Ссугъури Увайсов

Зунттавусса хьхьу

Хьхьунил кай-кай увну
КIай зунттал карав,
Урттул ури шаний
Утту ивхьссарав?

Ина кьюлтI куссарив
ЦIаннал тартала?
Яруннал хIавчIссарив
ЦIурттал аьтара?

Кьинилул цIу лерщун,
ЦIан хьхьунил луххай
Куссарив даралул
Вихь неххал «уххай»?

Бавссарив бюхттулсса
Зунттал кьюлтI щурщу?
Ххяллащал буллайсса
ХIукъулул тIурщу?

Увцуссарав ина
Зунттавун макIлил?
Ччурччуссарив зунттах
Хьу ччаврил дакI вил?

ТачIав тарг куссарив
Вил дакIнил базу?
Лахънийн левххуссарив
Гьавасрал барзу?

На зунттай, хьхьуниву
Авссун лавгссара…
КIа хIайраншиврува
Зана къавхьссара.

На зунттава нанийни

На зунттава нанийни,
Ттунмасса бутIа ласав:
Ттуруллан хьхьем кьаритав,
Мурчан дюхлу кьаритав,
Къурату чIали ласав,
ТIутIи ласав ария,
Щаращуя щин ласав,
ТIиму ласав бургъия.
Ниттил дакIнива – ччаву,
Тяхъашиву – оьрчIая,
Дусная – тIайлашиву,
Аькьлу-кIулши – къужрая.
КIа буттал аьрщарая
КIама аьрщарал ласав,
ЦIарал бувцIу кIарттува
Ца цIарал кIалай ласав.

Ссавур бусса кьимат?

Ссавур бусса кьимат лавг-бучIанмунил?
Цири махъ личIайсса? Цири бат шайсса?
Гьайкаллу дунугу чарвитул, чарил,
Чарттал гьанулия дагьнур ххит шайсса.

Бухлагай паччахIтал, хантал бухлагай,
Духлагай лахъшиву, ханшиву, пурсру…
Оьрмулул мугьалттул ларсуну лагай
ЧIумува ялугьи пашмансса дасру.

Щюллимургу кьакьай, цIумургу дух шай,
ЧIун ларгун, гьаврду ва буркIунттив
бат шай,
Муххардийх сси бакьай, нехругу кьакьай,
Цавай ххуллурдугу цавайннул кьукьай…

Цири оьрмулуву абадун лайкьсса? –
Инсаннал аькьлу ва ччавури хIакьсса.

Ттун ва оьрму лащай

Ттун ва оьрму лащай щюлли хьхьириха,
Я дазу дакъасса, я чIан дакъасса,
Зумания чуннив гьузуй, арх буклай,
Ттул хъун бакъа жами лавсун нанисса.

БикIувча кьюлтIницIух кьадар пиш-пиш
тIий,
ОьрчIнийсса умудрал дайлитIу кIулну,
Акъара на ттула кьасттирай хIайп тIий,
Хъунмасса хьхьиривун увкшиву кIулну.

Увккун най ура на, бувну аманат,
ЩатIая хIучI бакъа, хьхьугу, кьинигу,
ТIитIинсса умудрай цIусса билаят,
Билаят къахьурча, жазиравагу.

Бюхъай хьамаран лавхъ щатIал чарванну
БивкIулул къавтIину ттул ххуллий гьаз хьун,
Амма на махъунай зана къахьунна,
Хьхьирихгу уруглай, зуманив кьюлтI хьун.

Гьаруннул гьайкалданучIа

На авцIуну ура вил гьайкалданучIа –
Оьрмулул ца ттула арсуксса вичIа,
БакIрайсса кьяпагу канил бувгьуну,
КIяла хьусса бакIгу хьхьичIун дуртуну.

МахIатталшиврул дур ва ттул дакI дуцIлай,
Вил чувшиврул гьайват ттула хьхьичI
дацIлай,
Вил ччаннацI кьюлтIну бур чIумул тарихгу,
Тарихравун лавг вил чувшиврул ирсгу.

Ттул хьхьичIух дур зизлай ларг чIумул
дасру –
Инкьилабрал дирхьу хIусутсса дарсру,
Жагьилсса инагу ура хьхьичI ацIлай,
КIирисса къюкIливу цIарал махъ
хьхьицIлай.

Миллатгу хIурматрай вичIилий бур вих –
ТIайласса вил мукъул гай буллай бур вих,
Вих къахьун шайссарив аьлттуний
хIакьмур?
КьюлтI буван шайссарив миллатран
лайкьмур?

ЧIюхлай бур уттигу та чIумул чIурду,
ЧIалай дур халкьуннал дакIнил къювурду,
Тай къювурдал рирщу ярг цIупар куна,
Парх куну лавгунна, камета куна.

Вил яхI ва къирият дур ттигу сагъну,
Ялунсса никиран яргсса эбратну,
Ина инавагу жагьилшиврувух
Жух ура уруглай ларг шиннардивух.

Ура ина жул хьхьичI кьянкьану авцIун,
Мармарчарияту хIурматрай цIавцIун,
Чувшиврул къирият никиран дуллай,
КIай лакрал зунттавун чани гьан буллай.

Ина хIакьинугу уссара талай
Кьадарминнащал ва яхI бакъултращал,
Ина хIакьинугу уссара занай
ТIайлашиврул цIаний наниминнащал.

