ЦIанихсса режиссернал аьпалул мажлис

8toto_3Ларгсса нюжмаркьини Лакрал театрдануву хьунни Аьрасатнал магьирлугърал лайкь хьусса ишккакку, А. Къапиевлул цIанийсса Лак­рал музыкалул ва драмалул театрданул хъунама режиссерну ва каялувчину чIярусса шиннардий зий ивкIсса Эфендиев Валерий Аьбдуллул арс дунияллийн увккун 75 шин там шаврин хас дурсса аьпалул вечер.

Зулайхат Тахакьаева
Дагъусттаннал театрал магьирлугъраву ликъаххайсса аьш кьариртсса хъунасса режиссер ва гьунар бусса драматург дакIнийн утан бувкIун бия ванал даврил уртакьтал, дус-ихтивартал, гъан-маччами, театрданул муданмасса тамашачитал.
Дайдирхьуна вечер «Валерий Эфендиевлул оьрмулувасса ца гьантта» тIисса суратравасса ца парча ккаккан баврийну. Муниву режиссер буслай ур хIакиннал кулпатраву хъуна хьусса цувагу чIивинияцIа му пишалух эшкьи хьуну, мединститутравун дуклан ­уххан дакIний ивкIшиву. Щукиннул училищалувун тIурча дуклан увххун ур ванаву актершиврул пагьму хIисав хьусса инсантурал маслихIат бувну.
DSCN5721Аьрасатнал халкьуннал артист, Дагъусттаннал театрал деятельтурал союзрал хъунама Айгум Айгумовлул цала ихтилатраву кIицI лавгуна Валерий Эфендиев ивкIшиву, ца лакрал миллатрал акъассагу, Дагъусттаннал ва Аьрасатнал лагрулийсса даражалул режиссер.
— Ттун хъунмасса тIайлабацIу хьуссар ганащал ца вузраву дуклан нясив хьуну. Га ттуяр кIива курсирал лавайну дуклай ия. Жу цIакьсса дустал хьунав. Ттун ганаву цимурца ххуй дизайва, яла-яла ганал ду­ккаврихсса мякь. Эфендиевлул цала дакIгу, жангу театрданун харж дур­ссар. Щала цала оьрму бувтссар театрданийнгу, миллатрайнгу дакI тIайлану. ХIайп, оьр­мулул ва творчествалул аргъираву ва жуятува батIул хьусса, цалагу, театрданулгу умудру бяличIан бувну, — увкуна ванал.
DSCN5656Лакрал театр хьхьичIунмай бан Валерий Эфендиевлул хъунмасса захIмат бивхьушиврий чIурчIав дуллалисса бия Дагъусттаннал культуралул министрнал хъиривчу Мурад ХIажиевлул ихтилат. Ганал аьдатру гихуннайгу дачин дуллай бушиврухлу барчаллагь увкуна Лакрал театр­данул коллективрахь.
Аьрасатнал магьирлугърал лайкь хьусса ишккакку Гулизар Султановал кIицI лавгуна Валерий Эфендиев халкьуннан дакIний ливчIшиву гьунар бусса режиссер, драматург ва педагог хIисаврайгу, цала миллатрал хIакьсса париот хIисаврайгу. ХIакин хьун ччисса чIивинияцIавасса цала хиял чулийн къабуккарчагу, гихунай режиссернал пиша язи бугьаврия га тачIав пашмангу къавхьушиву.
Ванил балжину бувсуна Валерий Эфендиевлул творчествалул ххуллия. (Муния бувсун буссия лавгмур номерданий). ЧIурчIав дурна хъунмур къулагъас Валерий Эфендиев дуллай ивкIшиву мяъна-мурадрал куртIсса, заманалул диялдакъашивуртту аьч дуллалисса, тамашачитал гайннул ялув пикри буллали буллалисса спектакльлах. Мукунсса спектакльлу сахIналийн буккан баншиврул кIункIу буллай ивкIшиву ттизаманнул чичулт ва шаэртал.
Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул кIицI лавгуна, цува Валерий Эфендиевлущал гъанну кIулну къаивкIхьурчагу, цала даврийн дакI тIайласса пишакар ва каялувчинал цIанил ва аьпалул хIурмат цачIава бюхттулну бушиву. ЧIун дакъа дунияллия гьарчагу, ганал театрал магьирлугърал аралуву лакрал миллатран кьабивтун бушиву хъинну хъунмасса ирс – 70 спектакль, миннува мадара­сса цала чивчусса пьесарду.
Цува чIивинияцIава ца яла дакI тIайлама тамашачи хъанахъишиврий чIурчIав дуллай, ДР-лул Жяматийсса Палаталул хъунаманал хъиривчу Ссапар Аьбдуллаевлул кIицI лавгуна Валерий Эфендиев каялувчину усса чIумал Лакрал театрданул сийгу, аргъгу бюхттулсса диркIшиву.
— Иш та чIумал театрдануву хъунисса актертал зий бушиврувугу бухьунссия, амма Валерий Эфендиев цувагу гьунар лавайсса инсан ия. За бувчIайсса тамашачитурайн репетициярдайн оьвкуну, маслихIат ккаклан икIайва. Мунияту тамашачигу гъирарай ачайва театрданувун, — увкуна Ссапардул.
Валерий Эфендиевлущал хъачIрай хъачI дирхьуну зий 17 шин дурсса Аьрасатнал магьирлугърал бусравсса зузала Качар ХIусайнаевал увкуна:
— ШавкIуллал жяматрал багьавай пахру бансса ишри Дагъусттаннайгу, Аьрасатнавугу лакрал цIа бюхттул дан бювхъусса даражалул инсан цала дянива увккаву. Цала кутIасса оьрмулий ванал кьариртунни, лак буссаксса, Дагъусттан буссаксса, цала цIа абад дан­сса давуртту.
