Шяраваллил тарих аьч бунни

25-2016_5Мяш шаву – му оьккисса хасият­рал ца тIиму дур. Му тIиму ттувугу дия. Цува лявхъусса кIану гьаз був­сса, мунил тарихрая чивчусса инсаннай мяш шайссияв. Утти ттулва нава паракьат бувара. Лявхъу кIану, даргиял райондалийсса лакрал щаргу чивун дур­ккуннича тIий.

Ихтилат Уручуллал шяраваллияр. КIия инсаннал, цал оьрмурду лахъи бивухъал, лахъсса, дакIурдивун бюххансса даражалий ккаккан бувунни Уручуллал шяраваллил тарихрал лахIзарду. ДГУ-рал профессор ХIажи Аьвдулкьадировичлул (жу мунайн Польский ХIажи учайссар) ва учитель – ветеран Чупанов Чупан Кьадировичлул.
dfyhakТтигъанну дия «Село Уллучара» луттирал презентация. Му лу­ттиращал инсантал кIул баву, учинну – лу чивун буккан баву дур. Бия микку шяраваллил вакилтал ва мазраха зузисса лакрал элмий­сса инсантал. Даву дачин дурну ия хIурмат лавайсса Салам Хавчаев.
Буллуна ттухьхьунгу махъ.
Луттирая гъалгъа тIий, кIива махъ учиннинма, дяъвилул чIунну дакIнийн дагьну (дяъвилул оьрчIан хъиннура хъамакъаритайсса ку­ццуй дакIний личIайхха), ца къурхъ дуркIунни кьакьарттувун. Ми дия щарнил агьулданун яла захIматсса, кьурчIисса повесткарду дучIайсса, чIявуми къатраву яс бивхьусса чIунну. «Чирахъ малахъару, душманнан жулла щар ккарккун, бомбарду къабичин», — тIий къадагъа дихьлай бивкIсса дакIнийри. Лу­ттираву чIявусса мисаллу, шакиллу дур щарнил агьлу гьуртту хъанай бивкIсса иширттая бусласисса, Ватандалул тарихрацIун дархIусса. Хъахъи ларгсса чIапIая аьч хъанай бур щарнил агьулданул бакIрачIан бувкIмур.
Я ххирасса Аллагь, жу Вийн лабизлай буру, маккаккан дав ттигу жун къатрава мечIал кьанкь ришлашисса, хьхьурду, чирахъ ла­хъан къабитлай, мудан цIансса, кIут, кьяцлул чIири дукрану бивкIсса чIунну.
Ва лу бувккун махъ ттунмагу ца пахру багьуна навагу ва шяраватусса бушиврия. ХIисав дарча, хъунмасса тарих бивкIун бия жул чIирисса щарнилгу. Гьарица хIукуматрал дуллалисса давурттавух чялишну гьуртту хьуну бивкIун бур Уручуллал агьлугу. Гьарица Уручуллал бивтсса шачIанттая бюхханну чивчуну бур автортурал. Ттунма къакIулсса, чIявусса, лакрал тарихравун багьсса ишру хьуну бивкIун бур Уручлавгу. КъакIулссия ттун жула революционер, «Къалайчи» пьесалул ва «Леххаву» назмулул автор, «Илчи» кказитрал редактор Гьарун Саэдов Уручлав дуклай ивкIсса.
Ва луттирайра дур Серго Хайдакьовлул чирчусса «Улучара» тIисса назму. Му назмулийнугу тIиртIунни ттул хьхьичI тарихравунсса ца нуз.
Уручлату айивхьуну, Дагъус­ттан ласун най ивкIун ур «Дунияллул паччахI» Надир-шагь.
ИстIамлив гьан бувну ттупру бан бувну, Мисрилив гьан бувну турду дан дурну. Амма!

«Дуниял дух дурсса
цIа дурк Надир-шагь,
Уручуллал чиваркI
бух бан къахъанай,
Зувиллийсса гьантрай
аьраллу бакьлай,
ЦукунчIав Уручул
ласун къавхьуссар.

Бидав чайгу бурттий
илчи гьан увссар,
Надир-шагь ххявххусса
Сурхай-ханнахь бусан
Ханналгу кумагран
аьрал гьан бувссар
Уручуллал савлугърайн
ттупру бивтуссар.

ДакIнийхтунусса барчаллагь тIиссара буккултрал чулуха вай автортурахь. Вайннал чивчуну бур, ттул пикрилий, жун, учительтурангу, яла хьхьичIунсса, хъирив нанисса ник цалла чIирисса Ватан, лявхъу кIану ххирану тарбия буллансса лу.
Ва макьалагу къуртал дан ччай бура вава луттиравусса Серго Хайдакьовлул назмулувусса ххуттардийну.

Щар ччаннай дацIан дан
хIарачат банну
Агь, жан жул Уручул,
аьзизсса улчай!.
Аьжа Аьвдулгъапурова