
Дунияллийх цIа дурксса аькьил, шаэр, художник Жибран Халил Жибран увну ур 1883-кусса шинал Ливаннал билаятрай, Бушар тIисса хъун дакъасса ца зунттал шяраву. Оьрмулул 12 шинаву цала нитти-буттащал архIал ивзун ур Американавун, тикку ягухьуну ур махъра-махъсса кьинилийн ияннин. Ванал чичайсса бивкIун бур аьраб мазрай ва ингилис мазрай. ИвкIуну ур Жибран оьрмулул 48 шинаву.
Амма ванал чивчумунил аваданшиврух ва куртIшиврух ябивтсса чIумал, 48 цирича, 480-ллагу шинай яхьуну ивкIсса кунмасса асар загьир хъанай бур дакIний. Супий журалий сакин хьусса ванал поэзия ва пикри-зикрирду муксса бюхттулсса лахъшиврийн гьаз хьусса бурхха, ваца аьрщарачIаннияр ссаврунначIан, аьламрачIан гъансса инсан куна хьхьичI ацIлай ур Жибран.
Ошо Раджнишлул ванаяту увкуну бур укун: «Халил Жибран – му ур марцIну экьинанисса макьан, караматшиву, му караматшивугу так ца поэзиялуща дакъа лаласун шайссагу дакъар – мугу нажагь. Ттуршукурдал хьхьичI бивкIун бур цаннаяр ца бюхттулсса инсантал, амма Халил Жибран – му ур цийнува цуппасса категория. Ттуща къахьунссар хIатта ялун дучIантIисса чIумул лахъишиврий мукун куртIну инсантурал дакIурдивун, кьюлтIшивурттавун уххан хьунсса инсан ца уттигу ляхъанссар куну дакI дарцIуну учин».
Жибран Халил Жибран
Оьрмулул бугьарами
МаслихIат ккаклакияра оьрмулул бугьараминнащал, миннал яру ялугьлай бивкIссарча шиннардил симаннах, миннал вичIан баллай бивкIссарча Оьрмулул чIурду. ХIатта миннал маслихIат зунма тIааьн къабизлай бухьурчагума, кьадрулий кьамул булувара миннал тIутIимур.
Искусство
Искусство – му чIалачIимуния къачIалачIимунийн лавхъсса ца шачIанур.
Ххуйшиву
Ххуйшиву – му ххаришиврул ва пашманшиврул дянивсса гармонияр, му дайгудишайссар жулла дакIнил яла узданмур кюрттарая ва дайгулитIайссар жула фантазиялул дазурдал кьатIув.
Ххуйшиву лажиндараву
дакъар дусса,
Ххуйшиву – му дакIнивасса
чани-парди.
Тавбагу дурну, икрам бара Ххуйшиврийн ва лиххан бара зула бунагьру. Ххуйшиврулли дакI-ттиликI гъан дувайсса зул асардал дагьанину хъанахъисса хъамитайпалул тахличIан – зул оьрмулул къаттану хъанахъисса ТIабиаьтрал ххуллурдай.
Бутлай бурив зувун хIучI дунияллийсса диннал чIярушиврул? ЛичIан бувну бурув зу ци банссарив къакIулну дин-иманнал куннищал кувсса ччалаччаврил?
Агарда мукун бухьурча, язи дугьияра, дин хIисаврай, Ххуйшиву ва икрамгу буллалияра мунийн, Зал хIисаврай.
Уссурвалшиву
Уссай, ттун ина аьзизра, ина цу ухьурчагу – килисалуву икрам буллай ухьурчагу, ахIрамраву никирттайн агьну ухьурчагу, мизитраву чак буллай ухьурчагу. Инагу, нагу – ца имандалул оьрчIруру, личIи-личIисса динну – ми цинявннаннагу цасса яла Бюхттулмур ХIасулшиндарал цIими ххисса канийсса кIисрир.
