ШавкIуллал МахIаммадлул лахъазанну

foto9_4Аьвдуллагьлул арс Айгунов МахIаммад ув­ссар 1941 шинал апрельданул 8-нний Лакрал райондалий ШавкIуллал шяраву.
1958 шинал, Гъумучиял дянивмур даражалул шко­ла къуртал байхту, захI­матрал ххуллу байбивхьуссар МахIачкъалаллал уссал фабрикалий ученикну зий. Фабрикалий зий МахIаммад цехрал мастерная лавхъун ур хъунама инженернал шачIанттуйн.
1977 шинал ивтун ур МахIачкъалаллал художествалул кьай-кьуйлул комбинатрал директорну. 1985 шинал ивтун ур ДР-лул кIанттул промышленностьрал министрнал цалчинма заместительну.[pullquote]МахIаммад Айгуновлул 75 шинал шачIантту[/pullquote]
1987 шинал ивтссар «Дагшвейпромрал» Генеральный директорну. 1988 шиная айивхьуну 2005 шинайн иянцIа зий уссия Ма­хIачкъалаллал протезру бай предприятиялул директорну. 2009 шинал айивхьуну хIакьинусса кьинигу зий ур щайх-Жамалуттиннул цIанийсса лакрал рахIму-цIимилул фондрал председательну.
Зий унува МахIаммадлул ларсъссар 2 ларайсса кIул­шиву. 1970-75 шиннардий Ростоврай бувккуссар ВПШ. 1985-1990 ш. — Дагъусттаннал университетрал экономикалул факультет. Айгуновлул даврин паччахIлугърал лавайсса кьимат бивщуссар.
Ва лайкь увссар «ЗахI­матрал ЯтIул ттугълил», «ХIурматрал лишан» орденнан, чIярусса медаллан, грамотарттан, «Дагъусттан Республикалул, Аьрасатнал агьали социальнайну буру­ччаврил лайкь хьусса зузала» тIисса хIурматрал цIардан, «Орден Дружбы» ларсъссар. Цимийлагу увчIуссар райондалул советрал, шагьрулул советрал депутатнугу.

Ххирасса МахIаммад!
Вай гьантрай вин 75 шин хъанахъиссар тIар. Вихну акъара, амма календарьданул мукун тасттикь буллай бур. Ттул дакIниву, календарьданул чIапIив кунна, липI-липI тIий вил шинну махъуннай дарчунни.
…АрулцIалку шиннардил дайдихьулий на Ленинградрая увкIун, Анжилив пединститутраву зун айивхьусса чIумал, шиккусса лакрал жагьилтурал дяниву ттун вияту чIявусса баяйва – вил инсаншиврия, чувшиврия, дугъришиврия. Хьунаавкьусса кьини тIурча хъамакъаритай. Га духьунссия 1977 ягу 1978 шин. Цумарив ца гьалмахчу увсса кьинилущал барча ансса бахшиш аьркинну дия, цурдагу «ххуйсса, амма ххира дакъа­сса». Цинявннал ца зумату кунма увкунни: «Бачи Химшосселийн аьнтIикIартту дай комбинатрайн ШавкIуллал МахIаммадлучIан». «Бачи гьаннуча, цува цу МахIаммад урив ттунагу ккаккан» — хъярч бав нагу. БувкIру, бусарду секретарь душнихь директорначIан бувкIшиву. Жухь, буххи, къаувкуннича, «Чабувкру дустал. Инагу, Киров, укканъяв, ккакканъяв? Бачи буххи!» — тIий ххаллилсса гьайватращалсса, бургъил тIинтту итадакьлакьисса пишлищалсса, тIивтIусса ненттабакIращалсса, авурсса костюмрацIун ишттахIну бавкьусса галстукращалсса жагьил адамина хьхьичIун увккуна. ХIурматрай кьамулгу бувнав, жу рязий бансса бахшишгу ляркъуна.
Га кьинилия шинмай жува оьр­мулул ххуллурдай, ххаришивурттайгу, пашмансса гьантрайгу цикссагу хьунабавкьуну, ххуйну кIулгу хьуру цаннан ца. ХъатIий, мажлисрай дустураву вия калима дан багьний на вийн «жагьилсса къужа» учара. Вин щала тIааьн къабизайрив къакIулли. Цукун къачиви, — та хьунабакьирчагу, нурданул дурцIусса симан – мудан жагьилнал къуццу-къатIа, тIутIимунил кIушиву тIурча-аькьилсса къужлул куннасса духьувкун.
Дус МахIаммад! Вияту, вил тухумраяту махъсса шиннардий республикалул кказит-журналлай цагу, кIирагу макьала къадурккунни. Ттун кьаст хьунни вай мубараксса гьантрай миллатрал кказитрай, миллатрал мазрай, миллатрал жямат цала ххаллилсса арснал юбилейращал кIива мукъуйну барча бан. Бугьараминнахь ШавкIуллал МахIаммад буттал шяравалугу, лакрал миллатгу, Дагъусттаннал улчагу ххуй бан, гьаз бан тIабиаьтрал дуллусса хIикматирттал ца ушиву чIурчIав дан. Ялун нанисса никирахь ванал оьрмулуву лавсун нанисса шаттирдал ххуйшиврия ва марцIшиврия миккун нанисса мархраяту бусан.
