Даву дакъа ливчIминнан кумагру буллай

elemente_19Ккуллал райондалийсса «Центр занятости населения» тIисса идаралул директор Аьбдулгъани МахIаммадовлущал хьунаавкьуну, буллуссия ванахьхьун цаппара суаллу.

— Аьбдулгъаний, ци тагьар дур райондалий даву дакъа ливчIсса инсантал даврил дузал баврил чулуха?
— Винма кIулсса куццуй, жула зунттаву зурул ахирданий харж ласайсса давурттив чан хьуну дур.Ми хъиннура чан хьунни шяраваллавусса инсантал зий бивкIсса колхозру лирну, миннун кIанай СПК-ду зун къадикIайхту. Колхозраву зий бикIайссия агрономтал, гъаттарал хIакинтал, механизатортал, шофертал, бухгалтертал, экономистал, инженертал ва цаймигу пишакартал. Утти ми давурттив дакъар. Туну, яла, давур­ттив дакъа, инсанталгу зунттавату куч хъанай бур давурттив дунийн. Жугу хIарачат буллан бикIару жучIана даврих луглай увкIманан кумаг буван.
Лавгсса 11 зурул мутталий жул идаралул бухкIуллийх ша лавсун бур 530 инсаннал. Вайннавух бия даврих луглагисса, даву дакъашиврул пособия биша тIисса, дуклан гьан ччисса ва личIи-личIисса цIуххавуртту дуван бувкIсса инсантал. Вайннавату 332 даву дакъа ливчIсса инсан сияхIрайн лавсъссар, 257 инсаннан бивхьуссар пособие, даву дакъа ливчIсса бушиврийн бувну.
Ва ацIния цава зурул му­тталий, цала хIарачатрайну ва жугу кумаг бувну, муданнасса ва чIумуйнусса давурттал щаллу уван бювхъунни 85 инсан.
Дуклан гьан уван хIадур увну уссар 17 инсан, хIукуматрал счетрай стипендиягу бивхьуну. Амма, финансирттал чулуха дузалшиву къахъанай, гьашину тIайла буккан бувару. Мукунма, пенсиялийн уккайсса чIун хьун дуранура, кIира шинал хьхьичI пенсиялийн тIайла увкссар 3 инсан.
ЦIана сияхIрай ур даву дакъа ливчIсса 106 инсан: 63 хъамитайпа, 43 адамина, 34 жагьил ва мушакъатсса 8 инсан. Вайннан булайссар даву дакъа ливчIшиврул пособие.
— Дурив инсантал даврил дузал баврицIун дархIусса программа?
— Даву дакъа ливчIминнан дуссар укунсса программартту:
1. Общественный давуртту щурущи давурттацIун дархIусса. Ва программалийн бувну зузалт бугьулт буржлув бувну бур чIумуйнусса давурттив хIасул дуван. Мукунсса давур­ттавух гьуртту хьуманан итадакьлай дур 500 къуруш.
2.Вава куццуй шанма оьрчI бусса нитти-буттахъан чIумуйнусса давуртту сакин дуван буржлув бувну бур зузалт бугьулт. Вайннангу итадакьлай дур ца инсаннан 955 къуруш.2016-ку шинал дуллуну дур мукунсса нитти-буттан 4700 къуруш.
3.Дахьва техникум бувккусса пишакарнан хIасул дуван багьлай бур кIива зуруйсса даву. Шиккугу ца инсаннан итадакьлай дур 955 къуруш. 2016-ку шинал дуллуну дур 1955 къуруш.
4. Зун бюхълахъисса, муша­къатсса инсаннан зунсса кIану хьун баншиврул зузалт бугьулт­ран итадакьлай дур 100 азарда къуруш.
5. Пиша лахьхьин гьан ччи­сса ухьурча, мунал дуккаврих­сса арцу дулайссар хIукуматрал ва дуклакисса чIумуй булайссар стипендия.
6.Агарда цамур региондалийн ивзун нанисса ухьурчан цала кулпатращал, мунал ххуллухсса багьа ва тикку кIанттул хьуннин­сса арцу хIукуматрал дулай­ссар.
7.Ишбажаранчи хьунна тIи­сса, зунсса даврих луглаги­сса муштари ухьурча, мунан итадакьлай дур 58800 къуруш.Программалийн бувну мукун­сса ца инсан ур райондалий.Му батIлай ур аьркинсса ча­гъарду. Шин гьаннин муначIан диянтIиссар кIицI дурсса арцу.
— Жула райондалий бурив даврих луглагисса мушакъатсса инсантал?
— АцIния цава зурул мутталий жучIан увкIун ур 19 мушакъатсса личIи-личIисса группардал инсантал. Вайннава жул кумаграйну ва цала хIарачатрайну лявкъуну бур зунсса кIантту 14 инсаннан, вайннавату 4-ннан хьуну дур муданма зунсса давурттив.
— Даву дакъа ливчIсса жагьилтал касму ла­хьхьин гьан баву дуссарив?
— Даву дакъа ливчIми касму лахьхьин гьан баврил даву ххуйсса даражалий най дуссар. Амма 2016-ку шинал дуклан гьан бувансса арцу къадуллунни. 2015-ку шинал дуккин увссар хIукуматрал арцух 17 инсан.Ванияр хьхьичIми шиннардий шинал мутталий 70-80 инсан дуккин увайссия.
— Ялагу ци бусан хьунссар зула даврия?
— Давурттив дакъа ливчI­миннал буруккинтту чан буван дувайми давурттив дакъагу, жу ххал дувайссар райондалийсса идарарттай зузисса зузалтрал ЗахIматрал кодексрал тIалавшиннарду дуруччаву. Зузалтран харжру тIайлану буллай бурив ххал бувайссар.
Мукунма жу ялув бацIайссару коллективирттал договорду чичаврилгу. Миннуй ккаккан дурну дикIайссар организациялул администрациялул ва зузалал дянивсса ихтиярду ва буржлувшивуртту. Мукунсса договорду чирчуну дур райондалий 60 организациялул. Миннуй чивчумур буручлай бур.
Ялагу ххи буван ччива жула райондалийсса чIярусса организациярттаву най душиву сокращенияртту. Зунсса кIанттурду цалнияр цал чан хъанай бур.Мунияту жула инсантуран багьлай бур цалагу хIарачат бу­ллан: аьрщи зузи дуллан, багъру бугьлан ва цаймигу бакIлахъия дучIан дуван бюхъайсса давур­ттив дуллан. Учин мукъун, жула район аграриялул район хъанай дурхха.
ЧIал къархьуну цIусса шин дучIан тIий духьувкун, нара каялувшиву дуллалисса идаралул зузалтрал цIания ва ттула чулуха на барча буллай ура Ккуллал райондалул жямат ва цинявппагу лак ЦIусса шинащал. Яра­ппий ва лаглагисса шинал барткъалавгмур зул ялунмур шинаву бартлаганнав. Цинявннахьхьун дакIниймур бартбигьинсса му­тта Аллагьнал булуннав.
Ихтилат бувссар
ХIажимурад ХIусайновлул