ТIайлабацIулийсса кьинилул сурат

r39_7Уттигъанну кIюрххил, Вихьуллал шярава даврийн Ваччав най унува, ттула къатрава кьатIув уккайхту, хIисав хьуна жип­луву телефон дишингу, каний ссят дахIингу хъамадиртсса. Ттул чурххал цакуну гьуз куна: «Махъунай зана хьуну, ми ласи». Амма ттун га цIана дакIнийн багьуна аьрххилий нанийни шавату увккун мукьах зана икIан къабучIиссар,тIайлабацIу къашайссар тIисса затгу. Ванила хъирив бакIравун бувххуна инсантурал тикрал бувайсса: «ЧIумух къабуруглагими – ми яла тIайлабацIу буми инсанталли» тIисса затгу. Мунияту нагу ххуллул уттамур бувгьуну авчуссияв даврийн.

КIюрххила ссимавххуну диркI­сса дуниялгу ссят 7-ннийнин (на му чIумал уккара шавату даврийн) занакьулу хьуну, ххуйсса кьини хьуншиву буслай дия. Архний чIалачIисса зунттурдугу ягинну чIалай, ссут гъан хъанай духьурчагу, щюллисса яннардаву бия, цала «кIяла кьяпри» бишин бувану. Ттула къатрая цахъис арх ув­ккун, БакIуй-ХIатталлил лув ивсса чIумал, хьунабавкьуна чIаххув яхъанахъисса, ттула нинуксса, АхIмалул ПатIима тIисса хъамитайпа. Ганил хьхьичI бия ссурссулухух кIяласса дарваг бавхIусса оьл. На ганихь: «Му вил оьлил кьакьари цIий бурив, ссурссу дархIуну дурхха?» — куну, бунияла мукун ххай, суал буллуссия. ПатIимал, хъяхъавугу дурну: «Ва архнияту ттунма чув буссарив кIул хьуншиврул дархIуссар», — куна. Бунияла аькьлу-кIулшилул бувччусса инсантал бур жула зунттаву яхъанай. Укунсса зат дакIнийн багьавугу аькьлу бушивурхха.
Гания махъгу, шярава ливчуну, Ххаралиялу тIисса кIанттай, кьасса хъуруннал дяних нанисса ххуллийн ивсса чIумал, ттун оьлиллив, яттил хIайвандалуллив кIул бан къахъанахъисса аьжаивсса чIу бавуна. На унийва авцIуну, лагма урувгссияв: бакъая гъанну ттучIан мукун ягинну чIу баянсса ризкьигу. Бумигу архну бия. Амма цахъис ххуллу битайхту, ттун ялагу гава чIу бавуна. Урувгсса: ххуллул лултту чулийсса ца кьунттаха бувккуна бачIи кIяласса, бачIигу някIсса бурхIащалсса къяча. Ттун цал архнияту ганил бурхIайн рангсса виргъан дуртсса кунма бивзуна. Сурат рищун ганичIан гъан шайхту, бувчIуна бурхIал ялттусса рангру сирданул дурсса душиву. Къяча цуппагу, на гъан шайхту, ливхъуна, гава цила чIугу буллай. Га ниттих, уссу-ссих луглагишиву чIалай бия. Бюхъайва, хьхьувай къурув гьан­тта бивкIун, бизар хъанай, жап бишиннах луглай бикIангу. Цукун бухьурчагу, «ттугълищалсса» къяча ЦIуйшиял баргълагавал чулийсса ратIнил ламугу лавхъун, гилу архну чIалачIисса гъаттарал чулийнмай левчуну бавчуна. Цила чIунин щилчIав жаваб къадуллалишиву бувчIайхту, гъаттарачIан бияннин шийва бавцIуну, урттуя къепа тIун бивкIуна.
Ттун ялагу гания гилунмайгу хьунабавкьуна чурххал лагма кIяласса лиссурду дусса оьллу, къячри. Бюхъайва гайгу, архниятува кIул хъананшиврул, залуннал гукунма ранг бувну бикIангу. «Залуннан хъуснияр, хъуслин заллу аьркин­ссар», тIисса учала бурхха.
