Машгьурсса аьлимчу ва тарбиячи

8_3Профессор ХIаммаццаев увну 80 шин шаврищал барча уллай

Буттахъаяра нанисса оьрмулул кьануннай гьарца зун­ттал шяраву чара бакъа ялун личай цалва аькьлу-кIулшилул, мукъу-къелул, багьу-бизулул, инсаншиврул жяматрал дянив сий дусса, хIурмат бусса, агьалинайн асар биян буллалисса, ялун нанисса никиран эбратну ккаккан ан лайкьсса, учиннуча, га шяраваллил сурат куна цув чIалачIисса инсан.

Шагьруксса Ккуллал шяра­ву мукунсса цIанин лайкьсса цагу, кIиягу акъахьунссар. Амма лайкьминнавугу лайкьманан цIа уча куну ттухьва учирча, на ХIаммаццайхъал Кьурбаннул цIа учивияв.
Гьунар ххисса аьлимчу ва тарбиячи, билаятрайгу, дазул кьатIувгу чIявучин кIулсса, дуки-хIачIиялул технологиялул минахур, ларайсса къириятрал ва инсаншиврул заллу, чумартсса зун­тталчу, профессор ХIаммаццаев Кьурбан Рамазаннул арс увссар 1936 шинал, мартрал 9-нний Ккуллал шяраву, колхозниктурал кулпатраву. Ппу фронтрая зана къавхьуну, ятинталну ливчIсса Кьурбаннунгу, мунал ссин ва шама мюрщими уссурваврангу биялну ккавкссар захIматгу, ккаши-мякьгу. 1954 шинал буттал шяраву 10 классгу бувккуну, ниттин ва мюрщисса уссурвавран кумаг буллан анаварну сянат ласунна тIий, Каспийскалийсса технический училищалувун увхсса Кьурбан, му къуртал байхту армиялийн увцуну, шанна шинал мутталий аьрали къуллугърай ивкIссар. 1958 шинал ДГУ-рал технологический факультетрайн увххун, 1963 шинал ЯтIул дипломращал му къуртал бувкун, тиккува ацIан увну ивкIссар консерварду дай технологиялул кафедралий зун. 1965 шинал аспирантуралувун увхссар, кIира шинава дуккавугу заочныйлийн дуртун, кIава кафедралул преподавательну ивтссар. 1969 шинал тIайла увккун ивкIссар элмийсса стажировкалий Болгариянавун, Пловдив тIисса шагьрулийсса нахIу-нацIулул промышленностьрал лавайсса институтравун. 1971 шинал тиккура дурурччуссар техникалул элмурдал кандидатнал диссертация. Тиха зана шайхту жагьил­сса, ялун увккун нанисса аьлим­чу ивтссар ДГУ-рал технологический факультетрал деканну, ца шинава факультет Политехнический институтрахьхьун буллувкун, гиккугу гава къуллугърайн увчIуссар. Ва даврий ялун ливчуссар Кьурбан Рамазановичлул аьлимчунал ва тарбиячинал гьунаргу, кIулшиву дулаврил сакиншинначинал лавайсса пагьмугу. Учин мукъун, ва къуллугърай ванал дурссар 32 шин, 2003 шинал миннат-ссуннатирттай цува укьанцIакул. Дагъусттаннайсса 6 паччахIлугърал вузраву хьуххай акъара цама захIматсса ва жаваблувсса деканнал даврий вакссава лахъи лавгсса. ХIакьинусса кьинигу бусаларду бикIай цалла за кIулшивруцIун, дакI марцIшивруцIун, тIай­ла­шивруцIун ва принци­пиаль­ностьрацIун студентътуран Кьурбан Рамазанович ппу куна ххирашиврияту. Факультетрайсса яла агьамми курсирдал лекциярдугу буккайссия, практикалул дарсругу дишайссия цала Кь. ХIаммаццаевлул – 1978 шинаяту доцентнал, 1995 шинаяту профессорнал. УттининцIа Кьурбан Рамазановичлул басмалий рирщуну дур 120-ннияр гьарзасса элмулул ва учебно-методический давуртту, цалалу, ягу цайминнащал гьурттуну, ларсун дур 5 изобретениялул авторнал свидетельство. Дарс дишавриву ва элмулуву дурсса хьхьичIуннайшивурттахлу Кьурбан Рамазановичлун дуллуссар «Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса учитель» ва «Почетный работник высшего и профессионального образования Российской Федерации» тIисса хIурматрал цIарду. 2005 шинал тIурча увчIуссар Международная академия «Холодалул» академикну.
