ЦIуллу-сагъшивруцIунсса маслихIатру

Чурххансса малхIан

Гъинтнил дайдихьулий жулла аьрщарай ххярхсса, лакку мазрай хIаллил ахъулсса учирчагу, ахъуву,дачалийсса къатIрай ххя­ххайсса ахъулссаннуя неъмат ласунсса мутта бирияй жухьхьунма. Миннул кьюкьлуйгу хьхьичIва-хьхьичIмур бур кьюнукьи.

Кьюнукьи
Ваниву чIяруссар инсаннал чурххан мюнпат ххи­сса кислатIарду. Миннувух: нярал система ххуйну зузи дай­сса фолиевая кислатIа; салицилалул кислатIа – инсаннал чур­ххал кIиришиву лагь давриву ва аьвкъу-гъили хьусса чIумалсса цаймигу лишанну дакъа давриву кумаг бувайсса; кьурчIул (щавельданул) кислатIа – инсаннал чурххан ххисса гуж буллалисса, ттурчIардил ва ккарччал тагьар къулай дуллалисса фосфор ва кальций. Кьюнукьуву мукунма чIявуссар калий, мах, витамин С.

Бяъли
ХIакьинусса кьини кIулну бур, лухIимуния тIайла хьуну, хъункIултIутIул рангираймунийн бияннинсса, нацIу бяълилул азарунния ливчусса журарду. НацIу бяълилуву буссар кальций, калий, мах, магний, фосфор ва кремнелул кислатIа, ва ялагу, ми цимурца, чаннаминнувунияр, цIанми сортирдаву ххишалану дуссар. ЦIансса журалул бяълилул цIакь бувайссар инсаннал капиллярду, кумаг бувайссар атеросклероз хьун къаритан, мукунма давление лахъсса ва гемоглобин лагьсса чIумал. Бяълилувусса кумарин тIисса затрал оьтту татаврин дайшишру дувайссар, тромбру ва бляшкарду хьун къабитайссар. Бяъли яла-яла хъинссар ревматизма, подагра, артрит думиннан.

Мамари
Цуппагу, кьанкьгу нахIусса мамари (малина) бакъасса гъигу гъирив, цуппалугу букан нахIусса, тортирдаву-пироженоердавугу бакьайсса. Яла машгьурмур мураппагу, инсан аьвкъу-гъили хьуни ишла дувайсса, мамарттулмур дур. Мамари аваданссар А, С, Е, РР ва В группалул витаминнан. Муниву буссар калий, медь, йод, глюкоза, фруктоза, клетчатка. ЧIярусса мах (железо) дусса малина яла-яла хъинссар хъаннин. Малина хъинссар желудокрал ва ххютукалул азарду думиннан, миннул ххуйну зузи бувайссар ччаруллив, кумаг бувайссар дукра лялиян дуван, цилла нирхирайн дутайссар къюкIлил даву. Хъинссар неврастения, диабет, ттурчIардил азарду думиннангу.

Хъаса
Хъасарал (смородина) шанма агьамсса жура кIулну бур: лухIисса, кIяласса ва ятIулсса. ЯтIулмуниву чIявуссар пектин. ЛухIимуниву хъинну чIявуссар витамин С, ятIулмуниву тIурча – мах ва калий, сосудирттан ва къюкIлин чара бакъа аьркин­сса. ЛухIимур хъасаравусса фосфорданул ва кальцийрал хъунна­сса даву дуллалиссар ттаркIру ва ккарччив ядаврил ххуллий. Хъасараву буссар инсаннан чара бакъа аьркинсса А, С, Р витаминну, минерал цIурду.

КьурчIи бяъли
КьурчIи бяълилувугу (вишня) чIярур инсаннан мюнпатсса затру: кумарин, магний, железо, кобальт, пигментру, В1, В6, С витаминну. Ми цимурцагу хIисавравун лавсун, бяъли ишла бувайссар артериал склероз, оьтту чаншиву ххуй даншиврул.

Р.S. Хъинсса, мюнпатсса хIаллил ахъулсса цаймигу чIярур, хаснура витаминнал чулуха аваданни цайнура цирда тIабиаьтрай ххярхми, агарда ми датIинсса кашигу, кIанттурдугу бухьурча. Миннувугу хасъсса цаппара пишакартурал яла мюнпатмину ккаккан буллай бур голубика ва брусника.

ХIаллил ахъулсса хъинну хъин­ссар лякьлуву оьрчI бусса хъаннин. Амма шин хьуннин­сса оьрчIан къабучIиссар вай ахъул­сса.
ЦIансса рангирдалми ахъул­ссаннуву ххишалассар антоцианну – гужсса антиоксидантру, цалгу нервардал ва иммун ситемартту цIакь дувайсса.
Цуксса хъинсса дунугу, хIал­лил ахъулсса мугъаятну канан аьркинссар желудокрал ва желудокрал ва ххютукалул трактрал азарду дусса инсантуран, миву витамин С гьарзашиву дакIнийну.

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал