Холестериндалуя кIулну хъинмур

Диетологтурал холестерин бачIай кIива бутIуйх, «оькки­мур» ва «ххуймур» бутIа куну. «Оьккимур» холестерин хъинну асар шайсса бур инсаннал чур­ххал цIуллу-сагъшиврун, мунияту хIакинтурал, диетологтурал маслихIат буллай бур гьарца кьини канакисса дуки-хIачIия даххана дуван чансса гьарзасса витаминну, чурххан хайр бумур дусса дуки-хIачIиялущал.

Холестерин – му майлуха лар­хьхьусса зат дусса дур цувгу хIала духхайсса оьттувух. Мунил хъунмур бутIа хIасул байсса бур цилла организмалул, чIивимур бутIа буххайсса бур чурххавун дукралущал.
«Оьккимур» холестерин ла­чIайсса бур туннурдал чуллахун, цилгу къаритайсса дур инсаннал чурххал оьттул зузаву цила кьаралданий. Му оьтту ххуйну щурущаву организмалуву чан хъанан диркIукун мичча дайдишайсса дур атеросклероз – цувгу хъанахъисса инсаннал чурххаву мугъаятну икIан аьркинсса цIуцIаву къюкIлил ва туннурдал зузавриву.
«Ххуймур» холестериндалул кумаг бувайсса бур артериярду марцI буван «оьккимур» холестериндалия. Мунияту «ххуймур» холестерин гьарзану бикIан аьркинссар чурххаву «оьккимурнияр». Тамансса дуки-хIачIиялия мурахас хьуну чан буван шай­ссар «оькки­мур» холестерин, гьарза буван шайссар «ххуймур» холестерин. Масала, дикI дукарча хъинссар, чавахъ букарча – хъиннува хъинссар. Мура куццуй гъа­ттарал дикI ва аьнакIул дикI – ми хъана­хъиссар диялсса аьгъушиврул ва диетический холестериндалул кIива яла хъуними щаращивну «оьккимур» холестериндалул инсаннал организмалуву. Мунияту аьркин­ссар дикIун кIанттай чIявусса чавахъ букан. Чавахъраву чIярусса аьгъушивуртту къадикIайсса дур дикIуву кунна ва чавахъ авадансса бусса бур омега -3 тIисса аьгъу­сса кислотардал, цивгу къюкIлин, туннурдан хайр бусса. Чавахъ чара бакъа нюжмардий 3-4 чIумух столданий бикIан аьркинссар.
Лагаврин кIанттай канан аьркинну дусса дур зайтуннул аьгъу­шиву. Ца хъунна къуса лагавриву дикIайсса дур 7 гр. хъинну чIярусса аьгъушиврул – мигу хъанай дур гьантлун аьркинссаннуяр шамлийну ххишаласса инсаннал организмалун.
Майонезран кIанттай – ­уксус ва лимонный сок, бартлин кIанттай йогурт. Салатирттайн майонезран кIанттай дутIин аьркинну ду­сса дур лимонный сок ва гьивчул уксус. Гьивчул уксусрал чурххал кIушивугу куклу дай­сса дур, инсан илтIа хьунгу кумаг шайсса бур. Зува аьдат хьуну бухьурча барт дихьлай салатрай, цайми-цайми затирттай, миннун кIанттай бучIиссар ­аьгъу дакъасса йогурт аьркин дуван – нагу-нахIуссар, зулла чурххал цIуллу-сагъшиврунгу заралмур къахьунтIиссар, чурххал къалипгу бювхъуну бикIантIиссар. Салатирттавун бичайсса сухарттан кIанттай аьркин дуван бучIиссар гьивхь. Сухарттавусса углеводир­ттал лахъ байсса бур «оьккимур» холестерин, гьив­хьхьуву бу­сса бур чIявусса «ххуй­сса» холестерин.
Миндаль – бучIиссар, печенье — къабучIиссар. Мукунна гьивхь, миндаль хъинну авадансса дусса дур В2,В3 витаминнал, ххуй чулухуннай даххана дайсса дур обмен веществ, хъинну хъинсса дур инсаннал бурчун, кIизун, ккар­ччан. Мунияту миндальданийн учай­ссар ккаккан ххуйшиврун дукаймур увкуну.
Коктейлданун кIанттай – ятIул чяхир хIачIларча чан-ча­нну, чур­ххаву «ххуймур» холестерин гьарза шайсса бур. Шикку къатIутIиссар ахъулссаннул коктейллу хIачIлан къабучIиссар . Ми хъиннура чур­ххан дарув­ссар, хъинссар, углеводру чIявуми коктейллур хIачIлан къабучIисса. Цуксса дарувсса духьурчагу гьарзатрал цалла кьарал дикIан аьркинссар. Чяхир арамтуран бучIи дуллай бур гьантлун кIива стакан, хъаннин гьантлун ца стакан.
Чипсылун кIанттай попкорн дукан бучIи дуллай бур. Чипсы – марцIсса углеводру ва аьгъушивурттур тIар.
ЦIуллуну битаннав, ахир хайр даннав.