Кьурбан Рамазанович хьхьи­­­­чIун ливчусса, цала чIивинияцIава бувгьусса инсаншиврул ва социал тIайлашиврул чулий ти-шинай къашайсса жяматийсса ишкка­ккур. Армиялуву къуллугъ буллалинийгу, студентнийгу комсомолданул активистъя. Яла зузи­сса чIумал коммунистъя, мудан факультетрал бюрораву, университет­рал парткомраву икIайссия. «Демократътурал» заманнайгу та идеологиялийн хаин къавхьу­ссар. Цувагу буттал шяраваллил, лакрал миллатралгу, Дагъусттанналгу хIакьсса патриотри. Ца Аллагьнангу, цанмагу кIулссар, цикссаннал чIарав авцIуссарив му, циминнан ка-кумаг бувссарив оьрмулул ххуллийн бу­ккан бан, дуклан бу­ххан, бувххукун тарбия бан, аьрчча ххуллурдая байщун бан.
Оьруснал хъунасса чичу А.П. Чеховлул буссар ххаллил­сса махъру: «Инсаннаву гьарза дикIан аьркинссар ххуйсса – лажингу, лаххиягу, дакIгу, пикри-зикригу», тIисса. Кьурбан Рамазанович ккавкманан, муначIа хьуманан, щяивкIманан кIай хъунасса аькьил­нал махъру дакIнийн багьай. Гьарца чIумал кьатIувгу, даврийгу янна ларххун уссар, байрандалийн куна, чIюлуну, марцIну, лазиларкьуну. ОьрчIния шинмай Кьурбаннул ласайсса шагу, дуклакисса ссихIгу щиннияргу ххуйну кIулсса ттуща учин бюхъанссар мунан къакIулссар щялмахъ бусан, оьккисса махъ зумух ласун, ссуг дан. Яла-яла, Кьурбан Рамазановичлул ас-ламус, къирият, марцIшиву чIалан дикIай хъамитайпалущалсса арардаву. Микку му цала икIайкунсса джентльменни, аристократри. Явара Кьурбан усса кIанай хъами-душварал хIакъираву бюкъавхъусса хъярч-махсара, щилтагъсса махъ-калима маитадакьару: ттурчIавун бю­ххансса куццуй, зух ургантIиссар, ягу кIура авну зучIату гьантIиссар. Мукун уздансса, вихшалалул ва ччаврил дурцIусса дикIайва Кьурбан Рамазановичлул цалва оьрмулул дус Гавагьиратлущал­ссагу арарду. ТалихIрал ва чаннал тIинтталу миннал бувну, оьр­мулул ххуллийн буккан бувссия арс ва шанма душ. Амма (оьрмулуву талихIгу, тIайлабацIугу ва пасат бувсса «амма» бакъассагу къашайхха!) Кьурбаннул ва Гавагьиратлул ччаврил ва талихIрал кIутIу тIисса кюрттарайн хар-хавар бакъасса чулуха лухIисса ттуруллул къурхъ щуссар. 1998 шинал Кьурбаннуйн, бигьа да­къасса азар ххарарххуну, Москавлив захIматсса операция бан багьссар. Ай, ца бучIи лявкъунахха гай шиннардий аьзизсса кулпат Гавагьират ххаллилсса, хъирив лавсса хIакин бушиву!
