Аьрххи – ГьунчIукьатIрал шяравун

Нанисса шинал графикрайн бувну, райондалул бакIдургьуми, идарарттай, организациярдай каялувшиву дуллалими, жаваблувсса зузалт жяматращал хьунабавкьусса мукьулчинмур шяравалуну хьунни ГьунчIукьатIралмур.

Мудан кунма, хьхьичI базилух шиккугу шяраваллил администрациялул, миккусса идарар­ттай, организациярдай каялувшиву дуллалиминнал, зузалтрал цалва къайгъурдая, тIалавшинная, дуллалимуния бувсуна.
ГьунчIукьатIрал шяраваллил администрациялул бакIчи МухIад Штанчаевлул бувсуна 2012 шинаву дурсса давурттая, хьхьичI бавцIусса масъаларттая.
-ГьунчIукьатIрал администрациялувун духлахиссар 3 шяравалу: ГьунчIукьатIи, КIямаши, Баласма (къутан). Ми шяраваллавусса 208 тIювай ялапар хъанай ур 875 инсан. ГьунчIукьатIув зий бур дянивмур даражалул школа, ФАП, культуралул къатта, библиотека, 2 ттучан. Къутандалийгу бур культуралул къатта, библиотека, байбихьулул школа.
Циняв культуралул идарартту хIала бавкьуну бувссар культуралул ва бигьалагаврил центр. Муний каялувшиву дуллай бур Юсупова Жамилат. ХIасил, администрациялучIасса культидарарттай зий ур 6-7 зузала, техработницахъул къахIисавну. Гьарца шинал кунма, дукIугу сир бувккун, хIулувхIуну бакьин був­ссар ГьунчIукьатIрал школа цIусса дуккаврил шинайннин. Школалул хьхьичIсса майдан гьартагу, бакьингу бувссар. Гьашину мунил яхъулух чIира бантIиссар.
Шяравусса клубгу, библиотекагу ца магъул лувсса къатраву бур. Микку царагу шинал капитальныйсса бакьин бавуртту дан­сса каши къархьунни. Магъирив, чара бакъа, даххана дан дур, хIатта хьхьичIсса шиннардий гъавгъсса шиферду баххана бувхьурчагу, сирду бувкхьурчагу. Культуралул идарарттай ГьунчIукьатIувгу, къутаннайгу музыка бищун, балай учин гьунар бусса зузалт зий бухьурчагу, захIматрал низам ларай дан дур. Ци бунугу, гьарцагу байраннай, райондалул мероприятиярттай жул культуралул зузалтрал цала бияла чIалачIи бувай.
Къутаннай зузиминнаягу ххуймур бакъа учин къахьунссар. Гьарца иширттаву гьуртту шай, школалий къавтIун бизаврил кружок ххуйну зий дур.
ГьунчIукьатIув хьхьичIсса чIярусса шиннардийгу цIанихну зузисса ФАП-рал зузалт буссия. ЦIанасса Соня Хинчаловагу жямат­рай дакI цIуцIисса, даву канилух дурксса, къашайшалтрал ялув аякьалийсса зузала бур. Жяматрал чулуха вания аьрза-парза бакъар, хIатта ва ца цуппалу медициналул къуллугъ буллай бунугу ГьунчIукьатIрал агьалинаха.
Вай шиннардий райадминистрациялул чулуха ФАП цил багьайкун бакьин баву, цIубуккан баву ххуйсса давуну хьунни. Муния ххарину бур жямат.
ФАП-рал махъухсса ххуллий щинал бярду бацIлай, бачин захIматну буссия. Ххюлгу бивчуну, му ххуллу ххуйну бакьин бувссар.
Шяраву яла захIматмур масъала хIачIай щинал щаллу шаву бур, щин диял хъанай дакъар. Турбардугу цIу бувну, хIавзругу цIусса бувкун щинал щаллу шаву бигьа хьунсса ххива, ялунгума захIмат хьунни. Цанчирча, хIатта жяматрал хIукму бувну бунугу зилурдайн лавгун хIачIансса щин дуцIаван, гьарцаннан ччай бур цалла шарда-шардай щин дурцуну. Мунияту щин багьайкун дузал дангу бюхълай бакъар.
