Инсанналли кIану ххуй байсса

dol_5Декабрьданул 3-нний оьрмулул 55 шин хьунни ххаллилсса лакку хъамитайпа СалихIова Зинаида Аьбдуллаевнан. Оьрмулул ва манзил бур инсаннал муниннин цалла дурмуних махъунайгу урувгун, гихуннай дулланмунил пикри бувну, шиннардил аькьилшиврущал, аькьлулущал гьарцагу ша ласлай гихунайсса ххуллийх ачинсса лахIза. Зинаида Аьбдуллаевнал уттининсса оьрму бувтунни лайкьну, ххаллилну, цимивагу ххюннинну цилва кулпатралмигу, даврицIун бавхIумигу ишру бачин бувну, зунттал хъамитайпалун лайкьну, захIматшивурттал хьхьичI бакI лахIан къадурну, ми дурхIуну.

Бувну бур Зинаида 1959 шинал Ппалассуннал шяравасса Аьбдуллул ва ПатIиматлул кулпатраву. МарцIсса ххювардайнну Гъумучиял дянивмур даражалул школагу къуртал бувну, лавгун бур Красноярскаллал мединститутравун буххан, амма бачIи балл биял къавхьуну, къабувххун бур. Тиккува аьрали кафедралий зий шингу дурну, махъунмай, Дагъусттаннайн, зана хьуну, бувххун бур ДГПИ-рал биохимиялул факультетрайн. Мугу къуртал бувну, 1984 шинал зун бувкIун бур Каспийскаллал ЧIава натуралистътурал станциялийн (Станция юного натуралиста — СЮН). Хъунма хIал къавхьуну, бивтун бур му станциялул директорну. Муния шинмай зий бур Зинаида Аьбдуллаевна ца кIанай, цинна ххирасса даврийн хаин къавхьуну, ца коллективраву. Ванища бювхъунни цилва лагма лаган бан цуппа кунма ва даврих эшкьи хьусса ххаллилсса коллектив. Къуллугърал, кIанттул инсан ххуй къаайссарча, инсанналли кIану ххуй бувайсса тIисса махъругу щаллунну ваницIун бавкьуну чIалай бур.
Ва кунма давриву цилла дакI дирхьуну зузисса инсанталгу къачIявусса бухьунссар. Ванил цилла ватандалул ва инсаншиврул хьхьичIсса бурж цал ххишалагу лавхъунни ва лахълайгу бур: лагма-ялттусса тIабиаьтрах, экологиялух, рухI дусса цимурцаннух, инсан икIу, жанавар, лелуххи бикIу, личIлулну, зарал къабиянну, хIурматрай уруглагаву ва дуклаки оьрчIругу мукунма вардиш буллалаву — му дакъарив патриот зумувну ялун нанисса ник тарбия даву, ватан ххирашиву, уртту-тIутIун, мурхьирдан зарал биян къабаву, гайннувугу рухI душиву кIулну — му дакъарив инсаншиву. Хъуни къуллугъчитал лахъсса трибунардая хъуни махъру лахълай бунува, Зинаида Аьбдуллаевна кунмасса пишакартал зий буссар гьарца кьини, дакIнийхтуну цалла даву дуллай, ватандалухсса, тIабиаьтрахсса ччаву жагьилтураву дихьлай. Мугу мюрщисса харжирдах, даврин лархьхьусса шартIру, аьркин-къарцин дакъасса кIанай, цалла карунних, гужирах шаймур буллай.
Совет заманнай хъуни хьусса нитти-буттал цамур куццуй цалва оьрчIругу тарбия къабанссия. Укунма даву ххирану зий бур ванил ссурвалгу — лакрал ххаллил­сса балайчи, гьунар бусса педагог Ухмачева Минажат (Гъумучиял дянивмур даражалул школданий ингилис мазрал дарсру дихьлай) ва МахIаммадова Зумрут (Гъумучиял лицейраву ингилис мазрал дарсру дихьлай). Вайннал ппу Аьбдул зий ивкIссар Гъумук финотделданий, нину ПатIимат — медициналул аралуву. Душваравурив ххихьуну бур педагогналми, сакиншинначитуралми гьунарду. Уссурвал Рамазан ва Мюртазалигу зий бур цалва-цалва пишардай. Зинаидал лас СалихIов МахIаммад ур ХьурукIуннал шяравасса. Вайннал ур ца арс Ислам.
Ва кьинилущал Зинаида Аьбдуллаевна барча буллай, хъин-хъинсса махъру увкуссар ванил нахIусса, бавкьусса кулпатравугу, ялун бувкIсса гъанминналгу, даврил уртакьтуралгу. Барча буллай «кIива ххюннищал», чIа тIий буру вин, хIурмат бусса Зинаида Аьбдуллаевнай, вания гихуннай цIуллу-цIакьсса, ххарисса оьрмулул чIярусса шинну, кулпатраву нахIушиву, ххаришиву, гьарца дуллалисса давриву хьхьичIуннайшивуртту.
