Зунттал ниттил дакIнил манзил

Хъамитайпалул дунияллийн бувккун махъ дурсса яла хъуннамур чувшивуну хъанай дур лякьлуя бивзсса оьрчIру хъуни баву. Цалчин – нину, яла, бюхълай бухьурча, — гайми давуртту. 

Укунссану чIалан бикIай ттун жула хъамитайпалул кьадар. Ни­ттияр ххирассагу, ттюнгъассагу, дакI кIукIлуссагу дунияллий яла цичIав дакъахьунссар.

 


ЧIяйннал шяраватусса Мамедова Басиратлущал на кIул хьуссара ххюра шинал хьхьичI, ЧIяйннал шанбачIулий кIюрххил. Ванин на «Илчи» кказитрал зузалану кIулну ияв. Га кьини Басиратлул ттухьхьун «Илчи» кказитрай рищун­сса ЧIяйннал шяраваллил тарих­рацIун дархIусса макьала ду­ллуна.
Басират ялун уруган чIалай бия зунттал шяраваллил биял­сса кушурдугу бувхIусса, чурххай кьуват бусса хъамитайпану. Симандалувугу яхьуну дия жагьилнийрасса ххуйшиврул лишанну. Цилагу: «Буссара на чIивисса къари-бава», — куна.
Ганияр махъ Басиратлущалсса хIала-гьурттушиву ттул ххи хьуна.

[dropcap]В[/dropcap]анил чIяруну кказитрайн рищун ттухьхьун макьаларттугу дулайва. Басиратлун ххуйну кIулну бур ЧIяйннал шяраваллил тарих ва инсантал. Инсантал кIулшиву дакъагу, гайннал хасиятругу кIулну дикIан багьлай бикIай, макьала чичлачийни. Басиратлул цила ласнащал, аьпа биву, ХIажинащал мяйва оьрчI хъуни бувну бур. Басират бувну бур 1939-ку шинал август зуруй ЧIяйннал шяраву, Аьлиллул ва ХIапизатлул кулпатраву.

Басиратлуяр хъунисса кIива ссугу, ца уссугу ялагу бивкIун бур. Га чIумал ванил ппу Аьлил военкоматрай зий ивкIун ур. Амма буттал симан Басиратлун дакIний лирчIун дакъар. Циван учирча, дяъви байбивхьусса чIумал ванил ппу дяъвилийн лавгун ур. Буттал шаппайн чагъар бувкIун бивкIун бур дяъви къуртал хьуну махъ: «На уттигу цахъис хIаллайсса къаитаакьлай ура шавайн», — тIий. Амма ца зурува, чуврив цIу дагьсса кIанттай апатI хьуну, ­Аьлил накьлу хьушиврул «извещение» дуркIун дур. Ванил ниттин цинмалу мукьва оьрчI бакI буккан буллан багьну бур.

Басират Мамедова СССР-данул Виричу ЦIаххуй Маккаевлун гьайкал тIитIлатIисса кьини (киях цалчинмур)

Басиратлул 1958-ку шинал къуртал бувну бур ЧIяйннал школа. Гания махъсса кIира шинай зий бивкIун бур Ваччавсса клубраву. Хъирив бувххун бур Буйнакскаллал медучилищалувун. Амма, училищагу къуртал къабувнува, щар хьуну бур цала шяравасса ХIажи тIисса чувнан. Басиратлул оьрму хьхьичI бацIан бувсса чIумал, чIалай бур га бигьасса къабивкIшиву.
Шиккура кIицI дуван ччива Басиратлул ва аьпа биву ХIажинал оьрчIал цIарду ва вайннал дургьусса касмурду: Артур зий ур муххал ххуллул поездрал хъунаману; Аьишат зий бур Къизлардал КЭМЗ-рай, Да­гъусттаннал Политехнический институтгу бувккуну; Рамела бур Къизлардал санэпиднадзорданул зузала; ХIапизат зий бур Москавлив оьрчIал багъраву тарбиячину; Артемида бур учитель; Рамазан яхъанай ур шяраву; МахIаммад ур ишбажаранчи; Альбина зий бур ЧIяйннал школалул директорну. Ва бакъарив нитти-буттан буллу мурад? Гьай-гьайкьай, ди. Шиккува кIицI буван, вай оьрчIавату мукьва душнил школа къуртал бувну бур мусил медаллай. Амма дур ца дайкъалитIайсса пашманшивугу: Басиратлуяр 4 шинал хъуна­сса ванил лас, 66 шинаву, 2001-ку шинал, лавгун ур ахиратравун.

Яла ттунма ва хъамитайпалул хасиятраву ххуй бизай­сса зат ци бур учирча, вайксса оьрчIру ххуллийн буккан бувну бунува, Басират бур муданмагу умудрайн вихсса инсан. Вайксса оьрчIал ниттин лякъайсса диркIун дур цила дакIних вичIи дишинсса чIунгу – мугу шеърирду ляхъан буллан ччишиву. Лас ХIажи хъярчирай: «Бавчуссар лакрал Фазу шеърирду чичлан», — тIун икIайсса ивкIун ур, циняв уттубивхьуну махъ ва столданух щябикIан нанисса чIумал.

Басират лагай оьрчIал ял­тту буккангу, зана шай шяравун цила ужагърайнгу. Ванил ужагърай муданнагу дикIай лази-лакьишиву. Басират бувххунни 80 шин бартлагантIисса шинавун. Ттунгу чIа учин ччива ва дакI хъинсса хъамитайпалун Аллагьнал дуллуссаксса цIуллусса ва ххарисса шинну!