Ва масъала сантирайн багьан­ссия щинал хъунмасса хIавз барча. Му даврин кумаг банминнах мюхтажну буру.
Цамур захIматшиву – цIуну хъанахъисса жагьилсса кулпатир­ттан къатри дансса аьрщи дулунсса кIанттурду администрациялучIа бакъашиву. ДачIинсса аьрщи ччянира дарчIуну дур, луртандалий аьрщирагу дакъар. 20-25 инсан ур аьрщи тIалав дуллалисса, аьрзарду буллусса. Гьаксса ччива ва ишираву райондалул чулухасса комиссия бувну, къатри бансса аьрщи личIи дансса кумаг барча.
Бур шяраваллил агьулдануву жяматрал чIарав бацIултгу. Масала, Дандамаев Морислул цIуну хъанахъисса махIлалийн трансформаторгу, ххаллугу, ттарцIругу дуллунни. Вайра кьай-кьуй къутаннайсса агьалинангу щаллу дуллай ур.
Шяраву аьдлу-къадагъа дуруччаву оьккисса дакъар. Полициялул участковый зузала мудан шяраву ур, гьарца аьркинний кумаг бай, чIарав ацIай, дукIу царагу къачагъшиву къархьунни. Амма нитти-буттал чулуха оьрчIал ялув бацIаву гужлан дан дур.
Бур цаймигу хьхьичIххуттавун ласунсса, шяраву ризкьи канаки баврил иширттацIун бавхIусса, ми­кку низам дишинсса масъаларттугу, — увкунни ванал.
Хъирив ихтилат бувсса ФАП-рал хъунмур Соня Хинчаловал бувсунни цила биялдаралу шяраву дачин дурсса медициналул давурттая, чIун-чIумуй махIлардайсса агьалиначIан бияйшиву, цила чIумалсса кумагру, дарурттал щаллушин шайшиву, циятува шикаят­райсса инсан ухьурча иттату – иттав бусаву. Рязину бур шяравусса ФАП ххуйну бакьин баврия. КIямашату, Карашату къашайшалт цичIанма бучIайшивугу бувсунни.
БатIаврий гьуртту хьунни ГьунчIукьатIрал СПК-лул председатель Сиражуттин Чавтараев. Жяматраву гьаз хьунни СПК-лухьсса Лаккуйсса аьрщи ишла даврил, ферма зузи даврил хIакъиравусса ихтилатру, тIалавшинну. Миннун жаваб дуллай, Сиражуттиннул кIицI бунни СПК-лул даву цува председательну увчIуния мукьах сантирайн дагьлай, низам хъанай душиву. Къутаннайсса духлагавай диркIсса оьллал ферма ччаннай дацIлай, ялу-ялун ризкьи чIяву буллай, цила куццуйн дагьлай душиву. Колхозрал конторалул къатрая, ризкьилийн даруртту байни бакьайсса дайгьузаннулия, ххуллурду баврия тIайла хьуну дурсса давуртту тамансса дур.
Лаккуйсса СПК-лул аьрщарая царай арендалий, хIатта 20-30 гектарду, царай къатри дан цува ва къуллугърай ацIаннинна инсантурахьхьун дуллуну дур. Амма чIявуссаннал аьрщигу дургьуну, чIярусса шинну къатри къадуллай, чарувагу къабивчуну хьуну духьукун ми къадайманаща ларсун, къатри дайнахьхьун дулун аьркинни тIий ур Сиражуттин.
КIицI бунни къутаннал аьрщи мюнпатну ишла даврих, хъуру дугьаврих къулагъас дуллай ушиву. Гьашину 80 гектар ппиринжрал, 20 гектар шагьнал лачIал, хъалул дугьлагьиссару тIар.
Амма хъунмур буруккин дургьусса хъуруннайн щин къадиллай, хъуру къаххярххунна личIлай, кьакьлай душивруву бусса бур.
Хъунмасса барчаллагьрай бушиву буслай ур Балассуннал жямат райадминистрациялийн, шяравун щин дачин дансса арх дуккан арцуйнугу (90 азарда), иширайнугу кумаг бувсса. Му иширан СПК-лулгу 90 азарда къуруш харж дурну дур.
Хьунабакьаврий школалул щаллушиндарая, дуклаки оьрчIал ва учительтурал дуккавриву хьун дур­сса личIи-личIисса ккаккиярттая, циксса учительтал лайкьсса цIардал, лишаннал заллухъруну буссарив, школалун цIуну дуркIсса кьай-кьуй, кабинетру цукунсса хьуссарив, дурсса давурттая ва данмуния бусласисса бия школалул директор Малик Къушиевлул ихтилат.
Цайми шяраваллаву кунма, шиккугу учительтурал гьаз бунни къатри гъили бан педагогтуран укра итадакьайсса ччуччиялул хIакъиравусса, хъуручI машан лавсъшиврул квитанциярду ласавривусса захIматшивурттаясса ва муницIун бавхIусса масъалартту.
Миннун балжисса жаваб дуллунни УСЗН-далул хъунама МахIаммад Сунгъуровлул.
Шяраву диндалул ххуллу бачин бувсса ХI-ХIусайн Аьбдуллаевлул школалий диндалул дарсру дишаврил тIалавшиндаран жавабран Явсупа ХIамзаевлул бувчIин бунни школардай «Основы религиозной культуры» тIисса дарсру дихьлай бушиву, ми дарсру дишинсса учительтал хасну хIадур бувшиву, жучIава цIана школагу, мизитгу цивппа-цивппа личIину зун аьркиншиву, школалий чак бан, дин дан лахьхьин ба тIий бакъашиву.
Жяматрал цIания ялагу ихтилатру, суаллу буллунни Сакрат Дандамаевлул, ХI-ХIусайн Аьбдуллаевлул, Умайзат Юсуповал, Умамат Мирзуевал. Миннуйн бувсса бувчIин бавурттугу хьунни.
Жям буллалисса ихтилатраву «Лакрал район» МР-данул бакIчинал кIанайма Абакар Къюннуевлул бувчIин бунни ГьунчIукьатIрал жяматрал чулухунмай цалва хъунмасса хIурмат бушиву, гьаз бувсса масъалартту агьамсса бивкIшиву, клубрал магъи цIу дансса шифер –мах дулун икьрал диркIнугу, школалул давурттан 140 азарда, 100 шинал юбилейран 150 азарда итадаркьушиву, муния так магъи лирчIун диркIшиву. ЯлунчIин ма­гъулсса баншивугу бувсунни.
— Щардал клубрал магъи цIу­дурссар жугу, жяматралгу кумаг бувну. Шиккугу мува куццуй бан аьркинссар. Къутаннайсса Гьун­чIукьатIрал шяраваллил иширттангу арцу итадаркьуссар. Хъирив бу­кканну ГьунчIукьатIрал школалучIа спортзал баврил. Му хасну къулагъас дансса масъала бур. Райондалий спорт хьхьичIуннай даврих хъуннасса къулагъас дуллалиссару. Райондалул спортсментурал зоналул, республикалул лагрулийсса соревнованиярттай хьхьичIунсса кIанттурду бугьлагьисса даражалийн багьлай бур.
Гьаз хьунни зучIа щинал щаллу шаврил масъалагу. Жува халкь, гьунттийнин къабивтун, хIакьинусса кьинивари щинал щаллу буллан аьркинсса. Хъунив хьусса, захIмат буллай бивкIсса ветерантураха, зузалтраха хаснува ларайсса аякьа дикIан аьркинссар. Райондалий дяъвилул ветерантурал хъаннин – 50-хъул инсаннан, хъирив був­ккун, ялапар хъанахъисса къатрал шартIру ххуй дансса арцул кумагру хьуссар, уттигу бантIиссар.
Барчаллагь тIий ура МухIадлуйн ва Сиражуттиннуйн бавкьуну, цачIуну зий буну тIий, — увкунни ванал.
Абакар Къюннуевлул ялагу кIицI бунни райондалул лагрулий бачин бувсса цаймигу масъалартту, дуллалисса давуртту.
М. Мусалаев