Килисартту
Я Ися-идавс, инагу цIакьлин увгьуну, бувну бур миннал килисартту цалла цIа машгьур даншиврул.
ЧIюлугу бувну бур ми симилул янналий ва арцу-мусил чагъардай… Миннал ябуцан бувну бур цала чурхру Вияту, дяркъусса хьхьуну тIартIсса янналуву кай-кай увсса мискинчу язи увгьусса вияту… Миннал гьаз бувну бур цалва чIурду ина лахъа-хъун уллалисса хорданий, амма миннал чIурду бювкьун лаглай бур щахъаннил ва ятинтурал аьтIавриву ва цIунцIулуву.
Я уттавасса Ися-идавс, ухьхьуча цIунилгу, бувцуну насу Вила мубараксса ахIрамрава Вилла дин дахлахисса вай машачитал. Миннал Вил къатта кIура баен бувну бур лажинляхълахъаврил ва щялмахъирттал шатри щурущисса ва лувгъи хъанахъисса хьхьуцанттуйн.

Цивилизация
Машрикьуллал халкьуннал мискиншиву – му щалагу дунияллул мискиншивур, зу кIицI дуллалисса Магърибуллал цивилизациярив тIурча, — мугу жула жува хъяврин буллалаврил чIярусса оьсса суратирттавасса ца лишанни.
ЦIу-цIусса затру ляхъан даву, хъиривлаявуртту дуллалаву – ми анжагъ бувхсса ва тIавтIсса чIумалсса чурххансса ххаришивурттур ва тIуркIурдур. Манзиллу битаву ва хьхьирирду мютIи баву – му хъявринсса ахъулссар, мунил я дакI рахIат къадайссар, я рухI цIакь къадайссар, цанбакъарча ми гьарца зат архсса дуну тIий тIабиаьтраяту. Инсаннал цалла кIулшивурттан ва магьирлугъран ккалли дуллалисса структурарду ва теориярттурив тIурча – мигу инсан кай-кай уллалисса мусил щинзиртрур, миннул чIурдал ва цIайлул цув хъяврин уллай уну тIий. Му чIярусса ттуршукурдал хьхьичIра инсаннал дуллай айивхьусса муххал ххурххуппар, цувагу мунил вив ушиву хъамабивтун, абадлий гиву личIаншиврул.
МаслихIат
Ттул уссурвал, ккаклакияра маслихIат куннащал кув, мунивурча дусса зул бяйкьавурттансса ва бунагьирттансса дайшишру. ЧIявуссаннайну хIасул хьусса аькьилшиву – му зулму-къиялийн къарщисса зул мюхчаншивур. Цанбакъарча, цаннахь ца цIувххуну, цачIу ххал бивгьусса иширттайну зу чан хьун буллалиссару зула душмантал.
Ттул дакI – ттул маслихIатчири, я мазрал ляхъан къабувсса, я тачIав зумух къалавсъсса чIурдах вичIи дишин ттун лахьхьин бувсса.
Ттулла дакI ттула маслихIатчину хьуннин на уссияв бизарсса, аьлагъужалул ва аварашиврул лахъсса чIурду бакъа къабаяйсса инсанну. Уттирив тIурча, ттуща бюхъай гьарзад паракьатну лаласун, ттун баяй цимирагу никирал тикрал дуллалисса дуаьрдал чIурду, бюхттулсса ссаврду хъиннура бюхттул дуллалисса ва абадшиврул кьюлтIшивуртту ялун личин дуллалисса чIурду.
