Ххувшаврил байран гъан хъанан дикIайхту, ппу мудангу къума лагайва. Шяраваллил агьлу райондалул кказитрайн цала мачча-гъанминнал суратру дуллай, минная буслан бикIайва. Клубрал чIирай, школалий дикIайва фронтовиктурал суратру.
БуттачIарив дакъая аьрая зана къавхьусса уссил суратрагу. Муная бусанссагу ци бикIанссия, ятIа-тIар бакъа акъа хьуминнавух ия. ДяккурчIавсса лухIисса мармарчарил улттуйгу дакъассар буттауссил цIа. На Подольскалийн, Централ архивравун, цаймигу кIанттурдайн цIухху-бусу буллай, чичлай буссияв. Тамансса чагъарду чичин багьуна, тIайлабацIу хьуннин. Таний интернетраву, хIакьину кунма, аьралийтурал хIакъиравусса балжисса информациягу къабикIайва. Ахиргу, 1986 шинал февраль зуруй бувкIуна СССР-данул Минобороналул централ архиврава буттауссил, Рамазанов Рамазаннул, бакIрачIан бувкIмунил хIакъиравусса информация. Яла-яла, исват хьуна му дяъвилий гьуртту хьушиву ва жан харж дуршиву. Гьай-гьай, ппу ххари хьуна уссу ятIа-тIар бакъаминнал сияхIрава уккансса хIучча хьхьичI бишинсса документру бушиврия. МуницIухва, къума лавгуна уссу дяъви къуртал хьун кIива барз ливчIсса чIумал дунияллия лавгун лякъаву кьурчIи бивзун.
Документирттай бия буттауссу февраль зурул 23-нний 1945 шинал накьлу хьушиву ккаккан бувну. Ва Германиянаву Франфуркт-на-Одере округрай Зеелов райондалий Лебусрайсса хIатталлив увччуну ушиву. Германиянавун чивчусса чагъарданулгу мяйжан бувна, буттауссу увччусса кIану тIайласса бушиву.
Утти бусанна, ттуна хъунмасса хIаллай буттауссу къаляхълай ивкIшиврул савав. Увсса шин, цIа, фамилия, буттал цIа чичайссия на мудан. Буттан хъунама уссия яла цичIав кIулнувагу бакъая. Буттал нину-ппу ччянива ливтIуну, чани бакъасса буттарссил цIимилухун агьну личIсса оьрчI ия ппу. Цамагу уссу, цаяра хъунасса тайра дяъвилул шиннардий дунияллия лавгун ия. Буттал хъунмур ссугу, Дарбантлив баргъ лавчIун икъавчIан уссил хъирив бувккун бия, чагуртну хIалтIилий лавгсса ппу Лаккуйнай шавай уцин. Ппу ххассал увну ия, уртту-щинай яуллай, ккашил ивчIан къаивтуну. Цуппамур баргъ лачIаврил азардануща ххассал къавхьуну бия. АцIра шинал оьрмулуву цувалу ливчIсса буттан хъунама уссия цичIаввагу кIулну бакъая.
Централ архивравасса документирттай лявкъуна укун чивчуну: РОмазанов РОмазан РОмазанович. Лакейский район, с Первая Цурке. Ппу аьрайн уцлациний ( ва хIалтIилий Астраханнайн лагайсса дакIний бия буттан), тийх, Лакский райондалия хавар бакъасса писарьнал военкоматрай Лакейский бивхьухьунссия. «Ина часса ура?», – куну цIувххукун, шяраваллил агьулданул «Первая ЦIувкрату» учай, «Цовкра–1» къаувкуну. Астраханнай зузисса буттауссу Рамазан оьрус маз бувагу къакIулссагу акъахьунссия. Цукунсса багьана хьурчагу, 1986 шинайннин дакъасса буттауссил цIа дяъвилий гьуртту хьуминнавух, дуссия ятIа-тIар бакъаминнавух. Шиккува кIицI лаганна, 1942-1943 шиннардий мусикъеп дирну ЦIувкIрав 72 мюрщисса оьрчIру ливтIушиву.
Аьрая бувкIсса ппухълуннан цивппа Ххувшаврищал зана хьуну бучIаннин шаппа оьрчIру къалявкъушиву. ЧиваркI дяъвилий буну, хъаннил цукун-дунугу гьаврду дуклай бувччуну буссар ми мюрщулт тIисса кIанайн ябияйхтугу, гьар мудан дакI цIунцIутIун дикIай. Вагур дяъвилул щавщи, оьрчIалсса буллан я ппухълу чIарав къабивкIсса, я дяъвилулсса буллай медицинагу чул бищунсса кумагчину къархьусса. Буттахъал, ттаттахъал суратирттащал парадирттайн буккайхту агьлу, Ххувшаврил байран гъан хъанан дикIайхту, жулмур дакIгу къума лаглан дикIай. Канил дугьан, ябитанмагу дакъатIий ххюра шинай аьрай арамтуравух яхIлий талай ивкIсса, Ххувшаву ласун кIива барз личIайхту накьлу хьусса буттауссил сурат. Дяъвилул къювурду укунссагур дусса.
ПатIимат Рамазанова