь…

Хьунаавкьуссияв на вил ниттищал,
КIюрххил ттурлу куна, някI муруллущал.
Хъазам буллуссия хъямала дагьан
Гара вийнгу щусса ттуплил цIалцIущал.

Ина аьрщараву ура рахIатну,
Ттуплил цIалцIигу дур сукку къахъанай.
На занайна ура аьрщарал ялтту,
Ттуплил цIалцIигу дур оьттувух занай.

Зунттуха баргъ бувккун, зунттухун лагай,
Хьхьу ва кьини дукIлай,
шинну дур хъанай.
Мюршми хъуни хъанай, хъуними литIлай,
Аьрщарай оьрму бур цила низамрай.

Гьарзадращал архIал ттуплил цIалцIигу
Занай дур чурххавух, ччамарду буллай,
Дахьра зунттул бакIрайн ттурлу щунийгу,
Ина дакIнин утлай,
къюкIлийн дур кьутIлай.

КьутIлатIувча дакIнин, баргъ бивтунийгу,
Къадуккара на му, къюву рахIат дан.
Вил дарцIусса дакIнин дан къашай къюву
Ганил дуллалувча кIилийну ттуву.

Вил ярур увкуну – аьрщарах мякьсса,
Вил чувшивур куну – аьрщарай дурсса,
Вил ччавур увкуну Ватандалухсса,
Чурххаву дикIувча ва къюву гужсса.

Абакар Мудунов

Ххуллухъин

Лухччи тIутIахь дунура,
Цанни ссав аьраххайсса,
Дахьва хъатIавух буна,
Цанни аьрххи аьрайнсса?

Най бур аьрайн жагьилтал,
Аьраххуллу бувгьуну,
Щала щарнил жяматгу –
Гай тIайла буккан бувкIун.

Кув бур аьтIий, кув жап тIий,
Ххуллухъин буваннав тIий,
Кувгу – ххуллухъиндаран
Ччергъилттухун балай тIий.

ДакIру дачIра хьуннинна
Дучрал хIухIу увкуна,
Гайннул гюнгутIал чIурдал
Бачайшиву бувсуна.

Ссавруннайсса ттурлукIа
Дукьаннин бургъил хьхьичIа,
Лакрал жагьил-жугьулнал
Кьяпри галай бувуна.

Ца акъа акъа арснал:
«Дадай, барчаллагь», – кувкун,
Ниттил кIирисса мукьал
Аьрщи ччуччин дуруна.

«Заннайн аманат», – куну,
Гьан увуна арс аьрайн,
Ватан тIурча, аманат
Дуруна цила арснайн.

Ибрагьим-Халил Кьурбанаьлиев

МакI ва кIихь

Парча

«Гьурра-гьайта!» – Заку оьвтIун ивкIунни,
ЦIарал къавтIилувун ххявххун лавгунни,
Ванал хъирив вирттал лултту бувххунни,
НувцIуй къама кунма, чIер-чIертIи бунни,
Язими цIараву талан бивкIунни.
Ккулла бухлаганнин гъаза бувунни,
Жан дуну махъунмай зана къабикIан,
Цаппара ччаллащал хIала бувххунни.
Ахир чIара кьюкьлуйн къия дирунни,
Махъа кумагирайн умуд кьувкьунни.
Хъуни ттупал цIарал, пулеметирттал
ХьхьичI бацIансса кьуват жуй къаливчIунни.
Ттуршахъул вирттаврал жанну дуллунни,
ЧIявуссаннал чурххайн щаву ларсунни.
Чурххай жан духларгма ясир агьунни.
Жул чIарасса кьюкьлуй аьй къалирчIунни.

Ай, оьрму ккавкссия ттун ва дунъяллий –
Та Лайлащал нара ччаву дачIайни.
Амма оьрму бия ттун дунияллий
Дяъвилий душманнал хьхьичI авцIу кьини,
Ялун гьужум бувну, душман нанийни,
Лагмава ккуллардал ттугъ бизлазийни,
Цинявппа гьалмахтал ттуя арх хьуний,
Душман ялун ххявххун чIарав нанийни,
НякI чIутIул ккулла на дакIнин булайни.
Агь, вана ва бия оьрмулул неъмат,
Маслакирал ялув къия духIайни.