Шяраваллил кIанттайсса оьрму
Жува, шагьрулул аварашивурттал дянив яхъанахъими, яхъанай буру зунттал щархъавусса агьулданул оьрмулия цичIавгу къакIулну. Жува муксса дарихну лавсун най бурухха шагьрулул мугьалттул, жунма дакIнийнмагу къабагьай шяраваллил саргъунсса, сакинсса оьрму, ссуттилсса бакIлахъия лакьаву, кIинттулсса бигьалагаву, тIабиаьтрал гьарцагу дахханашивруцIун бавкьуну къуццу буллалаву. Арцу-мусил аьдадрай хIисав дулларча, жува аваданну яхъанай буру шяраваллил жяматрунияр, аммарив кIай цимилгу аваданни жуярва дакI-рухIирал. Жува жура дургьумур ттихIлай бакъару, кIайрив тIурча, ттихIлай бур цалла дургьумур цивппа. Жува хъус-хъиншиврул лагътал хьуну буру, кIай тIурча, бур ххари-ххуйшиврул оьрчIруну. Оьрмулул щаращуясса жуламур нахIалттувух хIаласса дур кьурчIишиву ва махIрумшиву, уххаву ва ццахханну, кIайнналлив тIурча, ласлай бур оьрмулия хIалалсса нарза.
Юргъачу
Оьрмулул бущи лащан бан бучIиссар хьхьунивух манзил ласлай нанисса оьручал бущилуха; цуксса дирисса дурив мунил нанаву, мукссара гъанссар зунзулчани.
ЦIан
Заннал буллуну бур зун аькьлу, дуллуну дур кIулши. Малещару Заннал Чумартшиврул чирахъ, мабитару бухлаган аькьилшиврул чани гьалакшиврул ва оьшиврул цIаннаву.
БивкIу
Инсан лащан ан бучIиссар хьхьирил щинал ялтту гьузузисса хьамараха. Марч бивщукун, гай дакъа шайссар, ваца дурагу къадиркIсса кунна. Мукунма лавсун лагайссар БивкIулул жула оьрмурдугу.
Оьрмулул хIакьшиву цивура оьрмулувур дусса, оьрму цуппагу къабайбишайссар карату ва къурталгу къашайссар гьаттал ккурккай. Нанисса шинну – ми абадлийсса оьрмулул анжагъсса лахIзардур; материал зумунусса цурда дуниял тIурча – жува цийн БивкIулул ццахханну куну учайсса кIихьличIасса макIри.
БивкIу – му Аьрщарал арснансса ахирди.
Амма дакIниннив тIурча – му дайдихьур.
Оьрмулул триумфри.
БивкIулул ласайсса анжагъ ина духIлай ивкIмурди.
Амма мунил къаласайссар
Ина ххал диргьусса ххуймур.
Аьрщарай дурагу ца инт
Дуртманангу, ацIра дуртманангу
Цара ца куццуйссар ххал шайсса
Оьрмулул ххуйшиву.
Иблис
ДакIний бити: ца аьдлукарнал цалалу Иблислуйн биян буллалисса зарал бюхъайссар цимилгу хъунмасса лякъин мурчIи-къюкIну дин дуллалисса цимигу азара динчиналмурнияр.
Къала-къатта
Цума инсаннащар кьабитан бюхъайсса сайки оьрмулухун цала салкьи буллай ивкIсса къала-къатта, хIатта га ганан цанмасса дуснакьну хьуну бивкIун бухьурчагума? Хъинну захIматссар ца кьинилул мутталий муницIа хъанахъишиву кьамул дан.
Иман
ХIакьмуничIан нанисса ххуллий Заннал ляхъан бувну буссар хъинну чIявусса къапурду, ми гьарцаннал хьхьичI тIигу-тIитIайссар, агарда ина миннуйн кьутIа тIий ухьурча имандалийсса каних.
ТIутIив
Бизанттал тIутIив – ми бургъил ва тIабиаьтрал ччаврил оьрчIрур: инсанналми оьрчIру тIурча – ми эшкьилул ва цIимилул тIутIиври.
Муси
Мусил уцайссар мусичIан, яла – гьалакшивручIан, ахиргу, ивну лякъайссар гьарзад кумпаякун хьуну нанисса кьянатшивручIан.
Дуржагь
Дуржагь – му аьзав дулаву дакъар,
Дуржагь – му дачIрасса дакIри.
Патриот
Агарда ина вихьва инава ухьурча: «На ишла банна ттулва билаят ттунма хайрданун», – тIий, ина политик-патриот акъара. Мукун бухьурча, ина цайминнал кьаркьаллай яхъанахъисса паразитра. Агарда ина вила дакI-рухIирахь щурщу буллай ухьурча: «Ттун ххишала бакъа ххирар ттула паччахIлугъраха лагъну къуллугъ буллан», – тIий, ина хIакьсса патриотра. Ина му чIумал – авлахърайсса щинал щаращира, ххуллулссаннал мякь лиххан буллалисса.
Патриотизм
Цукунсса ва цивансса буржри му, агарда мунил биттуршиндарал цIаний хъами щащарну, оьрчIру ятинталну личIан бан багьлай бухьурча? Цукунсса патриотизмар му, агарда мунил сукку буллай бухьурча дяъвирду, лиян буллай бухьурча билаятру. Цукунсса багьанар хьхьичIун ласун бюхъайсса, оьрмулуцIа увсса ца инсаннал кьадаргума хIакьну чIалачIи баншиврул? Цукунсса буржри му, агарда кашилул ва хъуншиврул заллухъруннал мунилшиврий литIун тIайла буклай бухьурча мискинсса хъудугьулт. Агарда му буржирал лиян дуллай духьурча халкьуннал дянивсса дакьаву, агарда му патриотизмалул гьалак дуллай духьурча инсаннал оьрмулул иминшиву. Бачияра му чIумал учиннуча укун: «Лахъан багьайсса буржнугу, яла хъунмур патриотизманугу хьувча дунияллийсса дакьаву!» – куну.
Шаэр
Шаэр – ина ва оьрмулулгу оьрмура.
Ина ххув хьуссара яла захIматми шиннардияр.
Шаэр, кьинирдал ца кьини вийн мютIи хьунтIиссар цинярдагу дакIру.
Му чIумал къадикIантIиссар ахиргу вил паччахIшиврул.
Ина гениалнайсса рухIирдавасса цара, вил кIунттихьхьун Заннал буллунугу буссар альт, ссавруннан маччасса музыкалийну жул дакIру рахIат даншиврул ва хъиннува гъан баншиврул вила дустал ОьрмулучIан ва Оьрмулул ХхуйшивручIан. Ина чирахъра жул ххуллу чанна буллалисса, жул дакIурдиву хIасул хьун дуллалисса нацIусса хIасратру, жул хияллаву загьир хьун буллалисса Заннаясса асар-суаллу.
Шаэртал – талихIрайн къабияйсса инсанталли, цанбакъарча, ци бюхттулшиврийн гьаз хьурчагу миннал рухIирал каши, му мудангу дирхьуну дикIантIиссар мукьал атил бувсса конвертраву.
Поэзия
Ттул ххирасса дус, поэзия – му мубаракшиврий хIасул хьусса пишри. Поэзия – му мукьал бярду кьакьан байсса лишанни. Поэзия – му дакIниву мина дирхьусса рухIри, мунинсса дукранугу дуссар къюкI, чахирну – ччаву. Мукунсса журалий загьир къашайсса поэзия – му къалпсса мессияр.
Агарда Гомердул, Вергилийл, Аль-Мааррил ва Мильтоннул рухIирдан кIулну бивкIссания поэзия хьунтIий бушиву аваданминнал ичIувасса чIюлу ккаччину, мукунсса зат хьун бюхъайсса дуниял миннал мугьлат бакъа кьаританссия.
