Шамийлла мина цIудан нясив хьума

tast_131944 шин жулва миллатран цалла минардая бизан буллалисса ца яла захIматмур шин диркIун дур. Бизан бувну махъгу, цалла жандалий хIайп къаувкуну, ккашигу, мякьгу бувхIуну, зий, захIмат буллай, тIутIайх дичин дурсса, кIилчинмур минану хьусса аьрщигу кьаритлансса бувккунни ЦIуссалакрал райондалул агьулданун.
ЛичIинува кьюлтI учин захIматри кIирагу бизан баву ккаккан нясив бувсса оьрмулул бугьарасса инсантуран. Шамилчингу цIусса мина цIуницIа сакин дуллан бувкминнавасса ур ТIюхчардал шяравасса Идрисов Идрисгу. ЧIявусса цайминнан кунна, ванангу кьаритан багьну бур хъунмасса захIмат бивхьуну дурсса кIизивулийсса авурсса къатригу, цалва хIарачатрайну бюхъан бувсса багъ-бахчагу. Цибанссар, дурксса кьини духIан багьлай бур. Зий-захIмат буллай аьдатсса ЦIуссалакрал агьлугу хIалли-хIаллих тIий вардиш хъанай, нирхиравун бутлай бур цIуминалийсса оьрму. ХIакьину ЦIуссаминалий ТIюхчардал шяравугу цалчин гьану бивзсса бусравсса инсан хъанай ур Идрисов Идрис.

Имара Саидова
— Лаккуй инттухунмай, гьава гъили хьун бувасса чIумал, кIай дизан дуллалисса щархъавух жул шяравалугу дизан дурссия, — тIий, цанма дакIний ливчIмуния буслай ур Идрис Идрисович.
— 1943-ку шинал Лакрал райондалийсса ТIюхчардал шяраву на лавгссара 1-мур классравун. Жул шяравалу щалла дизан дурну махъгу на ттулла ни­ттищал цаппара хIаллай ялагу кIиккува ялапар хъанай ливчIра. Къуллугърай зузисса гъанчунал хIарачатрайну, жу 2 шинайсса бунугу, ххишалану жуллагу, гайнналмигу къатри ядаву мурадрай, жувалу ялапар хъанай бивкIссару шяраву. Ниттища чIивисса на лагма щархъавун дарсирайн гьан ан къабюхълай, ттул дуккавугу 2 шинайсса зия хьуна. МакIра кунма дакIний бур, ца-ца ницайсса аьрава шан-шанма, мукь-мукьва къатлухьхьун дуллуну, бизан буллай, аьтIий кIичIирттавух заназисса чIун. Цала ужагъ, тIюва кIа бусса куццуй кьабивтун, къиялий, милицалт бувкIун, бизан буллали­сса якьамасса чIунну тIурча жул агьулданун тачIавгу хъамакъаританссар. Мукунсса оьрчIшиву ккаркссар ттунгу. Ттул, аьпа баннав, нину Асли Лаккуй хъунма хьусса, захIматрал сасан бувсса, хъинну ссавур дусса, аькьилсса хъамитайпа бикIайва. Бутта Идрисгу халкьуннащал авкьу­сса, дугърисса зунтталчу икIайва. ТIюхчардал шяраву дахьра колхоз сакин дурсса ппурттуву ва ца яла хьхьичIунма зузала ивкIун ур. Цирив ца колхозрал бигар биттур бан балчаннуй кIили дихьлай, бакьин буллай уна, мунил ччан рирщуну, га унийва къуртал хьуну ур. Мугу ттун ниттил бусаврийну кIулли. Ппу ивкIусса ппурттуву ттун бувагу ца барз бивкIун бур. Яла ни­ттил ттул буттал цIа Идрис ттун дирзун дур. Тай ккашикарсса, захIматсса шиннардий жул кулпатравугу ттуяр хъуними уссу ва ссу, бакI буккан бан къавхьуну, ливтIуну бур.
1946-ку шинал жунгу кьаритан багьуна Лаккуйсса буттал шяравалу.
ЦIусса миналийсса ТIюх­чардал шяраву жу цIуницIа мина дихьлахьисса чIунгу хъинну захIматсса, кьянатсса дикIайва. Гикку цIунилгу 1-мур классраву дуклан багьуна ттун. Шяраву дянивмур даражалул кIулшивуртту дулайсса школа бакъашиврийн бувну, ттун 8-10-классирттаву дуклан ЦIуссалакрал шяраву­сса, райцентрданийсса, школа-интернатрайн занан багьлай бия, — тIий буслай ур Идрис Идрисович.
Оьрмулуву цалла кIулши­вурттайн бакъа чул бищун къабюхъантIишиву кIулсса Идрис Идрисович школалийгу яла хьхьичIунну дуклакима оьрчI ивкIун ур. Школагу хьхьичIунну къуртал бувну, увцуну ур Идрис Германнаву аьралуннаву къуллугъ буллан. Таний чил билаятрай къуллугъ буллан язи бугьайсса бивкIссар яла низам думи ва хьхьичIунну дуклакими оьрчIру. Германнаву Идрис къуллугъ буллалисса чIумал шяраваллил советрайн укун ххаллилсса оьрчI тарбия аврихлу барчаллагь тIутIисса чагъар бувкIун бур. Дурну дур Идрислул 3 шин Германнаву къуллугъ буллай. Зана хьуну, хъиривмур шинал ва дуклан увххун ур Дагъусттаннал педагогикалул институтрал химиялул ва биологиялул факультетрайн. Вагу хьхьичIунну къуртал бувну, 1964-ку шинал Идрис зун айивхьуну ур ТIюхчардал школалий химиялул ва биологиялул дарсру дихьлай. Цалла дарсру куртIну кIулсса, даврил опыт бусса жагьилсса пишакар хIисаврай, Идрис Идрисович ва школалий директорнал заместительнугу ивтун ур.
