Гъумукун буклакисса кIанттайсса къурнил байбихьулий къапу бан дакIнин багьаврил пикри оьккисса бакъар: шагьрулул цIагу, му байбихьлахьисса кIанугу чIюлуну, ххуйну ккаккан бансса даву хъанай дур.
Амма макетрах бурувгсса чIумал, архитектуралул чулухасса мяъна щала дурчIлай дакъар: кIа ци журалуллив, кIай чурттурду чун наниссарив, кIайми чIирайсса куцру хьулурдурив, чIавахьулттурив, му хьулул ялувсса башнярду цукунссарив. Жула зунттал кIанттул архитектуралуха лархьхьуну чIалай дакъар.
[dropcap]Б[/dropcap]юхъай ттуща гьарзад лаласун къахъанай бикIангу, кIулминнал бувчIин банхьуви тIиссара.
Утти «Кази-Кумух» оьрусрайсса цIанил хIакъираву. Циваннив къакIулли, мунил ялув бяст-ччаллу буллай сукку хьуну бур. Ай, «Кази-Кумух» къатIайлассар, «Гази-Кумух» бикIан аьркинссар тIисса. ХьхьичIва-хьхьичI кIулну бикIан аьркинссар му цIанил закондалул ххуттавусса хIалкьазия. Дагъусттаннал официалсса кIанттурдал цIардал сияхIрай му ци цIанилу буссарив жува къакIулнуния бакъару, циняв Гъумуксса идарарттал адресру цукунсса дуссарив. Яла ччи-ччинал ччи-ччикун мукунсса цIарду даххана къадайссархха, му хIукмулул органнайн багьайсса затри.
Ттун кIулссаксса, цIанил тагьар укунсса дур. Гъумук, Гъумек, Гумик диркIун дур илданул, паччахIлугърал цIа. Шанма махIлалувасса цаннийн учайсса бивкIун бур цал Кьивадиял, яла Гъумучиял махIла куну. Яла махъ, Кьивади хъун хъанай, илданул цIа Гъумучи мунил центрданул цIанийн кIура дарну дур. Гъази тIисса цIагу Гъази Кьаландарал заманнай щалвагу илданунни дуллуну диркIсса, ца шяраваллин дакъар. Му Гъази-Гъумучи тIисса цIанилу кIулну бур щамхалатравун бухлахисса циняв агьлу, миннал вив тIурча, бивкIун бур цанма-цанмалусса мазурдий гъалгъа тIисса личIи-личIисса агьлу, миннаву лакгу.
[dropcap]О[/dropcap]ьруснал официалсса чичрурдавун му шяраваллил цIа дагьну дур Кази-Кумух тIий.
Утти махъа-хьхьичIа «Кази-Кумух» къатIайлассар, «Гази-Кумух» бикIан аьркинссар тIий бур сукку хьуну цаппара патриотътал. Туну му чIумал аьркинни «Гази-Гумух» бикIан, цанчирча ГЪ ца мукъуву К-лийн, гамуниву Г-лийн буцлацаву цукунсса затри? Оьрусрай учиннача: «Логика где»? Ай, КАЗИ му ГЪАЗИ бакъарча, КЬАДИ-ри тIисса затгу хIучча бакъасса затри. Цаппара мазурдиву аьрабнал чIу ДЗ буссар цавайннал Д-лий, гайминнал З-лий лалавсун (бурги цIардавугума: Рамазан / Рамадан, Хизри /Хидир ва м.ц. Мисаллу буцин бюхъанссар хъинну чIявусса.
Мунил ялувсса бястругу аьркинсса бакъар, официалсса цIа КУМУХ дуссаксса. Амма му цIа кIикку дикIан аьркинни лакку мазрайгу: я Гъумучи, я Гъази-Гъумучи.
Текстрал хIакъираву. Текст ттун лахъи бувккун чIалай бур, муксса лахъисса текст щил ккалантIиссар? Ттул пикрилий, аьркинни цайми-цайми кIанттурдайсса къапурду бувсса куцгу ххал бан, миннува жуцIунма бавкьумур лаласун. Гъумучиял гербрал хIакъираву. Ттун къакIулли дуссарив цурда Гъумучиял герб. Ттун бувчIлачIиссаксса, хантурал гьаттардийсса шамхалтурал лишан бунуккар микку рищара тIий. Мугу дикIанссарча чув-дунугу, амма Гъумучиял ца агьаммур знакну цIана кIа БурхIайсса къалалул барурду чIалай бур ттун.
Къапугу аьркинни хьхьичIа заманнул къапурдаха лавхьхьусса бикIан, чарттай цIурцIусса барельефругу ишла дан. Амма ми ххирану дацIлайгу духьунссар.
На ттуламур пикрира бусласисса.
Цайми-цайминналгу бусанссар цалами пикрирду.
Роза Эльдарова