АбутIалиб Гъапуров

Ватан яданну

Ватандалухлуну
Ца хьусса вирттал,
Асланну бавцIуну
Бур душман ххит ан.

Агарда ухьурчан,
Уккувча душман…
На къур бав мукуннан
Загьрулул буран.

Кьунияхъаяту
Хьуну дур шинну,
Аждагьарттавату
Хъит бувну оьрму.

ЗахIматкаш цахьуну
Цалва талихIрайн,
БивкIулул хъат щунни
Оь аждагьарттайн.

Ми мархлул ххартI бувну,
Бивчуссар экьи.
Левщун миннал яру,
Щяв лавгссар экьи.

Так-тук чан къашайссар
ВацIлуву чакъалт,
Уттавану буна
Бугьанссар гьаттал.

Аьбдул Мирзаев

* * *
Лас дяъвилийн нанисса
Кьини дуркIния шиннай,
Вин циксса къаккавккунни,
Бархъаллал ХхатIул БатIий.
ЧIелму ссавнийн гьаз хьуннин,
Вил кьини дайдишайва,
Ина тIахIунтту дуллай
Жуллаграх щядикIайвав.
ТIахIунттал буцIин бувсса
Парачивгу мукьавну,
Зунттал мюрщи щархъавух
Лагайвав ина архну.
Вин царагу шяраву
Тирхханну къалякъайва,
Дагъусттаннал щархъаву
Гьарца кIанай лякъайва
Дяъвилий ливтIуминнах
ТIутIисса зумардугу,
Ласун къама бакъасса
Мискинсса базардугу.
Бархъаллал хъунма ккурчIа
Вирттаврал бувцIукунгу,
Вил лас щяикIантIимур
КIану бачIва ливчIуна.
Ялагу вихь оьрмулул
Ттигу яхI ба учайва,
ЯхI бан къашай тти ттуща
Вил дакIнил къаучайва.

Бадави Рамазанов

Урша гъавгъ душ

Ттул дуснал яруннил жавгьарду бакъар,
Мудан ганал хьхьичIух
дур цIаннал пардав,
ЩяивкIун шугълурдай гьан дай кьинирду,
Ягу занан икIай хIисаврал хъирив.

Хьунаавкьнал цахьва «ивзрав» учирча,
Ка дугьан тIитIин дай хьхьичIуннай кару.
КIичIиравух найни чару бахчирча,
Чулинмай палцI бувай, аьсав къуч дурну.

Ганал чIиви оьрчIгу карав увцуну,
Цал-цал щяикIара на ганал чIарав.
Яла, ганал кунма, яру лавкьуну,
Лагара оьрчIнийсса оьрмулул хъирив.

Ттун ккаккай чIаххувоьрчI
бярнил ккурк кайсса,
ТIартIсса хIажакрава никру чIалайсса.
Ккаккай урша гъавгъун аьтIисса душгу,
Душнин къащи дуллай къавтIисса оьрчIгу.

Ккаккай кIичIираву, маразгу бавхIун,
Ттула дус личIлулну пагьламан лахълай,
Ягу чарттаракIи кIунттил бувгьуну,
Левххун нани хъатIу бивтун щяв бутлай.

Ттун ккаккай учкъула, оьрчIру, тIуркIурду,
Мужаллатру тIартIсса жула луттирду,
ЦIунил дакIнин багьай парталул цIаний
Дус ва нава бивсса, сумкарду бишлай.

Амма ляличIину дакIний дур кьини,
АцIилчинсса класс бачIвану ливчIсса,
Жула дус фронтрайн нанисса кьини,
Жагьилтурал дурцIун, пургъун нанисса.

Арснахь ххуллухъин тIий дия нинугу,
Шавхьсса ккунукругу бувгьун кIунттиву.
Урша гъавгъсса душгу ккавккуна гикку,
Карщул къатта бихьлай ганал жипливу.

Ганияту мукьах ттун къаккавккуну,
Ттул дуснал шанна шин фронтрай дурна.
Яла, аьсавращал занагу хьуну,
Щарнил агьлу ганан чIуний бувчIуна.

Так цала ниттил чIу ганан къабавна, –
Ттул дус зана хьуннин га къалирчIуна.
Урша гъавгъ душнищал архIал лавгуну,
Ххал дурна ниттил гьав, канил ках дурну.

ЦIанагу ттул дус ур канил ках-шах тIий,
Цала арснал сиппат цукунсса дурив.
Бунугу къатлуву чирахъ пар-пар тIий,
Ганал хьхьичIух гара дур цIаннал пардав.

Арулла нааьна аски душманнайн,
Ттул дуснайн га кьини цал дуккан дурсса.
Арулва барчаллагь урша гъавгъ душнин,
Дуснайн кьини дуркний, чIарав бавцIусса.

Юсуп Хаппалаев

Ххуллухъин баннав

Най ухьурчан аьрайн, ххуллухъин баннав,
Ттул дакIгу вин даим гьалмахчу хьуннав.
На так ялугьланна ххувшаврих ва вих,
На къахьунна вийн гьич тачIавгу хаин!

Хьхьу-кьини на ина дакIний бикIанна,
Хьхьу-кьини вин шайсса на кумаг банна.
Ина акъашиву на кIул къаданна,
На къахьунна вийн гьич тачIавгу хаин!

Замгьарданувугу на дакIнин бути,
ЦIарал вив агьнийгу, на дакIнин бути,
Къия ххи хьунийгу, на дакIнин бути,
На къахьунна вийн гьич тачIавгу хаин!

Нажагь, нигь гъан хьуну, дакI ццах учирчан,
Нажагь душманнайну дакI хIучI учирчан,
Нажагь бивкIулул хьхьичI
ник лахIан дарча,
КIулша, вин хIарамссар нагу, Ватангу!

Вин ххуллухъиндаран – буттал мисри тур,
Вин ххуллухъиндаран – лахъ зунттал
дурпал,
Вин ххуллухъиндаран – ттул дакIгу вищал,
Къув-аьслива ина ххувшаву ласи!

Най ухьурчан аьрайн, ххуллухъин баннав,
Ххувшаврил цIукугу гьалмахчу хьуннав,
На так ялугьланна ххувшаврих ва вих,
На къахьунна вийн гьич тачIавгу хаин!

Салимат Кьурбанова

Махъва-махъсса чагъар

БувкIуна ттучIан чагъар,
Дуснал канил чивчусса –
Та дяъвилул цIарава
Чичинсса чIунгу чаяв?

Чагъар канил бувгьукун,
ДакI вас-ццахлил дурцIуна
Вас-ццах тIийнма нанисса
Оьрмулул бявкъу гьантрай.

На му чагъар ябував,
ДакIнил улттуй бивхьуну,
Мусил ашрапи кунма,
Хьувух бувтуну занай.

Цимирагу шин дував
Ялугьлай, хьул къаличIлай,
ХIалу дакъа даврий зий,
ЧIун дакъа ухьунссар тIий.

Чув уракьай, чув ура,
Ттул дакI чанна дай чирахъ,
Духкъалагай дардирдал
Ва ттурлугу ттуйн дуртун?

Вил чагъаргу канихьну
Бувкра, дус, на чулданийн,
Къювулул дургьу дакIгу
Ххяппуву чIувин дурну.

На цукун зана хьува
Ххира буттал шяравун,
МицI хъару мусил барзу
ЧувчIав лякъин къашай тIий?

Бивра Украиннайнгу,
Бувкра Къиримнавухгу,
Та Беларусь аьрщарай
Лякъав, ахиргу, аьш-бакI.

Бюхттул гьайкалгу – бакIрацI,
Лекъащай цIугу – ччаннацI,
КIа цIараву пар-пар тIий –
Вилмур цIагу, цIа ххуйма.

Га вин дацIан дурнавав,
Вил дустуран дурнавав?
Чувшиврул чанна цIуку
БакIрай пперха тIий бия.

Шиччаявав га чагъар
Дуснал каних чивчусса?
Чичинсса чIунгу чаяв
Га дяъвилул цIарава?