Гания гилунай хьуну, тарихравун дагьсса Сарир паччахIлугърал байтагъ бивкIссар тIисса ххюлубакIал дурцIусса хъуруннал дяних нанисса ххуллийн уккайхту, ттул хъирив лавуна цала «Нива» машиналий Ваччав даврийн нанисса, Ссу­хъиящиял шяравасса, Кьурбанов ХIабибуллагь. Дуламанттайх най бунува, жун бакIрайн багьуна ккуру лавгун ххуллийн багьсса ца хъунмасса чару. ХIабибуллагьлул, машинагу бацIан бувну, чару ххуллия бувкьуна. Ганиннин ца-кIира кьинилул хьхьичI гукун ххуллийн багьсса чарттал чIарах уккан нани­сса, Вихьуллал шяравасса жагьилнал машина бия яхълийх ялавай багьну. Цахъис машиналун зарал хьурча бакъа, цанмамур цичIав хьуну ба­къая. Аллагьнал урувччухьунссия.
Ахттайннин Ваччавсса ттула давугу къуртал дурну, ах­ттая махъ шаппаймур ххуллийн увк­ссияв.
Сентябрь барз Лаккуй ххулув буллалисса, бакIлахъия лакьлакьи­сса чIун дур. Мунияту Хъюйннал чулийнмай нанисса ахьтта ачай ххуллийн уккайхту, дачIи дурцу­сса, дачIигу дуцан дурасса лухччая нанисса урттул кьункьал чурххаву­сса цIуцIавуртту цIупI дуллалисса хханссия. Лагма ябивтсса чIумаллив, цимил тикрал буварчагу, гьич ттущава бувчIин къашайсса: «Укунсса, ччимур Швейцария «шюшинсса», тIабиаьт лагма дусса билаят кьабитлатисса жула инсантурал дакIний ци бикIайривав?» — тIисса суалданунгу жаваб къаляркъуна. Кия чулух чIалачIисса ЯтIувахъаллил лахъазандалул ялувсса ца хъунасса девнал бакIрай дирхьусса тIакьлуха лахьлахьисса ххяллул дия ца караматсса сий дучIан дурну. УрчIа чулийсса Щуну-Зунттул ххинчулий­сса щюллисса урттуву чIалачIисса кьунттугу жула инсантурайсса язухъирал аьтIисса Щуну-Зунттул чIаврайх нанисса мукьал кIунтIаха лахьлай бия. Лухччал лях-карахсса някIсса щамарал лиссурдалгу тIабиаьтрал симандалул сий хъиннура ягин дуллай дия. Ччаннавурив дуссар, чIалну духьурчагу, яруннин чIалачIимунил авур гьаз дуваннара тIий чагъиравусса ранг-рангсса ппиринж тIутIив, кIяла тIутIив, ­оьлил тIутIив. Жегъир ххуллул чуллахух ххярхсса, хъахъисса ларал ккузраяту нанисса аьнтсса кьункьалгу, дахьра зат дуркуну дунура, цирив ца ккашилшиву хIасул дуллай дия чурххаву. Мува мутталий, Хъюйннал шяравалу чIалачIисса ххуллийн уккайхту, вичIан тIааьнсса макьан рурцусса Хъун-неххал щинал ххурххугу ягинну баллан бивкIуна. Шиккува, ва ххуллул кьабакIравусса лухччиний, цулуй ттуйн бакIрайн агьуна чIиникIращалсса ЧIяйннал шяравасса цулуцала. Гъан хьуну, ганал сурат рирщуссия. Амма ттун ганал чIиникIрал даву ххуй къадирзуна: цахъис кьянкьасса улклул кьяртив ганища ласун хъанай дакъая. Лухччи, зия дурну, кусанал симандалуха лащан дурну дия. Га чIиникI цуппагу 10 азарда къурушран ласав тIива.
