Март зурул 11-нний Ккуллал райондалул администрациялул актовый залдануву хьунни медициналул зузалтрал давурттан хас дурсса батIаву. БатIаврий гьуртту хьун бувкIун бия Дагъусттаннал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул вакил Мурачуева Роза МахIаммадовна.
БатIаву дачин дурну ия Ккуллал райондалул бакIчинал хъиривма Чупанов Адам.
Ккуллал райондалул азарханалул хъунама хIакин Сулайманов Сулайманнул цалва мукъуву увкуна:
— Нава Ккуллал райондалул азарханалул хъунама хIакинну ивтния шиннай ттущара дуван бювхъусса даврия буслай, цалчин кIицI буван ччива Ккуллал район душиву лахъсса зунттаву дирхьусса районнаятусса цану. Жула чIаххурай дур Ахъушиял, Дахадаевуллал, Агъуллал, Рутуллал, Лакрал районну. Райондалий дур 14 шяравалу, цигу дур 1700-2200 метралул хьхьирия лахъну. Райондалул медициналул зузалтрал зузисса кIанттал арх-кутIашиву дур 50 километралул лагрулийсса. Райондалий яхъанай ур 11239 инсан. 60 шинава ливчусса 2188 инсан ур, оьрчIру буван бюхъайсса хъами 2758 бур, зун бюхъайсса 6280 инсан ур. Махъсса шиннардий райондалий яхъанахъисса инсантурал сияхI чан хъанай дур, жагьилсса инсантал шагьрурдайн бизлазаврийн бувну, зунттаву зунсса давурттив дакъашиврийн бувну. Райондалул агьлу бугьара хъанай бур. Вай ишру хIисавравун лавсъсса чIумал, кIул хъанай бур райондалий оьрчIру баву чан хъанахъишиву ва жуятува лаглагими чIяву хъанахъишиву.
ЦIана райондалул центрданий буссар 60 къашайшала уттуишин бюхъайсса азархана, Ккуллал шяраву буссар 10 къашайшала уттуишин бюхъайсса азархана, Вихьуллал шяраву буссар хIакинтурал амбулатория, ялами шяраваллаву буссар 11 ФАП-ру. ЖучIава зий ур 25 хIакин ва 99 медсестра.
Хъинну ххуй бакъасса иш бур онкологиялул цIуцIаву жулла райондалий чан къахъанай душиву. Ва цIуцIаву жучIара ци багьана хъанай чIяру хъанахъиссарив кIул дуваншиврул, ххалдигьин багьлай бур шяраваллавусса радиациялул иш-тагьар. Ялун чIалачIисса затну хъанай бур навт, газ буккайний ишла буллай бивкIсса муххал бургъурду инсантурал цалла ларзурдал, ппаллал, къатрал магъурдий бивхьусса иширттайну, гайннуя нанисса радиациялул къатраву яхъанахъисса инсантал къашавай хъанай бушиву. Ми кIантту ххал бувсса чIумал, чIалан бивкIунни миннуя нанисса излучение 1500-2500МР. ссят. душиву. Ларгсса шинал мутталий хIакинтурал сияхIрайн лавсун ур онкологиялул 25 къашайшала. Вай хъинну чIявуссар. Онкологнал сияхIрай ур 146 къашайшала. ЦIуцIаву дайдихьулий хъин дуван бигьану дикIайшиву кIулсса зат бур. Ва даву хъар хъанахъиссар хIакинтуращал шяраваллавусса ФАП-ирттай зузисса зузалтрайн. Баян бувну буссар дайдихьулий ва цIуцIаву кIул дурсса зузалан бахшишран 1000 къуруш дуллалишиву.
Туберкулезрал цIуцIаву дусса сияхIрайн лавсъсса 14 къашайшала ур райондалий. Ххуйсса иш бакъар Ккуллал, ЦIуйшиял, Хъусращиял, Къяннал, 2-мур ЦIувкIуллал шяраваллаву. Уттисса заманалий, зунттаву яхъанахъисса инсантурал чурххардил кьянкьа-кьурчIишиву хьхьара хьусса чIумал, чурххал къарши бацIлацIаву яларай шаврийн бувну, ва цIуцIаврил инфекция диян бюхълай дур чIявусса инсантурайн. Хъамабитан къааьркинссар туберкулез – му лахъайсса цIуцIаву душиву. Къашайшала усса къатлуву яхъанахъисса инсантурал, га цайннагу къалахъаншиврул, хIакинначIан лавгун, га цIуцIаву хъин дуллансса даруртту канан аьркинссар. Иш-тагьар къуманивун дагьни, азарханалий уттуивхьуну, хъин хъанан аьркинссар.
Ялув кIицI дурсса кIира цIуцIаву дакъагу, социал оьрмулул бала-апатIруну хъанай дур хIан хIачIлачIаву, наркомания, токсикомания (бакIраву хумар бувайсса таблеткартту канакаву). Жула наркологнал сияхIрай ур мукунсса сайки 50-нничIан ивсса инсан. ХIатта мукунсса инсантал чIявусса бушиву жунма кIулхьурчагу. Ва ца хIакиннахун бувтун битайсса иш бакъар. Кулпатраву, гъанссаннаву, кIулшиву дулайсса идарарттай, ялув бавцIуну, мукунсса инсантуращал ихтилат буллан багьлай бур. Кказит-журналлай наркологтурал ва социал цIуцIаву ппив хьун къадитансса макьалартту ришлан аьркинссар. Спортрахун, чIун оьнна гьан къадуллансса цаймигу давурттахун инсан агьсса чIумал, духлаглагиссар кIицI дурсса цIуцIавуртту ва цаймигу.
ЦIанасса чIумал хIакинтуран аьркинну тIий дакъарча диспансеризация дуллалисса, инсаннал чурххаву цукунсса дахханашивуртту хъанай дурив ххал дуван, нажагь цукун-дунугусса цIуцIаву чантI тIий духьурча, га дайдихьулийра дирчIан дувансса пикрилийри дуллалисса диспансеризация. Мунияту инсан цувагу икIан багьлагьиссар муштарину цала чурх ххал буван. Шанна шинай цал дувайссар диспансеризация.
Инсаннал чурххал цIуллушиврияр агьамсса цичIав дакъассар. ЦукунчIавсса аваданшиву, жяматравусса даву, ягу чIявусса инсантал кIулшиву ялттусса дакъассар цIуллушиврияр…
Муния махъ ихтилатру бувна Мурачуева Ритал, ЧIяйннал шяраваллил бакIчи МахIаммадов Исял, Ккуллал райондалул азарханалул хIакинтал Буржунов Рашидлул, Кулиева Наидал, Шамххалов Гьаруннул ва цайминналгу. БатIаву лахъи ларгуна ккаккан дурсса чIумуяр.