Учалалуву тIийкун, бала цу­ппалу къабучIайхха, цаппара шиннардива сакъатсса ласнал ялув бавцIунмасса Гавагьиратлуйн цийннагу мукунна ччанар­ккусса азар ххарарххуну, цила­ссагу буллан багьссар. Амма лавмартсса азаруннил га ххассал хьун къабивт­ссар, аьпа баннав цил. Мунияргу хьхьичI Кьурбан Рамазановичлун цала ссуссукьусса къюкI аьзурда дансса кьадарданул «ссайгъат» цамургу кьамул бан багьссар. Мунал хъунмур душнил лас, цала арс куна ххирасса куяв, гьарца чулуха итххявхсса жагьил­сса хIаписар ТIагьир, цала «Зугьра» Тамарагу щалихханнин къабивтун, мюрщисса арс ва душгу ятинтал бувну, аскисса душманнал лавмарт­сса ккуллалул утаву. Миннуя мукьахгу Кьурбан Рамазановичлул бакIрачIан оьзрурду цагу-кIивагу къабувкIссар. Вай махъсса 5-6 шинал мутталий личIи-личIийсса сававрдай оьрмулуцIа хьусса ссу ва ссил душ, шамагу уссу аьпалувух бишин багьссар. Вайгу, цаймигу бакIрачIан бувкIсса бала-буруккинну лялиян бан Кьурбан Рамазановичлун бигьану къабивкIссар, амма миннул му лахIан къаувссар цала чувшиврул, кьянкьа-кьурчIишиврул, дакI ххуйшиврул, тIутIул кацIру кунма, лагма лавгун ххира-ххуй уллайнмасса арснал ва душварал, миннал наслулул – ацIния цава внук-внучкал ва шама правнук-правнучкал.
ЛахIан къаивтссар дакIнин ччисса, хIакьинусса кьинигу шавкьирай зийнасса даврилгу, Да­гъусттаннайхгу, щалва билаятрайхгу кIама бивщусса цикссагу мунал выпускниктурал ччаврил тIинтталгу.
Буттан цIа дирзсса арс Рамазан, итххявхсса, пагьму-гьунар бусса жагьил, ДГТУ къуртал бувну, бусраврай зий ур Москавуллал инвестиционный банкрал Дагъусттаннайсса филиалданул хъунаману. Хъунмур душ Тамара, хъуннасса Ккуллал шяраватусса хъаннива цалчинсса элмурдал доктор, профессор, зий бур ДГТУ-рал ца агьамсса кафедралул хъунмурну. Лявмур душ Жамиля, хьхьичIунну медакадемиягу бувккуну, зий бур Москавлив хIакиннал даврий. ЧIанма- чIавамур душ Аминат тIурча, ДГТУ-рал паччахIлугърал ва муниципал управлениялул факультетгу бувккуну, цалсса шаппа бур арс ва душ хъуни буллай.
Ххирасса Кьурбан Рамазанович! Ккуллал агьулданул ва республикалийсса цикссагу ина кIулминнал, ина ххираминнал цIанияту барча уллай ура ина оьр­мулул 80 шин шаврил байрандалущал! ХIакьину вин циняв чIа тIий бур ххуй-ххуйсса нанижатру, хьхьичIра-хьхьичI – цIуллу-сагъшиву, лахъисса оьрму. Ми циняв нанижатру жям дуллай, чIа тIий ура вин так «чIивисса» зат: дулуннав Аллагьнал ви­хьхьун каши ва чурххал кьуват вила чIивитIул, вилла цIа ларсъсса арснал арснал Кьурбан Рамазанович КIилчинманал хъатIуй вила зумуну исвагьину къавтIун изан­сса. Амин!
Вил оьрчIния шинайсса дус Киров Султанов