Буссар вийн уттигу битлатиссагу,
ЦIахъардал-Къуманив утлатиссагу,
Вил чувшиврун бивкIу бакъашив кIулну,
ХIакьинугу вия хIучI тIутIиссагу.

Чан бакъассар амма вил кьюкьлувуми,
ТIайлашиврул цIаний ттигу талайми,
Ина хIакьинугу жул хьхьичI уссара –
Вил чувшив сагъссаксса, ина сагъссара!

На авцIун ура вил гьайкалданучIа –
Оьрмулул ца ттула арсуксса вичIа,
БакIрайсса кьяпагу канил бувгьуну,
КIяла хьусса бакIгу хьхьичIун дуртуну.

Ачула, дус МахIач, Хъювхъав гьаннуча

ХьхьичI дацIлай оьрчIшиву, ина
ккавккукун,
Хъювхъиял шяраву жура гьан дурсса,
ЗахIматсса дяъвилул шинну дунугу,
Дуссия вил ва ттул цIакьсса дусшиву.

ОьрчIну буна, жува хъуни хьуссару,
Паргалсса ниттихъан кумагчитал хьун,
ДакIурдиву жура цIурду кIирссари,
ЛивтIусса ппухълуннан лайкьсса арсру хьун.

Оьрмулул дур цила кьянкьасса кьанун,
Урувгун-урганнин лавгун лякъайсса.
Лахьхьусса оьрчIах тти хIакьину ургу,
Гьалххасса гай кьанчри кIачIа-чIай хьусса!

Амма пашманшиву къаданну жура,
Жура-журассарча шиннардил кьимат.
Ласийча жуяра никирал эбрат,
ХIарачатрах захIмат бух бан бювхъусса,

Ласийча жуяра никирал эбрат,
ТIайла-марцIшиврущал дусшиву дурсса,
ЩихьчIав лергъ къакуну, ник къарирщуну,
ДакIру аваданну оьрму гьан бувсса.

КIурчIуллувух кунма, оьккимур, ххуймур
Жула дакIурдивух аьдилну кIувкIун,
Бусравращал буру жува дусталну,
Оьрмулул шиннава шиннавун бувкIун.

Бусларча, бусансса чIявусса бурча,
Ачула, дус МахIач, Хъювхъав гьаннуча,
Шиннардил зунттуя ялавай бувчIун,
Жула оьрчIшиврувух ца гайз баннуча!

* * *

ЧIавахьулттих дяркъу дур.
ЧIавахьулттих марчру бур.
Ттупру, ттупангру битлай,
ЧIавахьулттих дяъви бур…
ЧIавахьулттил вив тIурча,
ЛяличIисса гьавас бур:
Арс увсса ххаришиврул
Ца зунттал чув къавтIий ур.

* * *

Оьрмулул базу-базу
ЦIупарданул цIавцIуну,
Ахиратрал арх дазуй
КIалабарз бур бавцIуну.
БавцIун бур, бара кунма,
Дазу-зума душиврул,
Пикри, пиръаьннул кунма,
Яхьунсса нахIакьшиврул.

* * *

НацIусса мурччава
Душнил кусса махъ –
Мусил чавахъ бугьан,
Дуртусса къармахъ.
Цикссагу къаларду
Лавс кьянкьа вирттал
Никирттайн бивчуссар
Ми къармахъирттал.

* * *

Заваллайнгу уруглай,
Учара на виха зай,
Му вил дакIнийсса чару
Бавссуну гьаннав куну.
Яла зукьлу бувара,
Ттула хIал ттунма кIулну,
Ттухсса ччаврил му вил дакI
Ччурччуну гьаннав куну.

* * *

Ттулли къатта, хIаятгу,
Леркьусса хъархъалагу,
Ттулли багъгу, кIа баргъгу.
Гьарнан аьмсса бунугу,
Ттулли хъункIултIутIигу,
Чил ахъуву дунугу.
Ттулли ми вил яругу,
Чийх буруглай бунугу.

* * *

ТачIав къагьанна чара
Зул къатлучIахсса ххуллийх,
Ссапарданий ачара
Ххуллу лахъи кучалийх.

Шяравусса ххуллурду
ЦачIун букIлай бакъана,
Лякъара зул къатрал хьхьичI,
Аьйкьуну агьсса куна.

Гьич къаурганна чара,
Ххирай, зул чIавахьулттах,
Хьхьувай кьатIув уккара,
Уруглан ссавний цIурттах…

КъакIулли ттун циваннив –
Яру къабацIай цIурттай…
Ттунмавагу къакIулну,
Ликкай зул чIавахьулттай.

Ци къадагъа дави на
Вай ччаннан ва яруннан?
Ци ххурххуппа дави на
Ччаву хьусса ва дакIнин?..

Нажагь, ччаврил увцуну,
На вичIана учIарча,
Ххирай, хъару кьуркьуну,
Магьан ав, миннатрича.

* * *

Марияннун

Ина дурккунни мангъал
Къюш-къютари оьрмулийх.
Ина лахьхьин бунни ттун
Ачин, хIучI бакъа, ххуллийх.
Ина дарчIунни ттущал
Ттул захIматсса шиннугу,
Ттул пахрулий ларчIунни
Генералнал чиннугу.