Германнаву яхъанай 18 шин

Миясат Аьлиева

КIама бивщусса кунма, щалагу дунияллийх ппив хьуну бур жула лак. Чансса бакъар жул шяравагу личIи-личIисса билаятирттай яхьусса оьрчIру-душру. Ссал кIункIу бувну ва ссал бувгьуну бур вай чил билаятирттай. Цукунсса бур гъурбатрайсса оьрму, багьу- бизу. Цукун вардиш хъанай бур чил шартIирдайн ва аьдатир­ттайн. Укунсса цIухху- бусу бувссия на гъинттул чIумал буттал шяравун бигьалаган Германнава бувкIсса Миясат Аьлиевахь.

– Миясат, буси жул бу­ккултрахьгу виятува. Цукун тIайлабавцIура ина Германнавун?

– Ттул нину-ппу Заур ва СалихIат Ккурккуллал шяравассар. Жу ялапар хъанай буссияв Буйнакскалий. На кIикку бувссара. КIиккува школагу къуртал бувну бувхра Дагъусттаннал паччахIлугърал университетравун, чил билаятирттал мазурдил факультетрайн. 2002 — ку шинал, мукьилчинмур курсраву дуклакисса чIумал, лавгссара на Германнавун. Та чIумал немецнал кулпатирттан аьркинну бия оьрчIах буруглансса 24 шинавун бияннинсса оьрчIру- душру. Нагу му программалийн бувну 21 шинаву лавгссара тихун. На тих ялапар хъанай 18 шинни. ТIайламур бусан, ттун та ппурттуву Американавун ччай буссия, амма тани Американавун гьан цахъи захIматну бия.
ЦIубутIуй на ца чIивисса шагьрулий буссияв. Тикку бизаршиву дия. Кулпатгу ттунма дакI даркьусса бакъая. Мунияр махъ, дачIи шинайсса цамур шагьрулийгу зий бивкIун, Кельне шагьрулийсса университетрачIасса немец мазрал курсирдайнгу бувххун, та шагьрулийн бивзра. ХIакьинусса кьинигу тикку бура. Курсру къуртал байхту, бувхра университетрал англистика (ингилис маз ва литература) ва романистика (итальян маз ва литература) лахьхьайсса отделениялийн. Вай дакъасса ца дарс цамургу язи дугьан багьлай бия ттун. МазурдицIун къадархIусса дарс ччан диркIуна. Информатика язи дургьуссия. Университет къуртал байхту, на зун бивкIра ахттаршиннардал институтраву программистну ва проект- менеджерну.

Токиолий

[pullquote] На бияв навалу чил билаятрайн бувкIсса жагьилсса душ. КIулну бакъая тайннал маз.[/pullquote]

 

– ЗахIматну бияв чил оьр­мулийн, багьу- бизулийн аьдат хьун?

– ЦIубутIуй, гьай- гьай, бигьану бакъая. На бияв навалу чил билаятрайн бувкIсса жагьилсса душ. Цамур менталитетрал дагъусттан душ. Ттун кIулну бакъая тайннал маз. Ххишалдаран, цалчин бакIрайн багьсса кулпатрал чулухагу тIайлабацIу къавхьуна. Ттун кIира нюжмардул дянив лякъин багьлай бия цамур кулпат. Ля­къинавав тIиссагу нигьачIаву дия. ЗахIматшивуртту хьунадаркьуна дуклан бивкIсса чIумалгу. Гьарзат немец мазрай дия. Цуппа ду­ккаврил процессгу жучIава кунмасса бакъая. Хъинну чIявусса семинарду бия. Миннува инава бувчIин багьлай бия винма аьркинмур, лахьхьин ччимур. Ттунна ци аьркинссарив бувчIуну, нирхиравун багьаннин кIира шин хьуна. ХIалли- хIаллих тIий аьдат хьура, мазгу лахьхьав.

– Дуккавриву, давриву ина цамур билаятраясса инсан бушивруцIун дархIусса дайшишру дикIайвав?

– Ттун мукунсса зат цалагу асар къавхьунни. Ина обществолун мюнпат бусса инсан ухьурча, цаламара, чилмара, личIишиву дакъа­ссар. Гьай- гьай, немец маз ххуйну кIулну бикIан аьркинссар.

– Германнаву ци ххуй дизай вин?

– Ттун ххуй дизай тайнначIасса низам, инсан урувччуну ушиву. Масала, немецнаву къашавай хьунсса ццах бакъассар инсантураву. Къашавай хьунан аьркинсса даражалийсса медициналул кумаг бантIиссар. Немец цивппагу низамрайн мютIисса инсантал бур. Масала, коронавирус ппив хьусса чIун ласурча, маскардая тIайла хьуну, тай щаллу дуллай бия циняв та ппурттувусса тIалавшиннарду. Ттул лагма- ялттуминнаву къашавайсса сайки бувагу бакъая, жучIаварив хъинну чIявусса бия.

Кубанаву

[pullquote]Тих, прививка чара бакъа дан аьркинссар тIий, ялув ливккун бакъар, амма инсантал цивппа рязину дуллай бур. Балики ресторандалуву щябикIан гьан ччан бикIарча, ина ккаккан дан аьркинссар я тест, я прививка.[/pullquote]

 

– Вакцинациялул тагьар ци дур Германнаву? Ина дував прививка?

