ЦIуллу-сагъшиврунсса маслихIатру

25031853-nazvanie-vakciny-oВирусирттая буруччинмур

Дунияллий акъахьунссар инсан цалагу аьвкъу-гъили къавхьусса, шяра къадирсса. Гьарца шинах бияйсса ярглул миллионнайсса инсантал кьарид бай. Гьарцаннал бур цанма ххира хьусса ва цIуцIаврищал талансса кьяйдарду, амма чIявуссаннан къакIулли хъин хъанахъаву дайдишин аьркиншиву пагьризрая (диета).

Дукия – цIуллушиврул къаралданий

Дукиялул иммунитет гьаз дайссар, чурххаву вирусирттащал талансса гуж ххи байссар.
Гьарцаннаща бюхъайссар цанна тIааьнсса дукра дукан, амма дукра канан аьркинссар цила кьаралданий, чан-чанну. Къашавайсса инсаннан хъинссар ахънилсса-пюре, кашарду, накь, кисель. ЦIу бусса, дагъ дурсса, аьнтсса дукра къабучIиссар. Укунсса дукиялул ссихIирал ххуллурду буруххан байссар.

КъабучIисса ахъулсса

Витамин С гьарзасса цитрусрал ахъулссаннул кьакьарттул щаву ялунгу оьлукъин дайссар. Мунияту аьвкъу-гъили хьусса къашайшалан апельсинну, лимонну, грейпфрукт чIяру дан къабучIиссар, вайннун кIанай киви канарча хъинссар. Ца кивилуву инсаннан гьантлун аьркин­ссаксса витамин С буссар. Аьвкъу-гъили хьусса инсан махъаллил хьуну хъинссар нацIусса ахъулссаннуя (банан, тIутIи), лялиян бан захIматсса углеводирттал цIуцIаврищал талатисса организм хIалдануцIа дуллай дур. Бактериярдангу нацIумур тIабиаьт ххира хьувкун, укунсса шартIирдай вай гьарза хъанай байбишайссар, мунияту хIакинтал маслихIат буллай бур нацIу-кьацIулул хъирив кьацI вилаглан антисептический раствордай.
Цинявннан кIулли нувщи, къур, гьивч, чIикIунтIа чIун наниссаксса зия хъанай дайдишайшиву, гайннуясса хайргу чан шайшиву.
Иммунитет лагь хъанай дачайхту дучIи лякъинтIиссар микIлачIун дурсса ахъулсса, ахънилсри, цивугу яшайсса цинявппагу инсаннан аьркинсса витаминну, амма ми личIи дангу кIулну бикIан аьркинссар. ЦукунчIав маласару 2-3-лла микIлачIун дурсса ахъулсса. Ласун хьхьичI ка щилай кIул бувара упаковкалуву микI, марххала бурив, бухьурча ми кIилчин микIлачIун дурсса ахъулссар, миннуя цукунчIавсса хайр бакъассар.
Шахьлахьинийгу микIлачIун дурсса продукты (1,5 — 2-лла) ччяни шахьайссар. Ччяни шахьаврийнугу миклачIун дурсса продуктылувусса витаминну яшай­ссар.
Аьвкъу-гъили хьусса инсаннан бюхъайссаксса хIачIия хIачIлан аьркинссар. ХIакинтал маслихIат буллай бур гьантлун хIачIлан 2 — 2,5 литIра щинал. Хъуннасса агьамшиву дуссар хIачIлачIисса щинал дяркъу-гъилишиврулгу. Агарда бургъил зурзу буллай, май щинал най бухьурча, бучIиссар кIирисса хIачIия хIачIлан. Агарда ялун кьакьаригу цIурча, кIирисса чяй хIачIан къабучIиссар. Мукунсса чIумал кIирисса хIачIиялуя чIумуйссар куклушинна шай­сса, яла ялунгу кьакьари цIуцIи байссар, мунияту хIачIлан аьркинссар гъилисса чяй, компот ва м.ц. ХIачIлан бучIиссар щин, чяй, какао, даруврал урттул щинну. Хъинну турщисса кIанттурдай вирусру ялунгу гьарза шайсса дур, мунияту турщисса ахъулсса, миннуя дурсса сокру къашайшалан дуллан къабучIиссар. Къашавайссаксса махъаллил хьияра газру бусса лимонадраягу. Цинярдагу хIукуматирттал медицина мукIруну дур даруврал урттул цIуцIавурттан кумаг байшиврий. ЖучIарагу дур чIярусса рецептру бявкъу-гъили шавриясса. Масала, оьрчIи-кIурилул чIапIал ялун щаращисса щин дуртIуну дурсса настойрал ца стакан дукра дукан хьхьичI шамийла хIачIайссар. Аьвкъу-гъили хьусса инсаннан яла ххуймур дарувну хъанахъиссар шанчIапIи (клевер). ШанчIапIул настой (ялун щаращисса щин дуртIуну дамлий диртун дувайссар му), ца­хъис ницIгу дирхьуну, тIингу нахIу бувну, хIачIларча ялунгу дарувну дацIайссар. ЦIана аптекардавугу дур хIадурнурасса даруврал чяйрду.

Ахънилсса – антибиотикру

Чимусуву буссар чIявусса фитонцидру, бактериярду бухлаган байсса. Чимус тIабиаьтрал антибиотик бур, ччянияцIава халкьуннал медициналуву ишла буллалисса, чIумул хъин чулий ккаккан бувсса. Мунияту хIакинтурал ккаккан буллай бур аьвкъу-гъили хьусса инсаннан гьантлун 3-4-ла ца-ца чяйлул къуса чимусул сокрал хIачIлан. Чимусул сокравун ницIгу хIала дарча, хъиннура хъинссар. Фитонцидру чIявусса бур лаччувугу, мунияту дукралийн лаччи бичирча, миннуяту хъунмасса хайр бур.
Т. ХIажиева