Мискиншиву
Агь, ттул пакьирса дус, Мискиншиврул ялун личин дайссар рухIирал узданшиву, аваданшиврул тIурча, чIалачIи дайссар мунил аьйплушиву, хIасратирттал кIукIлу лаган байссар дакIнил асарду, Ххаришиврул хъин дайссар щаву дирсса дакI. Агарда ХIасратругу, Мискиншивугу къадиркIссания, инсаннал рухI лархьхьусса дикIантIиссия марцIсса тахталуха, цил улттуйгу, так ца эгоизмалул ва къанихшиврул лишанну личIаннин, цичIавгу къачивчусса.
Дуаь
Дуаь – му дакIнил балайри, ЗанначIангу дияйссар, агарда мунивух хIала хьуну духьурча азарахъул инсантурал аьтIаву ва аьсившиву.
Диндалул лидер
Урав ина диндалул лидер хьуну, ина тIимунийн бигьанма вих хъанахъиминнал вихшалдарая щашлай урав ина вила чурххан ятIул яннарду, буллай урав ина гайннал дакIхъиншиврия вила бакIрай бишинсса мусил таж. Мукун бухьурча, ина дин-имандалул ххуллия авккумара, хIатта Заннал кьинилухун зумагу дугьлай, хьхьувайния кIюрххилнин чакру-къанчру буллай ухьурчагума.
Агарда, даччингу дакъа, инсантурал хъиншивруву ина ляхълай ухьурча щалагу миллат ххуй-хъин бансса гьану; агарда вил дакIниву сакин хьуну бухьурча Мубараксса РухIирачIан нанисса магьирсса чуртту, ина му чIумал лащан ан бучIиссара ХIакьикьатрал багъравусса лилия-тIутIуха, хIатта му тIутIул аромат цайми тIутIавух дярххун лаглай духьурчагума, му абадлий яхьуну личIантIиссар гьавалуву.
Секс
Щалагу аьрщарай яла сексуалнайсса рухIруну хIисав хъанахъиссар шаэртал, художниктал, скульптортал, музыкантътал… Мукун бивкIссар заманардал бакIрайва-бакIрайгу. Миннал кьяйдалийсса секс – му ца яла илагьимур ва гьавасланмурди. Секс мудангу ххаллилссар ва мудангу нач-намусшиврул вибувцIуссар.
Цувалушиву
Пашмансса рухIирансса дарман – му халватшивур. Мунин инсантал ккавккун къаччиссар: щаву дирсса бюрни, гьухъалданиятугу батIул хьуну, яхъанан бикIайссар нуххулу – я хъин хьуннин, ягу бивчIаннин.
Пашманшиву
Пашманшиву – му Заннал ххютри,
Мунил минагу къадайссар оьсса дакIурдиву.
Агарда Пашманшивруща гъалгъа тIун шайсса бивкIссания,
Му ххинугу нацIуссия балайлул ххаришивунияр.
Пашманшиврул цачIун дурсса дакIру личIи дан къахьунтIиссар талихIрал триумфраща.
ДакIнил кьюлтIшиву ладирхьуну дуссар пашманшивруву,
Так пашманшиврувур дусса ххаришиву.
ТалихIрив тIурча, ишла байссар
Так оьрмулул хъуннасса караматшиву кьюлтI даншиврул.
Инт
Гьарцагу кIинтнил дакIниву кьюлтI хьуну дуссар зурзу тIисса инт, гьарцагу хьхьунил пардаврах пиш-пиш тIий дуссар зунзулчани.
ЦIимилул махъ
ЧIаххувчунахь увкусса дакI ххари дансса махъ цимилгу хьхьичIунссар чIакъачIалачIисса монасттирдаву кьюлтI дурсса ххуй-хъиншивурттунияр. Пакьирсса тахсиркарнахь ягу чара бухлавгсса къахIващарнихь увкусса цIимилул махъ цимилгу ялттуссар гьарца кьини Заннал къатлуву тикрал дуллалисса лахъисса дуаьрдунияр.
Лакку мазрайн бувцуссар
Р. Башаевлул
