Кьянкьа-кьурчIиминнал язи бугьайсса пиша

Ца яла бусравми пишардавух бур хIакиннал ва учительнал пишарду. Ца яла захIматминнувух ва оьрмулун нигьачIаву думиннувух бур куртIну аьрщараву зузисса шахтерналмур пиша. ЛичIи-личIисса пишардал усттартурал чулуха авадансса лакрал миллатраву бур бигьа бакъасса шахтернал пиша язи бувгьуссагу. Вайннавасса цагу – Шахьуйннал шяравасса Аьлиев МахIаммад Нажмуттиннул арс. Гьарца шинал август зурул махъра-махъсса алхIаткьини Аьрасатнаву кIицI лагайссар Шахтернал кьини. ВаницIунссар МахIаммадлуясса ихтилатгу.

Увну ур МахIаммад 1962-ку шинал июльданул 25-нний Лакрал райондалий Шахьуйннал шяраву учитель, фронтовик Нажмуттиннул ва нину-виричув БатIил кулпатраву. ЧIявусса оьрчIру бусса шяраваллил кулпатраву хъуна хъанай ивкIсса МахIаммад чIивиниява ивкIссар захIмат ххирасса, спортраву итххявхсса. Дусшиву дувангу, дуруччингу кIулсса МахIаммадлул лагма-щархъай бивкIссар ва буссар чIявусса дустал.

1980-ку шинал ГьунчIукьатI­рал дянивмур даражалул школагу къуртал бувну, аттестатгу лавсун, комсомол путевкалийну лавгссар МахIаммад Кемеровскаллал областьрайн Березовский шагьрулийн СПТУ-раву дуклан. Ванал язи дургьуссар «проходчик горизонтальных и вертикальных выработок» тIисса специальность. Шахталий ва ккаллиссар ца агьаммур пишаран – хъуручI буккавриву проходчиктурал дувайссар цалчинна-цалчинмур ва хъуннамур даву. Дуккаву къуртал дурну, аттестатгу лавсун, зана хьуну буттал шяравун, шиха лавгун ур аьралуннаву къуллугъ буллан. Къуллугъ буллайгу ивкIун ур бакIрайва Челябинскаллал областьрай, махъ вайннал щалла рота гьан дурну Германнавун (ГДР), лирчIсса шин ва дачIиннуй Германнавусса Совет аьралуннал группалуву (ГСВГ) къуллугъ буллай ивкIун ур.
Къуллугъ бувну махъ цала дус Коля Корчиклущал зана хьу­ссар цува дуклай ивкIсса Кемеровскаллал областьрайн. Ши­кку зий шин ххишалагу дурссар. Ва чIумал, 1984-ку шинал, бувну бур ванал кулпат, бувцуну бур тай кIанттурдаясса, цува армиялий къуллугъ буллан гьаннин хьхьичIва Ссутнил баллданий кIул хьусса Татьяна тIисса ­оьрусдуш. БакIрайрасса дусшиву кIура дарну дур цIакьсса кулпатрайн. ЦIуну хьусса кулпатрал къайгъурдугу хIакьсса зунттал жагьилнан лайкьну бачин бувну, цалла язи дургьусса бигьа да­къасса давугу мукунна хьхьичIунну дуллай авчуссар МахIаммад.

МахIаммад Аьлиев Шахтернал кьини шяравусса арамтуращал

«Северный Кузбасс – шахта Первомайская» ООО-лий МахIаммад зий ивкIссар 25 шинай, махъсса 5 шинай тIурча – «Северный Кузбасс – шахта Березовская» ООО-лий.
Шахталий МахIаммад зий ивкIссар дурусну 30 шинай, 1983-ку шиная 2013-ку шинайн ияннин. Зузиссаксса хIаллай ва мудангу ивкIссар бригадирнал хъиривчувну. Совет заманнай ноябрьданул 7-нний дуллалисса демонстрациярттай шахталул чулухасса делегатну гьан айсса ивкIссар трибуналий ацIан, ва га чIумалсса бусравсса бигарди бивкIсса, ччи-ччинай къабишайсса. ДакI марцIну бувсса захIматрахлу МахIаммад лайкь хьуссар чIярусса грамотарттан, дипломирттан, личIи-личIисса бахшиширттан. 1999-ку шинал ванан дуллуссар 3-мур даражалул «Медаль шахтерской славы», ва шахтернал пишаравусса бусравсса наградар, ва дулуннин МахIаммадлул цикссагу гъухъ дуртIуссар.
Цалва язи бувгьусса пишарал нигьачIишиврия цIухлахисса чIумал МахIаммад ур «техника безопасности» къадуруччирча цумур-бунугу пиша нигьачIиссар, мугъаятшиву, мюхчаншиву дикIан аьркинссар чув духьурчангу тIий.