Жул кулпатраву Лакрал театр хьхьичIунсса кIанттай бия. Театр бувкIсса чIумал Минкаил Аьлиевлул оьвчайва буттачIан, жугу щалва кулпат лагайссияв. Ца хьхьунугу лавгру «КьурчIисса ницI» тIисса пьеса ххал бан. Ганиннин къабивхьусса журалийсса, ганиннин къабавсса махъру баллалисса, ганиннин къадургьусса куццуй артистътурал роллу дургьусса пьеса бия га. На хъинну махIаттал хьуну ливчIунав. Ттул буттангу гацIана хIисав хьуна га цIусса пьеса бушиву, цIусса инсаннал дунияллух цIусса ургаву дусса пьеса бушиву. Пьеса къуртал хьувкун, лавгра фойеравун пьесалул автор цу урив кIул ан, га барча уван. Автор цува ттун къаккавккуна, амма Валерий Эфендиевлул цIа дакIний лирчIуна. ЧIал къавхьуну навагу бакIрайн багьунна театр­данувун. Ттула оьрмулуву ца яла талихI бумину ккаллисса чIярусса шиннардий на зий бивкIра Валерийщал, га хъунама режиссерну, на завлитну. МахIатталсса иш бур, 170 азара инсан уссар тIисса лакрал миллатраву ттун къакIулли, Валерий Эфендиев акъа, цала элму багьайсса даражалий дурккусса ва гьаз дурсса режиссер цама. ГИТИС-раву дунияллийх цIа ларгсса Мария КнебельлучIа дурккусса инсаннал даража, мяйжаннугу, бюхттулсса бакъа къабикIанссия.
Валерий Эфендиевлун дакIний-мазрайвагу бакъая цала пьеса машгьурсса «Театр» журналданий бувксса чIумал ганинсса хьхьичIмахъ Мария Кнебельлул чивчуну ля­къинссар тIий. Хъинну махIаттал хьуну ия, ххари хьуну ия. Га ялагу ия дунияллул классика хьхьичIунну кIулсса, гьарца культуралул тIалавшиннарду кIулсса режиссер.
Пашманну икIайва маз бухлагаврия, шяраваллурду дачIра хъана­хъаврия. Пахрулий икIайва цала бу­ттал шяраву ШавкIрав эяллу да­къашиврия, гьарцагу шавкIрачунал цала буттал къатри цIудуккан дуллай бушиврия. «Ттун нава ивкIуну уччин нанисса чIумалгу зюннаврай руцлацисса лакку макьандалул чIугу чIюхланссар, лакку ххунчIал кьанкьгу ришланссар», — тIун икIайва. Муксса ххирасса бия ганан цала миллатгу, буттал улчагу.
Ккурккуллал школалул директор Даниял Магьдиевлул кIицI лавгуна, цаярва хьхьичI ихтилатру бувминнал увкусса куццуй, Валерий Эфендиев бунияла европанал инсаннаха лавхьхьусса ивкIшиву. МуницIуна га ивкIшиву миллат­рал хIакьсса патриот, лакрал миллатгу, Дагъусттангу бюхттул був­сса инсан.
Валерий Эфендиев хьуну ур ДГУ-лул культуралул факультет­рал актертал хIадур байсса отделениялул цалчинсса выпускрал каялувчигу. Гьунар бусса, даврийн дакI тIайласса, жагьилсса ник ххирасса цала учитель ва насихIатчи дакIнийн утлай, ганал аьпалун хас дурсса назму дурккуна Оьруснал паччахIлугърал драмтеатрданул актер Александр Степановлул.
Хъамакъаитайсса цала шяравучу дакIнийн утан бувкI­цириннахь ва аьпалул вечер сакин дурминнахь щалагу ШавкIуллал жяматрал цIания барчаллагь тIий, физико-математикалул элмурдал доктор, Дагъусттаннал паччахIлугърал политехнический колледжрал директор ХIасан Айгуновлул бувсуна Валерий Эфендиевлул агьлу-авладрая.
— Ихтилатру бувцириннал кIицI лавгуна Валерий Аьбдулович иминсса, интеллигентныйсса, авкьусса, Занналгу, тIабиаьтралгу ххаллилсса гьунар буллусса инсан ивкIшиву. Мукунсса угу-уссия, аьпа биву. Шикку ккаккан дур­сса суратравусса ца лахIзалувагума чIалай бур цимурца цала дакIнивух, къюкIливух буккан буллай, цуксса гуж багьлай бивкIссарив ганал цIуллу-сагъшиврийн. Мукун кутIа бувхьунссия ганал оьрмугу. Оьрмулул чагъираву жуятува лавгун ур.
Шанма душ хъуни бунни Валерий Аьбдуловичлул. Шанмагу хъинну итххявхсса, буттан лайкьсса, ШавкIуллал жяматран пахрулунсса душру бувккунни. Шанмагу, аспирантурарду къуртал бувну, Москавлив зий бур.
Лакрал театрданунгу гьунар бусса актертал хIадур бувссар. Ванал аьпалул хIурмат ШавкIуллал жяматрачIа мудан бюхттулну бу­ссар. Му тасттикь бансса хIуччану хъанахъиссар сайки гьарцагу спектакльданий шавкIуллал тамашачитал чанну къабикIайшиврул. Му теарданухсса ччаву Валерий Эфендиевлул руртссар жул жяматравун. Лекъащаннав му ччаву жула дакIурдиву.
Валерий Эфендиев дакIнийн утлатисса ихтилатирттая махъ бивхьуна ванал чивчусса «Хъин хъамаличу» («Баран на балконе») тIисса пьесалийнусса спектакль.