Гьанах ялавай най унува, на, ругьан къархьуну, хьунадакьлакьи­сса тIутIаяту хъинну ххуйсса кацIгу бувссия. Вай тIутIив шарда, щингу къадуртIунура, банкалуву диширча, кьаркьун, щаллусса шинай яшай.
Хъюйннал шяравун ухлахи­сса кIанттай хьунаавкьуна ГАЗ-51 машиналий, чIяйричуначIа кунмасса чIиникIгу кабиналувату чIавахьулттийх чIалай, цулун нанисса адамина. Ганал нагу тийнай ияннин щяивтунав. Ганалмур чIиникI 8000 къурушран лавсун бия. Хъюйннал дуламанттал бакIраву га Хъювхъиял чулийнай лавгуна. Яла гацIана Хъювхъиял чулуха бувккуна къундалул бувцIуну нанисса «Камаз». На муний лавгра ЦIуйшав ияннин. Шупирнайн Багьауттин чайсса бия. Цувагу га Ххажалмащилиясса адамина ия. 15 000 азарда къурушран баххара тIива къундалул машина. Га цувагу ия хъинну чумартшиву дусса адамина (цала бусаврийн бувну). Ттул костюмрайсса Ккуллал райондалул герб дусса лишан ххал шайхту: «Му ци орденни, ттулгу дур орден», — куну, цала документ­ру бусса чагъардал далухIилува бувккун, ятIулсса книжка ккаккан бувна. Га бия Дагъусттаннал БакIчи АьбдуллатIипов Рамазаннул къулбасращалсса «За заслуги перед Рес­публикой Дагестан» тIисса медаль дуллушиврия бусласисса удостоверение. На цIувххуссия: «Ва вин гьашину дуллуну дурхха, ина ци чувшиву дував?» — куну. «На «вацIлул уссурваврал» ширишилун увгьусса Дагъусттаннал полициялул 10 зузала ххассал ував», — куна Багьауттиннул. Нагу ганайн гацIана: «Камазист-дипломат-переговорщик», — куссия. Багьауттин ххари хьуна. Ххуйсса инсантал бушиву Ххажалмащилий ттун цакьнивагу кIулссия, уттигу хъиннува тасттикь хьунни. Шиккува дакIнийн багьуна, хIатта каниччул хьусса бухьурчагу: «Виричушиву дувансса кIантту оьрмулуву чансса бакъассар», тIисса махъругу.
ЦIуйшиял шяраваллил чIарав Багьауттиннул машиналува увккун, тиккунай шайхту, хъирив лавуна Ккуллал райондалул бакIчинал хъиривману зузисса Чаринов МахIаммадлул машина. Гиву ганащал бия Ккуллал райондалул администрациялул вив­сса политикалул отделданул бакIчи Хизриев Шамххал ва цаппара кьинирдавун хьунтIисса Дагъусттаннал Халкьуннал Мажлисравун­сса депутатътурал бувчIавурттавух гьуртту хъанахъисса, Ккуллал райондалиясса кандидат Кьурбанова Лаура. Гай най бия Вихьуллал школалийн, учительтуращал ва шяраваллил интеллигенциялущал хьунабакьин. Нагу гайннащал лавгссияв. Школалийн ялагу увкIуна, Лаура кунасса кандидат Расулов Аьбдулгу. Вайннащал ия хьхьичIва Ккуллал райондалул чулухасса депутатну ивкIсса Жаб­раилов Алексейгу. Ххуйсса ихтилатру бувна цинявннал. Ихтилатирттал жям дуллалисса цала мукъуву Хизриев Шамххаллул куна: «Щин нанисса чулийнмай гьузурча, жунма хъинссар. Ми щинангу на хIисав дуллай ура жула Аьрасатнал Президент Владимир Путиннул экономикалул чулуха захIматсса иширттавун дагьсса паччахIлугъ гьартанийн ду­ккан дуван дачин дурсса политика», — куну. Буниялагу, тIайласса махъру бур.
Гания махъ нагу лавгссияв шавайн, ва макьала чичлан.
ХIажимурад ХIусайнов,
ш. Вихьул