– Ттун ттулла даву хъинну ххирассия ва дакIнил ларсъсса дия. Хъунмасса гъирарай занайгу икIайссияв даврийн. Ци-цигу ишру шайва аьрщарал лув. Амма, оьккимур хъамабивтун, дакIниву ххуймур, тIааьнмур ливчIунни, – тIий ур МахIаммад.
Мяйжаннугу, цикссагу ишру хьуссар МахIаммад шах­­­терну зузиссаксса шиннардий, шахталуву пIякь учавуртту хьуну, дустурацIа, даврил ур­такьтурацIа хьусса, личIи-личIисса аварияртту хьусса. Вайннува ванан яла-яла дакIний лирчIун дур 1995 шинал сентябрьданул 4-нний цалва бригадалуву хьусса пIякь учаву – 15 зузала оьрмулуцIа хьусса.
Жунна дакIнийссар 1989-1999-ку шинну – шахтертурал забастовкарду дуллалисса, цикссагу зурдардий вайннан харжру къабуллай, азурда буллалисса, арцу даххана шаврицIун дархIусса, дуки-хIачIия талоннай дуллалисса къак-къукшивуртту хъанахъисса. Гай шиннардий МахIаммад ялапар хъанахъисса ва зузисса шагьрулий цимивагу шахта лавкьуссар. Ванангу, ванал кулпатрангу духIан багьссар цикссагу захIматшивуртту. Ци хьурчангу, ванан цанна ххирасса даву кьаритансса пикри къавхьуссар.
ЦIуллу-сагъшиврул тагьар сававну, цанна ххирасса шахтернал даву кьаритан багьну махъ МахIаммад зий ур личIи-личIисса идарарттал къаралдануву. ЦIанасса чIумаллив – Березовский шагьрулул округрал администрациялий.
МахIаммадлул ва Татьянал дянив хьуссар кIия арс ва ца душ. Ца бакъа бакъасса душнил нязаннивсса бивкIулул кьурчIисса, кьюлтI учин къашайсса, оьрмулухунсса кьуру бивссар вайннайн.

Хъунама арс Расул ялапар хъанай ур Красноярскалий, чIивима Рустам – Санкт-Пе­тербурглив. МахIаммадлул ва Татьянал бур 6 оьрчIал оьрчI.
ХьхьичIва, нинугу сагъсса чIумал, МахIаммад цалва кулпатращал чIявуну учIайссия Лаккуйн. Шяравусса инсантуран дакIнийссар, Лаккуй хъунма хьусса лаккудушнилнияр хъинну Татьянал оьлгу ттизайссия, къурнилух мухIгу бутайссия цIан-чаннаву бивзун, цина ххирасса ласнащал хъачIрай-хъачI дирхьуну, шяравусса ччимур даву дувайссия. Цивппа шагьрулий ялапар хъанай бунугу, Березовскалийгу вайннал муданнагу дачин дурну буссар шяраваллил хозяйство.
Кулпатравусса иш-тагьар тIий, архсса манзилданул тIий, личIи-личIисса захIматшивуртту сававну, шинну хьуссия вай Дагъусттаннайн къабувкIун. Амма, архну бунугу, мудангу МахIаммад ва Татьяна Лаккуй, Дагъусттаннай хъанахъимунивух хIала-гьурттуну, ххаримур хьуний, ххари хъанай, пашманмур хьуний, пашман хъанайри бусса.
Шахтернал даврийгу акъа, оьрчIругу цала-цаланий хьуну, тархъансса чIун ххишаласса чIумал МахIаммад гъинттул отпускалий учIайссар Дагъус­ттаннайн. Ванал цаппарасса шиннур лув-ялув Лаккуй Шахтернал кьинигу, Шяраваллил кьинигу шяравусса инсантуращал хьунадакьлай.
Барча тIий буру МахIам­мад­лухь Шахтернал кьини. ЧIа тIий буру цIакьсса цIу­­ллу-сагъшиву, кулпатраву на­хIушиву, оьрчIаясса ва оьрмулиясса ххаришиву.

Бадрижамал Аьлиева