Нураттин Юсупов

КIул акъасса солдатнаятусса баллада

Рожокрал чIу лагь ба
Чансса, пионер!
Шагу лагьну гьаз ба
Чансса, пионер!
Шикку – ватандалул
Ва вирдакIрачIа,
Шикку – Кремлилул
Мусил цIукучIа
Солдат урча шанай,
БагьтIатIал хьуну,
Талай,
Талай,
Талай
Вихлу ва ттухлу.

Бюхъай ванал нину
Мариям дикIан,
Бюхъай ванал нину
Мария дикIан…

КIюрххила га ниттил
Арснайн чIу бувай:
– Арс, кIюрххилсса дукан
Нанукьай шавай,
НакI винна ххирасса
Дурча дякъавай!
Арснал учай: – Дадай,
Ссавур да чансса,
Ва Москав буручлай,
Ттул чIун дакъарча.

Ахттайнмайгу ниттил
Арснайн чIу бувай:
– Арс, ахттайнсса дукан
Нанукьай шавай,
ХхункI винма ххирасса
Бурча бякъавай!

Арснал учай: – Дадай,
Ссавур да чансса,
Киев ххассал буллай,
Ттул чIун дакъарча.

Ахттакьунмай ниттил
Арснайн чIу бувай:
– Арс, гьанттайнсса дукан
Нанукьай шавай,
Накь винна ххирасса
Дурча дякъавай!

Арснал учай: – Дадай,
Ссавур да чансса,
Рейхстаграй ттугъ бишлай,
Ттул чIун дакъарча.

ЧIун дакъарча, талай –
Ххишала ниттил,
КIяла гьухъа кIурай
Къашюшиншиврул,

Ттуруллул бакъа баргъ
Къабугьаншиврул,
Гъарал бакъа цIупар
Къаучиншиврул,

Ххишала шагьрурду
Къалекьланшиврул,
Дирсса лачIал хъуру
Къаччучланшиврул,

ТIутIайх бичланшиврул
Бяълилул мурхьру,
Шадну зананшиврул
Дарсирайн оьрчIру.

Рожокрал чIу лагь ба
Чансса, пионер!
Шагу лагьну гьаз ба
Чансса, пионер

Солдат урча шанай
БагьтIатIал хьуну
Талай,
Талай,
Талай
Вихлу ва ттухлу.

Ппал дюхлай, ппал дуцлай,
Шану къабиллай,
Нину дурча ганан
Жуларду дуллай.

Аьркин шайхту, цува
Га чантI чинтIиссар,
Так рожокрал чIу ба
Ина, пионер!

МахIаммад-Загьид Аминов

Ттул Нину

Парча

ЧIун архIал оьрчIавух тIуркIу тIий уна,
Пар куну лавгунни оьрчIшиврул гьантри.
Лултту дирзсса мучIал дурухлу кунна,
ЛирчIунни дакIниву кьурчIисса ттангъри.

Циваннив аьгутIий, на ххира айвав
Бургъилу щядиркIсса чIаххуврал къарил.
Ттун ччяни дурчIунни гай мукьал савав:
Ятин ххира айсса ивкIун ур ганил.

Ятин! Бутта акъу. Царив, кIиярив?
Ци тахсир хьуссар ттуй, на ятин уван?
Агь, къабучIиссияв ва дунияллий,
Жулгу ппухъру буну, жугу шадну хъян?

Ттуршая був чугу хъюву кьабивтун,
Ларгунни оьрчIшиву хъув чIаллу батIлан.
Кьавкь ччатIул парчагу хьуву лабивтун,
Ларгунни маршраву бярч канаки бан.

ЧуннатIий, чуннатIий, оьрчIшиврухь цIухлай,
Къапулухун увккун, мюршну ябитав:
ДарцIуну дур нину, хъирив дуруглай,
Мукьал ккузригу бур ххарисса иттав.

Ххарину дур нину, на хъуна хъанай –
ОьчIарарайн чIила щун дуранугу.
Пашманну дур нину, на хъуна хъанай,
Ппу лавгсса дяъвилул чIу бухлавгнугу!