Ятту-гъаттарахгу ургъил бикIан аьркинссар

12_ilchi_3Шикку ва участокрал хъунаману зий ур ДР-лул лайкь хьусса ветврач МахIаммадов Шяъван Къапул арс. Ветучастокрай ванащал зий ур кIия ветфельдшер – Аьлиев Хизри ва Буттаев Карин. На вайннащал хьунаавкьуну, бував гьарта-гьарзасса ихтилат. МахIаммадов Шяъваннул ва Буттаев Кариннул бувсуна ттухь укунсса затру:

— Ветучастокрал янилу буссар личIишиву дакъа жяматийсса сакиншиннардал ва таксса инсантурал ябуллалисса ятту-гъаттара. Жул янилусса ххюра шяраваллия ца Хъювхъиял СПК-лул бур 27 лухIи гъаттара, вайми шяраваллавусса сакиншиннардал зунттавусса шяраваллаву цичIав дакъар. Инсантурал цала ужагърай ябуллалисса ятту-гъаттарал сияхI дур укунсса: Вихьлив 386 лухIи гъаттара,1263 ятту ва цIуртти бур. Ссухъияхь 125 лухIи гъаттара, 500 ятту ва цIуртти бур. ЦIуйшав 185 лухIи гъаттара, 1240 ятту ва цIуртти бур. Къянив 180 лухIи гъаттара, 710 ятту ва цIуртти бур. Хъювхъав 140 лухIи гъаттара, 500 ятту ва цIуртти бур. КIицI бувми хIайвантрал бакъагу, жу ялув бацIайссару балчантрал, ттук­рал, аьнакIал, найрдал, ккаччи-ччитрал, шаппа ябуллалисса, учиннуча, кроликиртталгума.
Жул давриву дуссар шинал мутталий дуван багьлагьисса, личIи-личIисса ятту-гъаттара цIуцIавурттая буруччиншиврул дувайсса 54 даву. Ми дарчIуну дуссар мукьвагу кварталданийх. Вай давурттив дакъагу, жу буржлувссару, цIуцIи хьусса гъаттарал залуннал оьвкусса кIанайн лавгун, ци иш бурив ххал буван. Му чIумал жу, инсанначIан хIакин увкIний кунма, цалчин ххал дувайссар ятту-гъаттарал чурххал температура. Му зарал бакъасса душиврун хIисав дувайссар 37-39 градусрайн дияннинсса духьурча. Ванияр лахъсса духьурча, чIалачIиссар ятту-гъаттарал чурххаву цIуцIаврил инфекция най душиву. Жу му чIумал чурххал кIиришиву яларай дувансса ххалаххи бувну, яла оь ласайссар, диагноз дишиншиврул. Ваччавсса Ветуправлениялий буссар жул баклаборатория. Тийн тIайла буккайссар оь. Оьттух бурувгун, диагноз дирхьуну мукьах хъин баву дайдишайссар. Цалчин гъаттарачIан бувкIний жу бувайсса ххалаххив уквассар. Яла, диагноз дирхьуну махъ, га хъин буллан аьркинми даруртту ятту-гъаттарал залуннал цала ласун аьркин­ссар. Ми дарурттал ветаптека буссар Ваччав. Гъаттарангу, инсантуран кунна, цIарду дирзун дуссар. Мукунма жучIасса сияхIрай буссар гай гъаттарал ранг ва бувсса шин. Ялагу кIицI буван ччива, ятту-гъаттара ба­ххан нанисса чIумал, жу булай­ссар гайннул «БакIрал чагъар». Гикку ятту-гъаттарал шинну, цIуцIаву къадиян бувсса вакцинартту та бувссарив чивчуну, га цIуцIаву дусса хIайван бакъашиву ккаккан бувайссар. Укунмасса «БакIрал чагъар» бикIан багьлагьиссар жула шяраваллавун машан лавсъсса ятту-гъаттаралгу.
Зунттаву яхъанахъисса инсантурал ятту-гъаттара кIинттул арнил кIанттайн, гъинттул зунттавунмай куч бувайсса тагьар дур. Мунийн бувну зун­ттава арив бачиннин, гила зун­ттавун бачиннин, ятту-гъаттаран каралин дуртIусса щинаву купка дуван аьркинссар, гайннул бурчуйсса цIуцIавуртту ария зунттавун, зунттава арив къаласуншиврул.
Махъсса шиннардий, колхозру лирну махъ, шяраваллал бакIчитурахьхьун хъунисса ихтиярду дуллуну дунура, вайннал жул давурттал чулийннай­сса бургаву ссуссукьу хьуну дур. Дакъар шяраваллаву чапур хьуну ливтIусса, инсаннайн ла­хъайсса цIуцIавуртту дияврийн бувну биххан багьлагьисса ятту-гъаттара бичин аьркинсса скотомогильникру. Му дикIан багьлагьиссар лагмава бетондалул чIиртту бувсса, ялув кьалакьи дусса, кьункьула дишайсса люк бусса кIану. Мукунма, гъаттарайн ххалаххив бувайни, гай инсантураща бугьан захIматну бикIайсса бухьувкун, «расколлу» тIисса, ятту-гъаттара бакьайсса хъю хьхьичI дусса, ганз­сса арматурардая бувсса галерея бикIайссар. Купкарттугу дакъар чIяруми шяраваллаву. Вай шанна зат жун дузал дуварча шяраваллал бакIчитурал, инсантал ятту-гъаттарая лахъай­сса цIуцIавурттая хъиннува ххуйну буруччинссия. Яласса жулла давурттив журагу дуллай буру, — тIий буслай бур вай.
Буниялагу, Вихьуллал ветучастокрай зузисса ветеринариялул зузалт лахъсса кIулшивуртту ларсъсса, цалла даву хъинну ххуйну кIулсса, лахъисса хIаллай цалва пишалий зузисса гъаттарал хIакинтал бур. МахIаммадов Шяъваннул къуртал бувссар Шяраваллил техникумрал ветеринариялул отделение, ДГУ-рал химбиологиялул факультет, Ставрополлал шяраваллил институтрал ветеринариялул факультет. Зий ур цалла даврий 1972-ку шиная шинай.
Буттаев Кариннул къуртал бувссар Дагъусттаннал шяраваллил институтрал ветеринариялул факультет. Зий ур цалла касмулий 2009-ку шиная шинай. Аьлиев Хизрил къуртал бувну бур Шяраваллил техникумрал ветеринариялул отделение. Цалла давурттив дакIнийхтуну дуллай буну тIий, вайннангу дуллуну дур цимиллагу Ккуллал райондалул Ветуправлениялул чулухасса бахшишру, грамотартту ва Дагъусттаннал Ветеринариялул комитетрал бакIчинал чулухасса грамотартту.
Жувагу чIа учинну вай пишакартуран мукьахунмайгу цалла давурттаву тIайлабацIуртту.