Зинаида Аьбдуллаевная ххуй­сса, хъинсса махъ учинсса акъа инсан акъахьунссар, архIал дуклай бивкIмигу, зузимигу. Зинаида Аьбдуллаевная ва ванил каялувшиву дуллалисса идаралия укун буслай ур Каспийск шагьрулул УО-рал начальник НурмахIаммадов Сулайман Аьбдуразакьович:
— Жулла республикалийсса оьрчIан ялунсса кIулшиву дулаврил идарарттаву Каспийскаллал СЮН хъанахъиссар язиминнува­сса, хьхьичIунминнувасса цану. Ва станциялул къатри цивппа щалла цIа дансса бакъана, аьркинмунил щаллуну бакъанува, Зинаида Аьбдуллаевнал цилла карунних дурссар хъинну чIярусса давурттив. Мунин кумаг буллай мудан чачIу-чIарах ур мунил лас МахIаммадгу. Цила лагма коллективгу лаган бувну, ва даражалийн лахъан бан бювхъунни Зинаида Аьбдуллаевнаща ЧIава натуралистътурал станция ва мунил даву. ВайнначIа дуссар щаллусса участок, оьрчIал къуллугъ буллали­сса, мурхьру, уртту-тIутIив, къатIри, ахъулсса ва ахънилсса ххяххан дуллалисса. Ва станциялул филиаллу тIивтIуну буссар шагьрулул сайки гьарца школданий. Миккун дуклаки оьрчIру хъунмасса гъираращал занайгу буссар. Гьарца шинал республикалий ялунсса кIулшиву дулаврил идарарттаву дуллалисса конкурсирдаву вайннал бугьай­ссар хьхьичIунсса кIанттурду, чара бакъа. Шагьрулийгу гьарца шинах дувайссар ххаллилсса байранну: «Золотая осень», «День воды», «День Земли», «День птиц», экологтурал слет, «Посвящение юннатов» ва м.ц.. Вай дунияллул даражалий­сса конкурсирдавухгу гьуртту шай­ссар. Вана цIанагу ца мукуннасса дунияллул халкьуннал дянивсса конкурсравух гьуртту хьуну, ялугьлай буссар мунил хIасиллах. Шагьрулий дуллалисса чIярусса цайми давурттавугу вай хьхьичIри бусса, вайннал каялувшиннаралу дувайссар экологиялул акциярду. ХIакьинусса кьинирив экологиялул культуралул гьану оьрчIаву бишаву — му хъинну агьамсса давур. Му культура дакъашиву сававну, жунма чIалай бур инсаннал бакIрачIан циксса баларду букIлай бурив. Ва кьинилущал барча буллай ура Зинаида Аьбдуллаевна. Кабакьиннав гихуннай дуллалимунивугу.
Маммаева Зурмут, Каспийскаллал ЧIава натуралистътурал станциялул методист:
— Ттула каялувчиная, маччадушния, шяравадушния ттуща анжагъ ххуймур учин бюхъанссар. Хъинну за кIулсса, тIайлашиву ххирасса, цичIанна ва махъминначIан тIалавшинна дуну зузисса, кьянкьасса, низам ххирасса каялувчи бур. Ххуйсса, тIалавшинна дусса, цувагу дакI марцIну захIмат бихьлай, цалла каялувшинна дуллалиминнаягу мува тIалав буллалисса бакIчи усса кIанай низамгу, давугу дикIайссар, туну. Жу зий буру ца давриха, ца нахIусса, бавкьусса хъунмасса кулпат кунма.
ЧIа тIий бура Зинаида Аьбдуллаевнан цIуллушиву, ххаришиву, цIу-цIусса хьхьичIуннайшивуртту.
Индира МахIаммадова, Гъумучиял школданий ванищал архIал дуклай бивкIсса (жулва балайчи Марианнал нину):
— Зинаида школалийва бикIайва дуккавриву итххявхсса, низамрал хьхьичIунсса душ. Муниву дикIайва инсаннал хасиятрал язими лишанну, хIатта школалий, оьрчIний мукун­сса затирттал личIийсса хIисав къаласайнугу, махъ, оьрмулул шиннал лахъшиврия буруглай, хIисав-ккал дуллан бикIайхту, бувчIай мукунсса затру.
Жул хъинну ххуйсса бавкьусса класс буссар, гьарца 5 шинай хьунабакьаву дувайссар. Миккугу, хъин-хъинсса цайми мажлисирттайгу хьхьичIва-хьхьичI Зинаидахьхьунни жу махъ булайсса, буса-учин кIулсса, мукъуй цIу бусса буну тIий.
Ниттил бувсса кьинилущал барча буллай ттунма ххирасса Зиночка, чIа тIий бура дакIнийсса циняв мурадирттайн бияву, кулпатраву нахIу-хIалимшиву, буллугъшиву. Ина жун, жу вин тачIаввагу чан къабаннав, ттул аьзизсса Зинай!

badriБадрижамал Аьлиева