Жяматран бусравну ур

«Аьпалул багъ» акциялул лагрулий щалагу Дагъусттаннай Ватандалул цIаний жан дуллуминнал аьпа абад буван бувгьунни 2000-нния ливчусса мурхьру. Акциялувух хIала бувххун, аьпалул багъ тIивтIуна ларгсса шинал Ккуллал райондалийсса СунбатIуллал шяравугу.

ХIакьинусса кьини Сун­батIуллал шярава хасъсса аьра­лий операциялий гьуртту хъанай бур 30-нния ливчусса къучагътал. Шама жагьилнал жан дуллуну дур, ца ятIа-тIар бакъа акъа хьуну ур.
«Суннилу» тIисса кIанттурдай шанна гектар аьрщарай азаруннийн бивсса мурхьру бувгьуну бур ххаллилсса зунтталчу, патриот НухI Гъазиевлул.
Уттинингу ванал шяраваллил жяматран мюнпатсса цаймигу цикссагу давуртту дурну дур. Ва гьуртту шай шяраваллил гьарицагу ишираву. Кумаг бай аьркиннан.
– «Аьпалул багъ» бусса кIанай хьхьичIва ххюра гектарданийсса колхозрал багъ буссия. Совет хIукумат ппив хьуну, колхозру лирну мукьах, багърах къулагъас чан хьуну дия. 2001-ку шинал СунбатIуллал аьрщарайх 2-мур ЦIувкIрав шагьра ххуллу буллай, багъравунсса 800 метралийхсса щинал гьаллугу, ванил барталлугу ттупру бичлай пIякь учин дурну дия. Багъгу кьавкьуна. Барчаллагь ххаллилсса нитти-буттал арс НухIлун, арендалий аьрщигу ларсун, лагма цIакьсса муххал чапаргу дурну, ахъулссаннул мурхьругу бувгьуна жяматран багъ бансса пикрилий. Щингу дурцуна. Салкьи дуллансса 15 тонна лагайсса цистернагу дирхьуна. Вай гьарзат НухIлул цала арцух дунни. Райондалул ва шяраваллил хъуниминнангу пикри хьунни НухIлул багърая «Аьпалул багъ» бан, мукуннасса цIагу дирзун. Шикку дирхьунни, мармарчарил улагу лачIун дурсса, чарил кьунттуя дурсса гьайкал, – буслай ур НухIлул дуллалимуния рязисса шяраваллил хъуначув МахIмуд Аьлилов.
«Аьпалул багъ» тIитIлатIисса мажлис хьуна ларгсса шинал ноябрь зуруй. Утти вирттаврал гъан-маччанаща букIлан хьунтIиссар багъравун бигьалагангу, язими дакIнин бичлангу.
Оьрмулул жагьилсса унугу, чIярусса, хъунисса лагрулул давуртту дурну дур ва уттигу дуллай ур НухI.
Укунсса, буттал кIану ххирасса, бюхъу-бажар бусса, чумартсса инсантал хIакьинусса заманнай жунма хъинну аьркинну бур. Багъ бугьаву бакъассагу, шяраваллил жяматрал къайгъурдай, вайннал багьу-бизу бигьа бансса давуртту цаймигу дуллай ур НухI. Жяматрал бусласимунийн бувну, школалун уква буллуну бур оьрчIру ххилансса ГАЗель, дирхьуну дур шяраваллил кIичIиртту чанна бансса лампарду, бувну бур инсантал бигьалаглансса беседкартту, цIу дуккан дурну дур шагьраххуллучIасса агьали бацIайсса остановкалул магъи.
Увну ур НухI СунбатIуллал шяраву Аьбдулкьадирдул ва ПатIиматлул кулпатраву. Вайннаягу шяраваллил халкьуннал ххуйсса бакъа къаучай. Аьбдулкьадир чIярусса шиннардий зий ивкIун ур шяраваллил колхозраву багъманчину, бригадирну, ПатIимат бивкIун бур шяраваллил киномеханикну. Амма арсру, ниттил хъар цайнна лархъун, клубравун ярглий цивппа лагайсса бивкIун бур. Шиккува кIицI лаган, ПатIиматлул нину-ппу, революция хьуну махъсса шиннардий, кулакталли тIий, хъус-кьинигу зерххуну, шярава буккан бувну бивкIун бур. Так 20 шинава занахьуну бур махъунмай.
Аьбдулкьадирдул ва Па­тIиматлул кулпатраву мукьва оьрчI бур: шама уссу, ца ссу. НухI кIилчинма ур. Ва школалий дуклакинийва итххявхсса, дуккаврил бюхъу бусса оьрчI ивкIун ур. Школа ванал лавайсса кьиматирттай къуртал бувну бур. Мунияр махъ, Дагъусттаннал политехнический институтрал технологиялул факультетгу къуртал бувну, инженер-технолог-виноделнал пиша лавсун бур. Аьрасатнал шагьрурдай личIи-личIисса давурттайгу зий ивкIун, Дагъусттаннайн занахьуну ур. 2009-ку шинал агьну ур мебельданухун. ЦIанасса чIумал НухIлул бур МахIачкъалалив кухнилунсса мебель дуллалисса 3-4 цех. Бур ми дахлахисса 5-6 ттучан, ца — Хасаврай, вайми — МахIачкъалалив. Буссия ванал ттучан Гъумукгу. Мажал бакъашиврул лавкьуну бур. ХIайп, райондалул жямат рязину бикIайва. Цехирдаву ва ттучаннай аьмну 100-нния ливчусса инсантал зий бур. Ванал цехирдаву бувсса кухнирду тIалавну бур, миннуя муштари рязину ур. НухIлул зузалтрал дишайссар мебель Дагъусттаннай дакъассагу, Чачаннавугу, Ингушетиянавугу. Шиная шинайн чIяву хъанай бур вайннал заказчикталгу. КIулми буслай бур, НухI хъинну жаваблувсса каялувчи ушиву, ва зузалтрал даврил ялув хъинну ацIайшиву чIири-хъунсса диялдакъашиву къахьун.
НухIлуя буслай, кIицI лаган ччива ца укунсса затгу. Ва хъинну ялув авцIуну уссар цала мукьагу арснан ва шагьрулий хъун хьусса кулпатран лакку маз лахьхьин бан. Бувагу маз къакIулну бивкIсса оьрчIругу, кулпатгу утти, хIалли-хIаллих тIий, гъалгъа тIун лахьлай бур. Вагу НухIлун буттал кIанугу, миллатгу ххирашиврул барашиннар.
ЦIуллу аннав, НухI. Ина кунмасса чиваркI лакраву чан къабаннав. Ина дуллалимуницIун Заннал кабакьиннав.
Андриана Аьбдуллаева