– Тийх прививка чара бакъа дан аьркинссар тIий, ялув ликкаву дакъар, амма инсантал цивппа рязину дуллай бур. Тай за бувчIусса инсантал бур. Нагу дав.
Балики ресторандалуву щябикIан гьан ччан бикIарча, вин ккаккан дан аьркинссар я тест, я прививка. Мудан тестру дуллаяр прививка давриву рахIатшиву чIалай дур чIявуминнан.

– Ци тагьар дия Германнаву дахьра пандемия дайдирхьусса чIумал?

– Тийхгу, гьар кIанай кунна, захIматсса тагьар дия. КIилчинмур щатIи сукку хьусса чIумал, ресторанну, ттучанну лавкьуна. Ца- кIира нюжмардийсса 10 хьуну махъ инсантал кьатIув буккан битлай бакъая. Му чIумал, тIайлассар, цала тархъаншиву ссуссукьу даврий немецнал халкь рязину бакъая. Мунияр махъсса чIумал на кIива зуруй буссияв Кариб хьхьирий­сса Тенерифе жазиралий. Тайннал халкьуннал бусласимунийн бувну, тайнначIамур низам хъиннура кьянкьасса диркIун дур. Тай 4 зуруй шаппату кьатIуввагу буккан къабитлай бивкIун бия.

– Бивссарав ина цаймигу билаятирттайн, цумур ххуй бивзри?

– На буссияв Японнаву, Кубанаву, Испаннаву, Италиянаву, Венециялий, Американаву,Турциянаву, Таиландрай. Яла- яла ххуй бивзунни Япония ва Таиланд. Ттун, тIабиаьтрал чулуха бикIу, инсантурал чулуха бикIу, Азия ххуй бизай.

– Цими маз кIулли вин?

– Ххуйну кIулли ингилис, ламса ва итальян мазру. Гьай- гьай, ­оьрус маз ва лакку мазгу. БувчIай ва чан-кьанну ихтилат бан шай испан мазрайгу.

 

Нью-Йорклив

[pullquote] Жула Дагъусттаннал халкь ка тIиртIусса, сахаватлувсса бур. Хъамаличу хъин итан чялиш бувксса бур. НемецначIан хъамалу лавгукун, вихь цIуххинтIиссар, дишивив, дуканнав, хIачIаннав куну. Намус бувну, къадуканна учин пайда бакъассар, ххишала къацIуххинтIиссар.[/pullquote]

 

Немецнал халкьуннал «точностьрая» ва марцIшиврия хаварду бикIай?

– Ттунма ккавксса билаятирттаву марцIшиврул чулуха ЯпонначIан цавагу къабучIай. «Точностьрая» тIурчарив, на къаучивияв му цинявппа немецнан хасъсса хасият дур куну. Ттун кIулсса немецнаву чансса бакъар мудан чIал шайссагу.

– Дагъусттаннал агьлу ва немец цачIу бихьлай, ци учинссия ина?

– Дагъусттаннал халкь ка тIиртIусса, сахаватлувсса бур. Хъамаличу хъин итан чялиш бувксса бур. НемецначIан хъамалу лавгукун, вихь цIуххинтIиссар, дишивив, рутIивив куну. Намус буллай, къачча учин пайда бакъассар, ххишала къацIуххинтIиссар. Ялагу, немец жуламиннаяр цанма цивппа ххирасса, оьрмулул кьадру- кьимат бусса , цала цIуллу- сагъшиврул ялув хъинну бавцIусса бур. Спорт ххирасса, бигьалаган кIулсса бур. Жула нину- ппу кунма тай бусса оьрмулий оьрчIаха къазунтIиссар. ТIайлассар, жулами кунма, немецгу хъярч- махсартту бан кIулсса ва ми бувчIайсса бур.

– Даврия тархъансса чIумал ссаха зун ххирар вин?

– Ххирар къавтIавуртту ва спорт. Ххирар дустуращал чув-бунугу щябивкIун кофе хIачIан, хаварду бусан. Германнаву ттул буссар Аьрасатнавасса, Белоруснавасса, Украиннаясса, Гуржиянавасса, Чачаннавасса дустал. Яла хьхьичIунмур дусрив Японнавассар.

Парижлив

[pullquote]Тих гьарца шагьрулий итадакьай цала-цала пиво. Ца шагьрулий вин тачIав къалякъинтIиссар цамур шагьрулий дурсса пиво. ЦIуххирча, хъянгума бюхъайссар.[/pullquote]

 

– Ина ялапар хьусса шагьрулий тамаша бан лайкьсса ци дур?

– На кIицI лагавияв Кельне шагьрулийсса эмаратсса, кIира бакI дусса хъун килиса. Щалагу дунияллийсса яла лахъми килисардаву та шамилчинмурди.

– Ялагу хIаз бизансса ци бусанна немецнаяту?

– Германнаву гьарца шагьрулий итадакьайссар цала- цала пиво. Ца шагьрулий гамур шагьрулий итадакьайсса пиво вин тачIав къалякъинтIиссар. ЦIуххирча, хъянгума бюхъайссар.

– Ватандалийн зана хьун­сса пикри бакъарив?

– Цалсса бакъар. Ттун тийх ххуй бизлай бур. Тийх яла-яла ттунна дакI къадакьлакьисса, нава къарязисса зат му бур, виза тIитIин хъинну захIмат шай. Мачча-гъаннаща ттучIан бучIан къашай. Ссийн оьвкуну, виза къатIиртIуна, ниттийн оьвкуну, ганингу къатIиртIуна. Яла аьрза бувну, тIитIин бувссия. Ва тайнначIа захIматну щаллу шай­сса масъала бур. Яла гьармуний на рязину бура.