Къакьукьинну умуд

39_2Ларгунни ттигу ца дуккаврил шин. Дайдирхьунни цIусса. Цукунсса дия ларгсса шин? Гьарцаннал дакIниву цанна-цаннасса жаваб дикIантIиссар. Цалва оьрмулуха, давриха лархьхьуну, ца хъинну асар хьусса иширайну дакIний личIантIиссар.

Ттуява рухсат бакъанма мува суал ттулгу бакIравун бувкIунни. Инсан хIисаврай, учитель хIисаврай, лакку мазрай буклакисса кказит-журналлал букку хIисаврай ссал пашман, ххари дуруна дакI?

Сайки гьарица «Илчилул» номерданий дия ниттил мазран хас дурсса макьала. Миннуяр ххари хьунсса ци дикIанссар?!
Хъинну дакIнийн щунсса макьала дия жула Ханмуртазааьлил гьайкалданучIасса мурхьру зия баврия ва чIявусса буккултрал цалва пикрирду чивчуна му даврия. Барчаллагь буккултран. На ттулвами классирттавусса лакку оьрчIахь къадуккав му макьала. Цанчирча жул оьрчIан ххишала бакъа ххирассар Ханмуртазааьлиясса хаварду, жул классрал чIирай дуссар хъуннасса, ца оьрчIал ппу ларсун увкIсса, мунал портрет. «БучIанмунивунсса ша» («Шаг в будущее») тIисса конференциялий Ханмуртазааьлиясса тема дурккуну 1-мур кIану бувгьуна жул классравусса оьрчIал шагьрулул школардаву. Му лахъи балайлувусса чIявусса парчри оьрчIан дакIних кIулссар. Ттун къаччива мукун дакI зия хьунсса чичру оьрчIахь дурккуну, ххуймунилли оьрчIру тарбия байсса.
Ца иш цамургу, учитель хIисаврай. Гъинттул Кисловодскалия МахIачкъалаливсса поездрайн най бура. Электричкалия бувчIру Минводрай. Ца хъинну кIирисса кьинигу дия, гьухъал вязгу бувккун, буххаврил хIаллих най бура навагу. Ттунма кIулбакъасса ххуллу ттун мукун ахир дакъасса «ХIудул майдан» кунма чIалай бия. Цакуну ттул хьхьичI авцIунни ца чурххалгу увцIусса, бюхттулсса, аьрали формалувусса жагьил.
— Здравствуйте, Ажа Гусейновна! — увкунни жагьилнал.
Нагу махIаттал хьунна, тти вагу цури икIантIисса, тIий.
— Ина ттухь 1-мур классраву дарс дирхьуссар, МахIачкъалалий, 22-мур лицейраву. Га чIун чIявуми оьрус Дагъусттанная лихълахъи­сса чIун дия, жугу бивзру Минвод­райн. Вин на къадакIнийрив? На Максимра. Цалчинмур класс къуртал бувнугу 27 шинни, — ув­кунни жагьилнал.
Ттуща я фамилия цIуххин къархьунни, я Максим дакIний акъар, амма мунахь я цува, я фамилия къадакIнийшиву бусан нач хьунни.
Максимлул на, МахIачкъа­лалийнсса поездрайн купе-вагон­далувун билетгу лавсун, тIайла бувккунна. Барчаллагь вин, Максим, вилва оьрмулул 7 шиная шинмай, вихьра 1 шинал дарс дирхьусса, учитель дакIния къалавгсса. Барчаллагь ина тIайласса ххуллия акъяйкьинну тарбия увсса нитти-буттангу. Укун га кIирисса кьини ттул хьхьичIун бувкIуна, ца дюхлулсса гьава кунма, 7 шинавусса оьрчIал барчаллагь.
Утти ларгсса дуккаврил шиная. Ларгсса дуккаврил шинал 1-ми классирттавун бувкIунни 28 лакку оьрчI. Ххишала бакъа ххари хьунна. Вайми шиннардий 7-8 оьрчI бикIайссия. Цинявннал буттахъул лакрал миллатраясса бия, чIявуминнал ниттихъул бия цайми миллатирттаясса.
Лакку маз цаннанмагу я кIулну бакъая, я бувчIлай бакъая. Пикри хьунни нитти-буттащал хьунабакьин. Дарду собрание. Даиман кунма, собрание дачин дав лакку мазрай. Амма! Миннал увкунни: «Жун за бувчIлай бакъарча, оьрус мазрай дачин дува», — куну. Ва даражалий бур ваксса куртIсса тарих бусса миллатрал маз. Умуд къабивчIайссар. Хъунмасса умуд бур Щайх-Жамалуттиннул, ХIавинахъал Саэдлул, Гьарун Саэдовлул ва вайксса чичултрал маз тIутIайх бичинссар тIисса.
Ссайну къуртал дарду жу ду­ккаврил шин? Так 1-ми классир_ттал оьрчIащал дарду «Ххувшаву ларсминнавух жул ттаттахъулгу бивкIссар» тIисса утренник – тIиртIу дарс. Цинявннал дурккуна кутIасса назмурду ниттил мазрай. Жулла гимн-балайгу увкуна ми­ккун бувкIсса нитти-буттащал.
Аьжа Аьвдулгъапурова,
ш. МахIачкъала,
22-мур лицей