Чумартну оьрму бувтссар

saved_23Ккурклиясса Аьбдуллаев МахIаммадлун гьашину июльданул кьуния арунний ялун уруган жагьилну чIалай уна, аькьлулул мискин къавхьуна, там хъанай дур мяйцIалла шин. МахIаммад нитти-буттал цIанил увсса ттюнгъа оьрчI акъая. Му хъуна хьуссар хъудугьул кулпатраву. ХIакьсса захIмат буллалисса нитти-буттая эбрат ларсхьунссия, МахIаммадлул зузаврил оьрму байбивхьуссар цуваксса цайминнан кIулши хьуннинна.
ЧIивину уна чIиру канаки буллан занай, колхозраву зузи­сса цала буттал цайми бигардугу щаллу буллай ивкIун ур. Школагу къуртал бувну, хIукуматрал даврий зий айивхьуну ур 1951 шинал МахIачкъалаливсса Морстройрай. Гичча увцуну ур армиялийн. Армия лавхъун махъ увкIун ур гиккуна зун. Зий унува чIярусса касмурдугу лархьхьуну дур гиккура тIаннул усттарнайн ияннин. Итххявхсса, битавсса, карчI дакъасса, даврил тIалавшин марцIну биттур дуллалисса зунттал оьрчI лагма-ялттунан ххира хьуну ур. Ча къаикIави, цанна аьркинмургу дурну, цайминнангу лахьхьин дуллай ивкIун ур. ЧIярусса грамотарду, цаймигу бахшишру ларсун дур ХIукуматрал чулуха. Совет хIукуматрал чIумал МахIаммадлул захIматран хIакьсса кьимат бищайсса бивкIун бур. РяхцIалку шиннардил дайдихьулий мунайн оьвкуну бур зун СМУ-4 тIисса строительный организациялийн. Миккугу зий ивкIун ур строительтурал бригадалул бригадирну. Хъуними буну-бакъа, цаярва къуллугърал хъуниминнал баймургу, цалвамургу буллай, мюрщиминналгу аякьалий икIайсса ивкIун ур. Хъуниминналгу хъун дакъасса вихшала дирхьуну 1959 шинал МахIаммад кьамул увну ур партиялувун. Таний партиялувунгу бигьану кьамул къабайссия. СМУ-5 организациялул МахIачкъалалив радиозавод буллай байбивхьукун миккун даврил хIал кIулсса инсантуравух МахIаммадлуйнгу оьвкуну бур. Радиозавод бувну къуртал хьуну махъ, заводрайва зий, заводрал итадакьин аьркинсса электроприборду ва укуннасса цаймигу кьай дуллан лахьлай ивкIун ур. Зузаврил ххуллий хьунадакьайсса захIматшивуртту ва дахханашивуртту паракьатну кьамул дайсса диркIун дур. 1961 шинал МахIаммадлул кулпат бувну бур. Мунин бувну, зузаврихсса гъира хъиннува хъунма хьуну бур. Мунан бакIрайн багьну бур цува кунма захIмат дузрайн буккан буллалисса оьрмулул дус. Хъуниминнал чIявуну МахIаммадлущал даврил маслихIат ккаккайсса бивкIун бур.
Буттал шяравугу Ма­хIаммадлул сий хъуннасса дур, амма отпускалий увкIсса чIумал игьалаган къаитайсса ивкIун ур. Бакъассар шяраву нажагь къатта МахIаммадлул тIаннул кушу къабувсса, ягу чарилсса бансса сант къаруртсса. Цалвами ссурваврая тIайла хьуну, мачча-гъан акъаминнайн биянцIа байсса бивкIун бур кумаг къатри дайни. Махъсса шиннардий пенсиялийн укканнин МахIаммад зий ивкIун ур Педуниверситетрал учебно-производственный практика дишайсса мастерскойрдаву. Цалла касмулул гьунарданий, танмал акъашиврийну, дугъришиврийну му институтраву гьарнан бусрав хьуну ур, аьлимтурал дяниву сий гьаз хьуну дур. Кушулул сант рутан МахIаммадлущал маслихIат ккаккайсса бивкIун бур.
ЦичIав тавакъю барча аьлим­турал, кафедрардал хъуниминнал зурзу-къюркъу къабувна биттур байсса бивкIун бур. Педуниверситетраву зузисса элмулул агьулданучIа, профессортурачIа ванал хIурмат бивкIун бур. МахIаммадлул захIматрал ххуллу лахъи бувккун бур 1951 шиная 2010 шинайн бияннин. Му бур ца инсаннал оьрмулул ххуллу. Ка чумартсса уну тIий бухьун­ссия, дуниялгу мунан чумартну тIиртIусса. Бур МахIаммадлучIа мунал оьмургу хъин буллай, хъя увкунийх ках тIий, цанма лайкьсса, хIалимсса оьрмулул дус – Сакинат. Буссар МахIаммадлул хъиншивурттаву мунил хъунмасса бутIагу. МахIаммадлул ва Сакинатлул бур ца арсгу, ца душгу. ЦIана вай ххари буллай бур арснал ва душнил оьрчIал. Гьарта-гьарзасса жулва хьурдай чинсса къатта, тIиртIуннасса нузру. Цаласса ухху, чилсса ухху – дирзунна урцIи, бувцIунма кьуру. МахIаммадлул къуш бур тачIавгу бухху-букку чан къавхьусса къуш. Ур МахIаммад гьарица чулуха дугърисса адамина. Вай циняр хасиятру да­къассагу, ур МахIаммад хъинну пасихIссагу. Мунал чичай хъинну асар хьунсса шеърирду. ЧIун-чIумуй муначIан мачча душру батIай шеърирдах вичIи дишин.
Давривух бакI лиркIуну къазий, чIивиния шихунай ивкIссания шеърирдахух лавгун, укканссия МахIаммадлуя хъунасса шаэр. Навагу бав МахIаммадлуя ца-кIива шамма:

Зунттал барзунттай Барххуй ,
Бюхттулшиву нясивсса,
Масалардаву хъунма
Аьлимтал мукIру байсса.

Чумартсса кIама бишлай,
Ина гьан бунни оьрму,
ОьрчIан кIура даяннав
Му вилла чумартшиву.

МахIаммад, ина гьан бунни оьрму захIматраву хасият шахьлай унагу, винма ччикун. Къабунни вилва оьрмулуву щинчIав зарал. Му саргъунсса дянивалу дугьан щища-бунугу къашайссар. Жу ххариссару ина дяъвилул ветеран, захIматрал ветеран вилва оьрмулул 80 шин шаврил байран хьунадакьин хъанай унутIий. Ина давривугу хьхьичIун увксса, аькьлулулгу увччусса, кагу чумартсса, даврил уртакьтурангу, буттал шяравугу бусравсса уну тIий. Ттиния тихунмайгу жу чIатIиссару вин ххарисса, буллугъсса оьрму, му инава бувсса захIматрал ахъулсса канансса чаран булуннав.
Ккурккуллал жяматрал
чулуха Аьлиева Ханича