Мархри, мархри… Мяй-жан­нугу мархрайри ккиж ххя­ххайсса. МахIаммадлул ттатта Айгунхъал ХIасан ивкIун ур уссал усттарнал арс, — хIакьсса шавкIрачу. Граждан дяъвилуву миски-гъа­ривнал чулий ярагъ кIунттил бувгьуну Совет властьрахлу иллай ивкIсса къучагъ, Гьарун Саэдов бакIчисса «Тархъаншиврул аьрал» тIисса кьюкьлува­сса ттуршуннал командир. Революциялуя мукьах ШавкIуллал шяраву ва райондалий личIи-личIисса къуллугъирттай: колхозрал председательну, земотделданул хъунаману. ХIасан цувагу ивкIун ур чур­ххал кьуват бусса, сивсусса, цайнна тапшур дурмунихлу, тIайлану чIалачIимунихлу жан дулун хIадурсса къучагъ. Шиккува учин, ванал оьрмулувусса ца чумартшиврия оьруснал цIа дурксса чичу Н. Тихоновлул чивчуссар «ХIасан ва цуша» тIисса хавар.
МахIаммадлул ппу Аьвдуллагь оьрмулул 16 шинаву «Лакрал университет» — Гъумучиял педучилищагу къуртал бувну, учительшиву дуллай ивкIун ур Ккурк­лив, яла КIулушацI. Оьрмулул 18 шинаву хушрай лавгун ур кIяла финнащалсса дяъвилийн, яла ти­ччава – чIал бакъа байбивхьусса Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилул цIаравун. Лякьлуву буну кьабивтсса кулпатрал цалчинсса оьрчI МахIаммад увшивриягу бувкку­ссар шаппатусса чагъарданий Ленинградуллал зума-къирагърайсса Пулковалул дарардавусса окоправу. «Гиккува окоправу му ххарисса хавар шюшин саллатIнал флягалува дуртIуну ца-ца спиртрал чарка гьаз бувссия», — тIий буслан икIайва ганащал фронтрай цачIу ивкIсса гьалмахчу Вираттиял Зайди.
Ленинградраяту Берлиннайн бияннин дяъвигу лавхъун, артиллериялул взводрал командир Айгунхъал Аьвдуллагь 4 ордендалул ва тамансса медаллал хъазамгу чIюлу бувну, увкIссар буттал шяравун. Зий ивкIссар райком комсомолданул цалчинма секретарьная тIайла хьуну райкомрал секретарь, исполкомрал председательнайн бияннин­сса къуллугъирттай. Амма му ялун уклакисса зузала ва дяъвилул къучагъ оьрмулул 44 шинаву хархавар бакъа инфаркт хьуну аьпалу­хьхьун лавгун ур. 25 шинавусса хъунама арс МахIаммадлунгу мукьа цаярва мюрщими уссу-ссурваран ппушиву дуллан багьну бур. Му ппушивугу, яла арулла-мяйра шинава аьзиз­сса нину, ШавкIуллал шяравугу, Лак­рал райондалийгу цила дакIнилгу, тIуллалгу ххуйшивруцIун, захIмат ххирашивруцIун, ас-намусрацIун чIявучин кIулсса аслисса зунттал хъамитайпа, ПатIимат оьрмулуцIа хьувкун, нинушивугу МахIаммадлул дурссар. Хъунисса къуллугъирттай зузисса, бусравсса фронтовикнаща Аьвдуллагьлуща дуккаврил гьунар бусса, учкъула ххювардай къуртал бувсса цала цалчинсса арс МахIаммад хьунссия цумур-бунугу ца институтравун тIайла ан. Амма дянивсса кIулшиврул аттестат ласайхту, 1958 шинал ва тIайла увккун ур буттахъая ирсирай нанисса ШавкIуллал сянат- уссал усттаршиву ларайсса даражалий лахьхьинсса ниятрай, МахIачкъалаллал уссал фабрикалийн ученикну (нукIузаманнул мазрай – чагуртну). Аьпа баннав цал, тIайласса, барачатсса, бусравсса ва тIайлабацIусса оьрмулул ххуллу вин маслихIат бувсса буттал ва ниттил. Му ххуллийх найра ина уссал фаб­рикалул ученикшиврия щала билаятрай ца-кIива бакъа-бакъасса, Ухссавнил Ккавкказнаву ца бакъа-бакъасса, ххишала бакъа агьамсса протезно-ортопедический предприятиялул директорнайн бияннинсса къуллугърал шачIанттуйн лавхъсса.