Та чIун диркIун дур цурдагу цалла давурттай дакI марцIну, хьхьичIунну захIмат бихьлахьи­сса пишакартурал хIурмат-кьимат бусса. Мукунсса пишакартурах мюхтажшиву дусса ТIюхчардал Винсовхозрал парторганизациялул секретарьшиву дуллангу тIалав увну ур цимурцаннуву итххявхсса, хьхьичIун ливчусса пишакар Идрис Идрисовичгу. Кьаритан багьну бур Идрислун цанна ххира хьусса учительнал даву. Га къуллугъ бакIрайн лавсун, гиккува зий унува Идрислул бувккуну бур Партиялул яла лахъмур школагу. Цалла даву шяраваллил хозяйствалуцIун дархIусса дунавхьур, хасъсса кIулшиву ласаву мурадрай, Идрислул бувккуну бур Краснодардал шяраваллил хозяйствалул академиягу. Ва совхозрай агрономшиву дуллай Идрислул хъунмасса хIарачатрайну ларсъссар чIярусса бакIлахъия. Къалмул лахъсса бакIлахъия дучIан даврихлу лайкь хьуну ур ва Верховный Советрал чулухасса ХIурматрал грамотардан ва цикссагу барчаллагьирттан. Оьрмулул 60 шин хьуну, пенсиялийн укканнин ва зий ивкIун ур ТIюхчардал шяраваллил совхозрай хьхьичIунма агрономну.
1998 шинал цIуницIа цалва кулпатращал, оьрчIащал Идрис Идрисовичлун багьну бур ЦIуминалийсса ТIюхчардал шяравун изан.
— Гьай-гьай, 60-хъул шиннардий бувсса захIмат кьабитан бигьану бакъая. Таксса захIмат бувну, ттуннагу, асрснангу дур­сса кIирайра къатри кьаритлатини нагу хъинну къуману ивкIра. Ца миналия гамунийн бизлазини цуксса зараллу шайссарив кIулсса зат бур. Жул хъунмур захIмат гийхва ратIух лавгунни. Багьлай бия жун, чувшиву дурну, цIусса миналийн бизан. Бивзру жугу. ЦIусса миналия на хъинну рязийну ура. Цимурцагу цIулаган дуллай, гийх кунмасса къатта-къуш шиккугу хIасул буллай зий ура, — тIий буслай ур Идрис.
Новостройрайсса ТIюхчар­дал шяраву цалчинсса къатри дурну диркIун дур Идрислун. Цалчин дурсса къатравун цалчин ивзмагу хъанай ур Идрис Идрисович. ХIакьинусса кьини ва шяраваллил цалчинсса гьану бивзсса, цалчин мурхьру бувгьусса, багъ-бахча бувну, миннуя цалчинсса бакIлахъия лавсмагу хъанай ур ва. Ва ивзсса шинал щархъаву бан бувану бивкIссар школарду. Новостройрайсса лакрал щархъаву цалчинсса школагу бувссия Аьхъардал шяраву. Му школалийгу, химиялул ва биологиялул дарсирдал пишакартал бакъашиврийн бувну, Идрис Идрисовичлун цIуницIа цалва пишалий ва школалийгу зун багьну бур. Ххюра шинай ва школалий учительшиву дурну дур Идрис Идрисовичлул. Вайми шяраваллавугу школарду буллай, вайнначIагу учительтал биялну бакъа, гай щархъавусса школардайнгу тIалав уллай ивкIун ур ва. Оьрмулул угьарашиврух къаурувгун, цанма захIмат хъанай бунагу, зун рязий хьуну ур ЦIуссалакрал, ДучIиннал, ЦIуссаккуллал школардал чIарав ацIаву мурадрай. ЦIуминалийсса школардай за кIулсса, даврил опыт бусса пишакартурах мюхтажсса чIумал Идрислул мяйжаннугу, хъап-шап тIий, вай школардайн занай, хъунмасса захIмат бувссар. Гьашину ТIюхчардал шяраву цIуну тIивтIусса школалийгу, цала ученик, школалул директор Дадаев ЩайхахIмадлул даву куццувун дагьаннин чIарав ацIаву мурадрай, захIматсса химиялул дарсру дихьлан багьну бур ванан. ХIакьинусса кьини Идрис Идрисович ва школалий учительтурангу, дуклаки оьрчIангу яла бусравма, яла ххирама ва даврил хъунмасса опыт бума учитель ур.
Цалва кулпатраву Идрис Идрисович оьрчIан ва кулпат­ран авкьусса, мяърипат дусса буттагу, ласгу ур, 55 шин хьуну дур ванал цинявннан эбратну цалва кулпат Гуландардущал ялапар хъанай. Гуландаргу, ва цува кунма, буттал лажин къаккарккун хъунма хьусса инсан бур. Бусса оьрмулий ТIюхчардал совхозрай зий, хъунмасса захIмат бувсса хъамитайпа бур. Вайннал тарбия бувну, дуккин бувну бур ххаллилсса арс ва душ. Душнил Саидал, буттал кIивагу пиша язи бувгьуну, бувккуну бур педучилище ва Шяраваллил хозяйствалул техникум. ОьрчI Руслангу, Механический техникумгу бувккуну, цалва хIарачат буллай зий ур.
Вай гьантрай, март зурул 15-нний, Идрис Идрисович 80 шинал юбилей кIицI лаглай ур. ХIурмат бусса Идрис Идрисович! Щалиххан итаннав ина вилва кулпатрая, дуллалимуницIун кабакьиннав, даркьусса, барачатсса хьуннав зун ва аьрщигу, цIусса минагу.