Зий унува МахIаммадлул ларсъссар кIира ларайсса кIулшиву (Ростоврай ВПШ, яла МахIачкъалалив Дагъусттаннал университетрал экономикалул факультет къуртал бувну). Уттинин зий ивкIсса давур­ттай МахIаммадлул ккаккан бувсса бюхъулиятугу, ялун личин бувсса сакиншинначинал пагьмулиятугу чIявусса буслан хьунссия. КутIану ацIанна цаппара шаттирдай.
Вай юбилейрал гьант­рай дакI­­нийн къабувтун къабу­чIир циксса давурттив дурссарив МахIаммадлул лакралгу, щала Да­гъусттанналгу экономикагу, ахIвалгу ххуй буллай. АрулцIалку шиннардий ичIаллил аьркинмур дуваврил Министерствалул хъунама инженерну, яла кIанттул промышленностьрал министрнал хъиривману усса чIумал: Бархъарав тIахIни-кIичIу дай цех цIулагангу бувну, хъун баву, Гъумук арцу-мусил давурттал цех тIитIаву. Ласулт бакъа лещавайсса чIумал, Кубачиял, Гоцатуллал бартбисуртту ва арцу-мусил кьай дахлансса рынокру Германнаву, Палангнаву, Венгриянаву, Югославиянаву лякъаву; хIакьинусса кьинигу, Аксайрайгу, Хъунзахъгу, Ах­ттавгу, Ххучнивгу, цикссагу цаймигу республикалул шагьрурдай ва щархъаву МахIаммадлухь барчаллагь тIийнма бур, Дагъусттаннал янна дуруххаврил объединениялул директорну усса чIумал цачIава ганил филиаллу тIитIаврихлу.
КарчI дакъасса зузала, гьунар бусса ва хьхьичIунай урувгсса каялувчи Айгунов МахIаммадлул даврин паччахIлугъралгу лавай­сса кьимат бивщуссар. Га лайкь ув­ссар «ЗахIматрал ЯтIул ттугълил» ва «ХIурматрал лишан» орденнан, «ЗахIматраву хьхьичIун личаврихлу», «ЗахIматравусса къучагъшиврухлу» ва «ЗахIматрал ветеран» медаллан, ДАССР-данул Верховный Советрал ХIурматрал грамоталун, «Дагъусттан Республикалул ва Аьрасатнал агьали социальныйну буруччаврил лайкь хьусса зузала» тIисса хIурматрал цIардан.
Буттал шяравалу, цала миллат, мунил маз, культура, тарих оьтту­вун ва ттурчIавун бувхсса патриот МахIаммад оьлуркъусса шиннардий миллатрал «Гъази-Гъумучи» суккушиннарал яла аьчухсса уртакьгуя, кумагчигуя. Дакъассар вай шиннардий суккушиннарал дурсса дур чинсса даву МахIаммад чIарав къаавцIусса, ка-кумаг къабувсса. Микку му суккушиннарал давривугу МахIаммадлул чулгу, хIуччагу бикIайссия мудан тIайламуницIун бавхIусса, жагьилтал, ягу цаппара бакIру «кIирими» агьилтал ччех гьан къабитлатисса, аькьилсса.
Инсаннал оькки-ххуйшиву, ганал инсаншиврул жинс кIул шайссар ганал цала гъанминнащалсса арардава. МахIаммадлул мукьва душ хъуни бувну, дуккин бувну, щаллу бунни. ТIайлар, амма гайннаяр хьхьичI ганал хъунигу бувну щаллу бувссар ччяни нитти-буттацIа хьусса цаярва мюрщи­сса уссу ва шанма ссу. Цаннанагу нину-ппу бакъашиву къакIулхьун диртун. МахIаммадлул пахругу, ххарагу, чул бищай кIанугу ур мунал чIивима уссу ХIасан, республикалий хьхьичIун ливчусса аьлимчу ва кIулшиву дулаврил сакиншинначи.
Пенсиялийн увккун махъгу, оьр­мулул хъит куну унугу чурххаву цIакьгу, дакIниву гъирагу буну, уттигу МахIаммад жяматралгу, миллатралгу цIаний ххуй-ххуйсса давуртту дуллай ур.
Айгунов МахIаммад бакIчисса Лакрал рахIму — цIимилул фондрал хъунмасса кумаг байссар дяъвилул ва захIматрал ветерантуран, ятинтуран, мушакъатминнан ва м.ц.
ЦIанакулгу хIадур хъанай ур ТтурчIайнна зунттуй Надиршагь ххит увну 270 шин хъанахъисса байрандалийн.
ЦIуллу аннав ина, дус Ма­хIаммад!
Кулпатран, мачча-гъаннан, щарнин, миллатран, дустуран чан къааннав! Мукьвагу душнил, миннал оьрчI-душварал ххари улланнав, миннал дард къаккакканнав!
Вил вихшаласса ташулул дус, мяйжаннугу вил оьрмулул багъравун рахIмат буллайнмасса тIутIал щин – Гуламан бакъасса кьини вин къахьуннав!
Вил дуаьчи Киров Султанов